Γράφουν οι Φυσιοθεραπευτές, Δημήτρης Τάκας* και Θεόδωρος Τάκας*
Η μελέτη των πιέσεων που ασκούνται στο πόδι από το υπερκείμενο σωματικό βάρος σε σχέση με την επιφάνεια στήριξης, δεν είναι υπόθεση των τελευταίων ετών. Από τους πρώτους που εκδήλωσαν ενδιαφέρον, με την μαθηματική προσέγγιση, ήταν ο Αρχιμήδης, ο Αριστοτέλης και ο Ιπποκράτης. Πολύ αργότερα ο Borelli (1679), ήταν ανάμεσα στους πρώτους που ανέπτυξαν την μελέτη της βάδισης. Οι πρώτες εργασίες σχετικά με την ανάλυση βαδίσματος εμφανίζονται από τον Marey (1873), με μέθοδο πολλαπλών φωτογραφιών, με διαφορετικό χρονισμό. Η μεγαλύτερη ώθηση δόθηκε πολύ αργότερα από τον Amar (1916) με την κατασκευή της πρώτης πλατφόρμας καταγραφής πελματιαίων πιέσεων. Κατόπιν δημοσιεύονται και τα πρώτα συμπεράσματα: «Η εμβιομηχανική του άκρου ποδός δεν είναι σωστό να μελετάται διαφορετικά, παρά μόνο σε σχέση με την εμβιομηχανική ολόκληρου του σώματος και ιδιαίτερα με αυτήν του κάτω άκρου» (Du Vries).
Η τεχνολογική επανάσταση δεν άφησε ανεπηρέαστη την μελέτη των πελματιαίων πιέσεων, αφήνοντας στο παρελθόν συσκευές, όπως το πελματοσκόπιο, Harris & Beath τάπητα κτλ. αντικαθιστώντας τις με τους σημερινούς πελματογράφους.
Πελματογράφος
Ο πελματογράφος αποτελείται από την συσκευή μέτρησης των πελματιαίων πιέσεων, η οποία συνήθως είναι ένας τάπητας με χιλιάδες αισθητήρες κατανομής πιέσεων, τον υπολογιστή για την αποθήκευση των δεδομένων, την οθόνη για την παρουσίαση των αναλύσεων και το πρόγραμμα ή λογισμικό που ακολουθεί τον πελματογράφο.
Μέτρηση Πελματιαίων Πιέσεων
Με τον πελματογράφο υπάρχει η δυνατότητα πραγματοποίησης στατικής και δυναμικής μέτρησης. Κατά την στατική μέτρηση (ασθενής σε όρθια στάση) προτιμάται η ελεύθερη στάση.
Κατά την δυναμική μέτρηση ο εξεταζόμενος βαδίζει με φυσιολογική ταχύτητα, χωρίς βοήθεια, πάνω στον τάπητα καταγραφής πιέσεων.
Πελματογράφημα
Τα δεδομένα ενός στατικού πελματογραφήματος μας παρέχουν πληροφορίες σχετικά με:
-Τις υψηλές πελματιαίες πιέσεις που ασκούνται στο πέλμα, καθώς και τον μέσο όρο αυτών,
-την ισορροπία του ασθενούς (stabilometry) σε σχέση με το κέντρο βάρους του σώματός του, ή για το κάθε πόδι ξεχωριστά,
-την επιφάνεια στήριξης,
-την θέση όπου βρίσκεται η πτέρνα (βλαισότης) σε σχέση με το πρόσθιο τμήμα του ποδιού, την φόρτιση της ποδικής καμάρας.
Πληθώρα είναι και τα δεδομένα από την δυναμική μέτρηση όπου εκτός από τα παραπάνω, δίνεται επιπλέον ανάλυση, σχετικά με:
-Τον χρόνο παραμονής των πελματιαίων πιέσεων
-Κινηματογραφική ανάλυση του βηματισμού
-Κατηγοριοποίηση του βηματισμού σε φάσεις (gait cycle)
-Τον μέσο όρο των πελματιαίων πιέσεων σε γραμμή (COP line)
-Ανάλυση και σύγκριση μεταξύ βηματισμών
-Επιμέρους ξεχωριστή ανάλυση για οποιαδήποτε ανατομική περιοχή.
Κλινική εφαρμογή του πελματογραφήματος
Τα δεδομένα που λαμβάνονται από την μέτρηση των πελματιαίων πιέσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση καθώς και για τους μετέπειτα χειρισμούς (θεραπεία) σε ασθενείς με μεγάλη ποικιλία διαταραχών του ποδιού, που συνδέονται με νευρολογικές ή/και μυοσκελετικές δυσλειτουργίες, οι οποίες προσβάλλουν παιδιά και ενήλικες.
Παραδείγματα:
1.Στο πεδίο των αθλητικών κακώσεων. Είναι δυνατόν μέσω πελματογραφήματος να εντοπιστούν τυχόν παραλλαγές της ενδογενούς κινητικότητας. Σύνδρομα κόπωσης, τενοντίτιδες και φυσικά μεγαλύτερο κόστος σε ενέργεια από τους μυς είναι μερικά από τις συνέπειες. Είναι λογικό ότι οι παραπάνω επιπτώσεις δεν αφορούν μόνο τον άκρο πόδα, αλλά και όλη την κινητική αλυσίδα (γόνατο, ισχίο, μέση).
2.Στο παιδιατρικό πεδίο. Πολλές διαταραχές της βάδισης με έσω / έξω στροφή του ισχίου, βλαισοπλατυποδία, προσαγωγή του μεταταρσίου, ραιβοποδία, πλατυποδία, ιπποποδία, νευρολογικές παθήσεις, είναι μερικές από τις ενδείξεις για πελματογράφημα.
3.Μεταβολικές παθήσεις, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και τις επιπλοκές που επιφέρει εις τον άκρο πόδα. Ο εντοπισμός των πελματιαίων πιέσεων θεωρείται ύψιστης σημασίας για τον περιορισμό των εξελκώσεων και κατ’ επέκταση των ακρωτηριασμών.
4.Στον χειρουργικό τομέα. Πελματογράφημα γίνεται ιδιαίτερα σε επεμβάσεις σε ανατομικές περιοχές των μεταταρσίων και δακτύλων, όπου πλέον οι φορτίσεις θα είναι διαφορετικές.
5.Στην ρευματοειδή αρθρίτιδα, όπου υπάρχουν δυσμορφίες και προπέτεια των μεταταρσίων κεφαλών, με έμπροσθεν μετανάστευση ινολιπώδους ιστού.
6.Παθήσεις του ποδιού, όπως η πτώση των μεταταρσίων, συχνή πάθηση κυρίως των γυναικών, γαμψοδακτυλία, άκανθα πτέρνας, πελματιαία απονευρωσίτιδα
7.Άλλες παθήσεις που προσβάλλουν την παρεγκεφαλίδα και την ισορροπία.
Πραγματικά ο κατάλογος θα μπορούσε να είναι αρκετά μακρύς με το καθένα παράδειγμα να αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο.
Είναι σημαντική η εξέταση των πελματιαίων πιέσεων όχι μόνο σαν υποστήριξη της εκάστοτε διάγνωσης, αλλά πολύ περισσότερο σαν οδηγός της εκάστοτε θεραπείας.
Η προσωπική εμπειρία από την χρήση του πελματογράφου τα οκτώ τελευταία χρόνια με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αρκετές επώδυνες παθήσεις του ποδιού αντιμετωπίζονται με επιτυχία, όπως και πολλές από τις μυοσκελετικές παθήσεις που εμφανίζουν οι ασθενείς, όπως πόνους στα γόνατα, στο ισχίο, στην οσφυϊκή μοίρα, ακόμα και στον αυχένα έχουν την αιτία στην μη σωστή κατανομή των πιέσεων στα πόδια. Η αποκατάσταση της ισορροπίας στα κάτω άκρα επαναφέρει το σκελετικό σύστημα στην σωστή του θέση αποφορτίζοντας τις μυοσκελετικές διαταραχές.
Υ.Γ. Τα πέλματα που κατασκευάζονται με βάση τα δεδομένα που συλλέγουμε από τον πελματογράφο αντιστοιχούν ακριβώς στις ανάγκες κάθε ασθενούς. Δεν έχουν καμία σχέση με τα ανώνυμα βιομηχανικά πέλματα που βρίσκουμε στο εμπόριο.
* ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ
ΚΑΒΕΤΣΟΥ 13, 2oς ΟΡΟΦΟΣ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ, ΤΚ 81100
ΤΗΛ/ΦΑΞ. 2251029802, ΚΙΝ. 6932420297
ΩΡΑΡΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 9-13.00 ΤΟ ΠΡΩΙ ΚΑΙ 17.30- 21.00
