Πάλλης Δημήτριος MD, MSc, PhD
Ορθοπεδικός Χειρουργός – Γ.Ν.Α. «ΚΑΤ»
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Μεταπτυχιακή ειδίκευση στα Μεταβολικά Νοσήματα των Οστών
Τι είναι η ασβεστοποιός τενοντίτιδα του ώμου;
Είναι μία επώδυνη πάθηση αγνώστου αιτιολογίας με υπεροχή στις γυναίκες, που αφορά κατά κύριο λόγο τον υπερακάνθιο μυ (ο υπερακάνθιος ανήκει στους μυς του στροφικού πετάλου του ώμου και είναι έξω στροφέας). Εμφανίζεται στο 3% – 20% του πληθυσμού, αφορά κυρίως τις ηλικίες 30 – 60 έτων και μπορεί να σχετίζεται με υπακρωμιακή προστριβή. Σε ποσοστό 13% – 47% μπορεί να υπάρχουν εναποθέσεις ασβεστίου και στους δύο ώμους, αν και η συνηθέστερη εντόπιση είναι ο δεξιός ώμος. Έχει συσχετιστεί με ενδοκρινικές παθήσεις όπως ο υποθυρεοειδισμός και ο σακχαρώδης διαβήτης.
*Πώς εκδηλώνεται η πάθηση;
Η πάθηση εκδηλώνεται σε 3 στάδια, το στάδιο προ της ασβεστοποίησης το οποίο είναι ελεύθερο πόνου, το στάδιο της ασβεστοποίησης που είναι το περισσότερο επώδυνο και το στάδιο μετά την ασβεστοποίηση όπου αρχίζει η αναδιαμόρφωση του τένοντα. Εκτός από τον πόνο μπορεί να παρατηρηθεί δυσκινησία της άρθρωσης του ώμου, μείωση της μυϊκής ισχύος του στροφικού πετάλου, μηχανική εμπλοκή και κριγμός. Σε χρόνιες περιπτώσεις παρατηρείται ατροφία στην περιοχή του υπερακανθίου.
* Τι παρακλινικός έλεγχος απαιτείται;
Ο ακτινολογικός έλεγχος είναι χαρακτηριστικός της ασβεστοποίησης στον τένοντα. Η διάγνωση της πάθησης μπορεί να γίνει και σε τυχαίο ακτινολογικό έλεγχο ακόμη και όταν ο ασθενής δεν πονάει. Η μαγνητική τομογραφία έχει θέση όταν υπάρχει υποψία συνοδού ρήξης του στροφικού πετάλου του ώμου. Ο υπέρηχος χρησιμοποιείται τόσο για διάγνωση όσο και για θεραπεία.
* Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές;
Η θεραπεία κατά βάση είναι συντηρητική με φάκελο ανάρτησης, αντιφλεγμονώδη αγωγή και φυσικοθεραπεία. Παρακέντηση των ασβεστώσεων και τοπική έγχυση κορτιζόνης μαζί με τοπικό αναισθητικό έχει επίσης περιγραφεί και είναι συχνά επιτυχής. Με υπερηχογραφική καθοδήγηση μπορεί να γίνει αναρρόφηση της επασβέστωσης. Μία άλλη χρήση των υπερήχων είναι η χρήση των κρουστικών υπερήχων (shock – wave) όπου γίνεται προσπάθεια θρυμματισμού των ασβεστώσεων. Σε πολύ λίγες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η αφαίρεση των ασβεστώσεων αρθροσκοπικά ή με ανοιχτή χειρουργική επέμβαση.
Εικόνα 1. Ακτινογραφία ώμου όπου απεικονίζεται η ασβεστοποίηση στον τένοντα
Δυσκαμψία του ώμου
* Συμφυτική θυλακίτιδα ή παγωμένος ώμος (frozen shoulder)
Πρόκειται για πάθηση που χαρακτηρίζεται από πόνο και περιορισμό της κίνησης του ώμου, με την έξω στροφή να επηρεάζεται περισσότερο. Ο ασθενής είναι 40 – 60 ετών, μπορεί να αναφέρει στο ιστορικό του τραυματισμό που κατά κύριο λόγο είναι ασήμαντος και ακολουθείται από ενοχλήσεις και πόνο στην περιοχή του ώμου. Υπολογίζεται πως 2% – 5% του πληθυσμού θα εμφανίσουν την πάθηση και το 10% των διαβητικών. Ο άλλος ώμος προσβάλλεται στο 6% – 17% των περιπτώσεων, συνήθως μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων και μέσα σε 5 χρόνια.
* Πώς εκδηλώνεται η πάθηση;
Το κύριο σύμπτωμα είναι ο περιορισμός της ενεργητικής και παθητικής κινητικότητας του ώμου. Η συμπτωματολογία είναι κυκλική και διαρκεί από 12 – 24 μήνες. Ο πόνος αρχίζει συνήθως αιφνίδια, πολύ συχνά τη νύχτα και αυξάνει σταδιακά σε ένταση σε σημείο να μην αφήνει τον ασθενή να κοιμηθεί στο πάσχον πλευρό (οξεία ή επώδυνη φάση – στάδιο 1). Μετά από μερικούς μήνες ο πόνος μειώνεται αλλά η δυσκαμψία αυξάνεται και επιδεινώνεται ακόμη και 6 – 12 μήνες μετά την ύφεση του πόνου (υποξεία ή συμφυτική φάση – στάδιο 2). Στη συνέχεια η κίνηση της άρθρωσης του ώμου αυξάνεται, αλλά μπορεί ποτέ να μην υπάρξει πλήρης αποκατάσταση (φάση αποδρομής – στάδιο 3).
* Ποιοι παράγοντες σχετίζονται με την πάθηση;
Οι παράγοντες που σχετίζονται με την εκδήλωση της πάθησης είναι:
- η παρατεταμένη ακινητοποίηση της άρθρωσης του ώμου
- οι θυρεοειδοπάθειες
- οι χειρουργικές επεμβάσεις στο θώρακα και το μαστό
- ο σακχαρώδης διαβήτης
- παρατεταμένη νοσοκομειακή περίθαλψη
- αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
- άλλες παθολογικές καταστάσεις
* Πώς γίνεται η διάγνωση;
Κάθε επώδυνο σύνδρομο του ώμου δεν είναι απαραίτητα και σύνδρομο παγωμένου ώμου αφού δεν υπάρχουν κριτήρια για τη διάγνωση της πάθησης. Η δυσκαμψία μπορεί να είναι εύρημα αρκετών παθολογικών καταστάσεων όπως η εκφυλιστική αρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η μετεγχειρητική και μετατραυματική αρθρίτιδα. Η διάγνωση του παγωμένου ώμου είναι κλινική, στηρίζεται στον επώδυνο περιορισμό της κίνησης του ώμου με φυσιολογικό ακτινολογικό έλεγχο και ακολουθεί μία φυσική πορεία που διαχωρίζεται σε 3 στάδια όπως έχει αναφερθεί. Επακόλουθο της δυσκαμψίας είναι η ατροφία του δελτοειδούς και των άλλων μυών του ώμου.
Εικόνα 2. Δοκιμασία κνησμού – η άρθρωση του ώμου δεν πάσχει αν ο ασθενής μπορεί να “ξύσει” την ωμοπλάτη του με τους 3 εικονιζόμενους τρόπους
* Μετατραυματική δυσκαμψία ώμου
Η απώλεια της κίνησης του ώμου είναι συμμετρική και συμβαίνει δευτεροπαθώς μετά από κακώσεις ή μετεγχειρητικά εξαιτίας της μετεγχειρητικής ουλής. Ο περιορισμός του εύρους τροχιάς του ώμου σχετίζεται με την εντόπιση της χειρουργικής επέμβασης ή της κάκωσης. Μετά από κάθε σοβαρό τραυματισμό του ώμου η δυσκαμψία μπορεί να επιμείνει για κάποιους μήνες. Η δυσκαμψία είναι μέγιστη στην αρχή και σταδιακά λύεται σε αντίθεση με τον παγωμένο ώμο.
* Θεραπεία της δυσκαμψίας του ώμου
Στη συμφυτική θυλακίτιδα η συντηρητική αντιμετώπιση αποτελεί τη θεραπεία πρώτης γραμμής. Ένα εντατικό επιβλεπόμενο φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα σε συνδυασμό με αντιφλεγμονώδη αγωγή ή/και τοπική έγχυση κορτιζόνης, έχει καλά αποτελέσματα στην πλειοψηφία των ασθενών σε διάστημα 12 εβδομάδων. Γενικά τα συμπτώματα υποχωρούν σε 18 μήνες περίπου και είναι σημαντικό να δοθεί στον ασθενή η διαβεβαίωση ότι σίγουρα θα επέλθει αποκατάσταση. Αρχικά αποκαθίσταται η έξω στροφή του ώμου και στη συνέχεια η απαγωγή και η κάμψη.
Σε αποτυχία της συντηρητικής αγωγής έχει ένδειξη η λύση των συμφύσεων (αρθροσκοπικά ή με ανοιχτή χειρουργική επέμβαση) και η κινητοποίηση του ώμου υπό αναισθησία. Η μακροχρόνια μετατραυματική δυσκαμψία του ώμου πιθανόν να μην ανταποκριθεί στη συντηρητική αγωγή.
