Με την ηπατίτιδα Β θα ασχοληθούμε σήμερα από τη σελίδα της υγείας, με αφορμή την παρουσία του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας» στη Μυτιλήνη για την τρέχουσα εβδομάδα, καθώς σε συνεργασία με τον Ιατρικό και τον Φαρμακευτικό Σύλλογο Λέσβου και την Περιφέρεια βρίσκεται σε εξέλιξη η εκστρατεία ενημέρωσης και δωρεάν εξετάσεων για την Ηπατίτιδα Β (HBV). Σήμερα Πέμπτη και αύριο Παρασκευή είναι οι δύο τελευταίες ημέρες για τις δωρεάν εξετάσεις και οι πολίτες μπορούν να απευθύνονται στην αίθουσα συνεδριάσεων του Περιφερειακού Συμβουλίου, 10:00 – 14:00, ώστε να δώσουν αίμα για αναλύσεις και να ενημερωθούν για την ηπατίτιδα Β και τις ιογενείς ηπατίτιδες.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι περίπου 200.000 άνθρωποι ζουν με χρόνια λοίμωξη με Ηπατίτιδα Β. Επίσης, ιδιαίτερο γνώρισμα της χρόνιας λοίμωξης με HΒV είναι ο ασυμπτωματικός χαρακτήρας της ασθένειας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μικρό ποσοστό ασθενών γνωρίζει ότι πάσχει, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την υγεία του ασθενή, από τις μακροχρόνιες επιπτώσεις λόγω καθυστερημένης διάγνωσης και λήψης θεραπείας. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το ποσοστό των αδιάγνωστων ασθενών για την ηπατίτιδα Β στην Ελλάδα ανέρχεται στο 50% κατά προσέγγιση.
Η χρόνια λοίμωξη με HBV μπορεί να επιφέρει προοδευτικά επιδεινούμενη ηπατική ίνωση, που μπορεί να καταλήξει σε κίρρωση του ήπατος και σε ενδεχόμενη εμφάνιση ηπατοκυτταρικού καρκίνου. Σημειώνεται ότι η χρόνια ηπατίτιδα Β είναι από τις κυριότερες αιτίες ηπατοκυτταρικού καρκίνου.
Τι είναι η ηπατίτιδα B;
Υπάρχουν διάφοροι ιοί που μολύνουν το ήπαρ. Οι πιο γνωστοί είναι αυτοί της ηπατίτιδας Α, Β, C, D και Ε. Οι τρόποι με τους οποίους μεταδίδονται (εξαπλώνονται ή προσβάλλουν τον οργανισμό), ο τρόπος με τον οποίο προκαλούν βλάβη του ήπατος και οι επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στην υγεία είναι διαφορετικές. Η ηπατίτιδα Β, C, D και Ε μπορεί να προκαλέσει χρόνια ή μακροχρόνια ασθένεια.
Η ηπατίτιδα Β, η οποία πολλές φορές ονομάζεται και HBV λοίμωξη, προκαλείται από τον ιό HBV που μεταφέρεται στο αίμα και τα υγρά του σώματος και τελικά στοχεύει, μολύνει και καταστρέφει το ήπαρ. Ένας ιός είναι ένας μικροσκοπικός οργανισμός που χρειάζεται να εισχωρήσει μέσα σε ζωντανά κύτταρα για να αναπαραχθεί (πολλαπλασιαστεί).
Ο ιός της ηπατίτιδας Β είναι εξαιρετικά μολυσματικός, 50 έως 100 φορές πιο μολυσματικός από τον ιό HIV. Ωστόσο, με μια απλή εξέταση μπορείς να μάθεις εάν έχεις προσβληθεί από τον ιό, ενώ ένα αποτελεσματικό εμβόλιο είναι στη διάθεσή σου για να σε προστατεύσει από αυτόν.
Σε ποιες περιοχές εντοπίζεται;
Η ηπατίτιδα Β είναι η πιο διαδεδομένη μορφή ηπατίτιδας σε όλο τον κόσμο. Εντοπίζεται συνήθως στη Νοτιοανατολική Ασία, την Ινδική χερσόνησο, τη Μέση και την Άπω Ανατολή, τη Νότια Ευρώπη και την Αφρική.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού έχει προσβληθεί κάποια στιγμή και ότι υπάρχουν περίπου 350 εκατομμύρια άνθρωποι που υποφέρουν από χρόνια λοίμωξη (όταν η λοίμωξη διαρκεί περισσότερο από έξι μήνες). Στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι ένα εκατομμύριο άνθρωποι προσβάλλονται κάθε χρόνο.
Μετάδοση
Ο ιός της ηπατίτιδας Β είναι γνωστός ως ένας «αιματογενώς μεταδιδόμενος ιός» (BBV – Blood Born Virus) και μπορεί να μεταδοθεί με το αίμα. Ωστόσο, o HBV είναι επίσης παρών και σε άλλα σωματικά υγρά, όπως είναι το σάλιο, το σπέρμα και τα κολπικά υγρά. Αυτά έτσι γίνονται επίσης πηγή μόλυνσης, ιδίως εάν έχουν μολυνθεί με αίμα ακόμη και σε ελάχιστες ποσότητες (όπως αρκετά συχνά συμβαίνει με το σάλιο).
Οι μεγαλύτερες ποσότητες του ιού εμφανίζονται στο αίμα. Μερικοί άνθρωποι μεταδίδουν την ηπατίτιδα Β πιο εύκολα από άλλους επειδή έχουν μεγαλύτερες ποσότητες του ιού στο αίμα τους. Ακόμη και μια μικρή ποσότητα αίματος από κάποιον που έχει τον ιό μπορεί να μεταδώσει τη μόλυνση εάν εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος, μέσα από μια ανοιχτή πληγή, ένα κόψιμο ή γρατζουνιά, ή από μια μολυσμένη βελόνα.
Ο ιός μπορεί να επιβιώσει έξω από το σώμα για τουλάχιστον μία εβδομάδα. Αυτό σημαίνει ότι τα αντικείμενα και οι επιφάνειες που έχουν μολυνθεί με αποξηραμένο αίμα, μπορούν, επίσης, να αποτελέσουν κίνδυνο.
Τα σεξουαλικά δραστήρια άτομα, που έχουν πολλαπλούς συντρόφους και δεν χρησιμοποιούν προφυλακτικά, έχουν πολύ υψηλό κίνδυνο να προσβληθούν από τον ιό της ηπατίτιδας Β (HBV), αλλά και αρκετά υψηλό κίνδυνο προσβολής και από άλλους σεξουαλικά μεταδιδόμενους ιούς, όπως ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας HIV και σε ορισμένες περιπτώσεις ο HCV.
Σε όλες τις έγκυες γυναίκες στο δυτικό κόσμο, η εξέταση για ηπατίτιδα Β περιλαμβάνεται στον προγεννητικό έλεγχο και όσες έχουν προσβληθεί λαμβάνουν την κατάλληλη θεραπεία και το νεογνό υποβάλλεται σε εμβολιασμό με παθητικό και ενεργητικό εμβολιασμό (HBIG ανοσοσφαιρίνη και εμβόλιο κατά του HBV).
Η μετάδοση του ιού στο αγέννητο μωρό μπορεί να συμβεί ακόμη και στη μήτρα (πριν από τη γέννηση) διαμέσου του πλακούντα σε γυναίκες με υψηλούς δείκτες ενεργότητας του ιού.
-Πολύ υψηλός κίνδυνος για κάποιον αν χρησιμοποιεί την ίδια βελόνα, σύριγγα και άλλο τέτοιο εξοπλισμό. Επίσης διατρέχει υψηλό κίνδυνο μόλυνσης, αν κάνει ένεση ναρκωτικών ή άλλων απαγορευμένων ουσιών και χρησιμοποιεί τα ίδια αντικείμενα χρήσης μαζί με άλλους, όπως βελόνες, σύριγγες, φίλτρα, κουτάλια, νερό ή ποτήρια. Όλα αυτά μπορεί να περιέχουν μια επαρκή ποσότητα αίματος ώστε να μεταδοθεί.
-Παράγοντας υψηλού κινδύνου εάν δεν υπάρξει εμβολιασμός Ένα σημαντικό ποσοστό των περιπτώσεων μετάδοσης εκτιμάται ότι συμβαίνει σε ανθρώπους που ταξιδεύουν και εργάζονται σε χώρες όπου υπάρχει αυξημένος κίνδυνος μετάδοσης της ηπατίτιδας Β. Υψηλό ποσοστό αυτών των περιπτώσεων οφείλονται στη σεξουαλική δραστηριότητα χωρίς προφύλαξη.
-Ο κίνδυνος λοίμωξης στα μέλη της οικογένειας όπου δεν υπάρχει σεξουαλική επαφή (π.χ. γονείς ή παιδιά) είναι μικρότερος, αλλά υπαρκτός. Αν ένα μέλος της οικογένειας έχει μολυνθεί και δεν είναι σε θέση να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης για αποτροπή της επαφής του αίματός του με τα υπόλοιπα μέλη.
-Μέτριος έως πολύ υψηλός κίνδυνος σε συγκεκριμένα επαγγέλματα. Ορισμένα επαγγέλματα μπορεί να θέσουν τους ανθρώπους σε κίνδυνο προσβολής από ηπατίτιδα (Β ή C), επειδή μπορεί να συνεπάγονται την επαφή με μολυσματικά σωματικά υγρά. Αυτά περιλαμβάνουν:
- Εργαζομένους στην υγειονομική περίθαλψη
- Άλλους εργαζόμενους που μπορεί να έρθουν σε επαφή με σωματικά υγρά συμπεριλαμβανομένων των εργολάβων κηδειών, των εργαζομένων στον καθαρισμό λυμάτων, των κουρέων, των κομμωτών ή των σχεδιαστών τατουάζ, των βελονιστών και του προσωπικού στον τομέα της φυσικής κατάστασης
- Ανθρώπους που μπορεί να έχουν τραυματιστεί και να έρθουν σε επαφή με τους άλλους που έχουν τραυματιστεί, όπως όσους ασχολούνται με αθλήματα επαφής ή εργάζονται στην οικοδομική βιομηχανία
- Φροντιστές και άνθρωποι που ζουν ή εργάζονται σε καταλύματα για ανθρώπους με σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες
- Το προσωπικό της φυλακής και οι τρόφιμοι των φυλακών.
Οι άνθρωποι, οι οποίοι μπορεί να βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο εξαιτίας της εργασίας τους ή του εργασιακού τους περιβάλλοντος θα πρέπει να εμβολιάζονται κατά της ηπατίτιδας Β.
Τα προσωπικά αντικείμενα, όπως οδοντόβουρτσες, ξυραφάκια, ψαλίδια νυχιών, τσιμπιδάκια και κουρευτικές μηχανές μπορούν να έχουν ίχνη από μολυσμένο αίμα, το οποίο αρκεί για να μεταδώσει τη μόλυνση.
Η ηπατίτιδα Β δεν μεταδίδεται με την κοινωνική επαφή, για παράδειγμα, μέσω της χειραψίας, της αγκαλιάς, της ανταλλαγής πετσετών, ποτηριών, πιάτων ή μαγειρικών σκευών. Ωστόσο, αν έχει κανείς μικροτραυματισμούς ή ανοιχτές πληγές χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή σε τέτοιες επαφές, από τον πάσχοντα. Οι ανοιχτές πληγές, αλλά ακόμη και οι αμυχές θα πρέπει να καλύπτονται επαρκώς και να μην αιμορραγούν και το καλύτερο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να χρησιμοποιήσει όσο το δυνατό περισσότερα είδη μιας χρήσης σε κοινωνικές επαφές (πχ. χαρτοπετσέτες κλπ.). Ακόμη περισσότερο επιβάλλεται αυτό, αν σε αυτή τη θέση βρίσκεται ένα μικρό παιδί που δεν μπορεί να έχει έλεγχο σε τέτοιες καταστάσεις.
Τέλος, παρά το γεγονός ότι ο ιός HBV μπορεί να βρεθεί σε σωματικά υγρά, δεν έχει ακόμα αποδειχτεί ότι μπορεί να μεταδοθεί μέσω του βήχα ή του φτερνίσματος.
Εξετάσεις
Η ηπατίτιδα Β ανιχνεύεται με ειδικές εξετάσεις αίματος που ελέγχουν την ύπαρξη αντιγόνων, δηλαδή πρωτεϊνικών συστατικών (τμημάτων) του ιού και αντισωμάτων, δηλαδή πρωτεϊνικών ουσιών που παράγονται από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού σου για την καταπολέμηση του ιού. Στη Λέσβο μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να υποβληθεί σε αυτές τις εξετάσεις αίματος σε ένα εξωτερικό βιοπαθολογικό (μικροβιολογικό) εργαστήριο ή στο νοσοκομείο.
Θεραπεία
Η θεραπεία γενικά δεν προσφέρει την ίαση, αλλά μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση της ίνωσης και έτσι στην καθυστέρηση ή την αποτροπή της κίρρωσης. Σε ένα ποσοστό ατόμων, που λαμβάνουν ιντερφερόνη, το ανοσοποιητικό τους σύστημα θα ενισχυθεί επαρκώς για να σταματήσει τον πολλαπλασιασμό και την βλαπτική δράση του ιού. Όσοι ασθενείς ανταποκριθούν επιτυχώς στην ιντερφερόνη, έχουν περισσότερες πιθανότητες να διατηρήσουν αυτή την ανταπόκριση σε βάθος χρόνου μετά τη διακοπή του φαρμάκου.
Πάντως ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ασθενών θα χρειαστεί τελικά να λάβει αγωγή με τα αντιιικά φάρμακα από το στόμα για τουλάχιστον 1 χρόνο και πρακτικά για αρκετά χρόνια (τουλάχιστον 5 -ίσως και δια βίου), καθώς είναι μικρή η πιθανότητα μακροχρόνιας ανταπόκρισης μετά τη διακοπή τους (τουλάχιστον με τα μέχρι σήμερα υπάρχοντα σχήματα). Το πόσο χρόνο θα χρειαστεί να πάρει κανείς την αγωγή με τα φάρμακα αυτά και επίσης το ποια φάρμακα από αυτά θα επιλεγούν, ποικίλλει ανάλογα με τον κάθε ασθενή.
Πρόληψη
Υπάρχει ένα αποτελεσματικό εμβόλιο για την πρόληψη της ηπατίτιδας Β και επίσης μια ειδική ένεση αντισωμάτων που ονομάζεται «ανοσοσφαιρίνη», η οποία μπορεί να προσφέρει προσωρινή προστασία.
Απαιτείται τουλάχιστον μια σειρά από τρεις ενέσεις. Υπάρχουν διάφορες επιλογές για το χρονοδιάγραμμα αυτών των ενέσεων (προγράμματα):
Για τα παιδιά, στην Ελλάδα είναι σε εφαρμογή από το 1997 η εκδοθείσα οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για εμβολιασμό των βρεφών. Έτσι και η χώρα μας ευελπιστεί να αποκτήσει επόμενες γενιές απαλλαγμένες από την ηπατίτιδα Β. Ο παιδίατρος θα σας ενημερώσει για το πότε και πώς θα εμβολιάσετε το παιδί σας.
