Το Πλωμάρι, πέρα από το ούζο, έχει μια ακόμα σπουδαία παράδοση: Τη ναυτοσύνη και την ξυλοναυπηγική τέχνη. Για πάνω από τρεις αιώνες, η περιοχή υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ναυτότοπους του Αιγαίου, με φημισμένα καΐκια που αρμένιζαν μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα. Τα παραδοσιακά ναυπηγεία – οι ταρσανάδες – του Πλωμαρίου έφτιαχναν καράβια κάθε τύπου και μεγέθους, τα οποία ξεχώριζαν για την ποιότητα και την αντοχή τους.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πλωμαρίου «Το Πόλιον», αναγνωρίζοντας τη μεγάλη σημασία αυτής της κληρονομιάς, παρουσίασε πρόσφατα ένα ντοκιμαντέρ και ένα λεύκωμα με τίτλο «Ξυλοναυπηγική παράδοση του Πλωμαρίου. Αφιέρωμα στους καραβομαραγκούς Δούκα Γιαμουγιάννη και Ανδρέα Λιόλιο», τιμώντας δύο σπουδαίους καραβομαραγκούς, αλλά και την ναυτοσύνη του Αιγαίου κι όλους όσους ασχολήθηκαν με αυτήν, που “έφυγαν” πρόωρα το 2021.
Μέσα από αυτό το αφιέρωμα, ζωντανεύει η ιστορία των ανθρώπων που αφιέρωσαν τη ζωή τους στο ξύλο και τη θάλασσα. Από την παραδοσιακή συνοικία Ταρσανάς μέχρι τα καρνάγια που κατασκεύαζαν τα «περάματα» κι όχι μόνο, οι μαστόροι του Πλωμαρίου άφησαν πίσω τους μια πολύτιμη παρακαταθήκη.
Η τέχνη της ξυλοναυπηγικής δεν είναι μόνο πολιτιστική κληρονομιά· είναι και μια μορφή «δημιουργικής» οικονομίας. Όπως επισημαίνει ο ερευνητής Χάρης Τζάλας, «η διατήρηση και αναβίωση των παραδοσιακών σκαφών μπορεί να ωφελήσει την Ελλάδα όχι μόνο πολιτιστικά, αλλά και οικονομικά. Αν ξαναλειτουργήσουν τα καρνάγια, αν ξανακούσουμε τους ήχους από σφυριά και πλάνες, αν βρούμε ξανά τους μαστόρους να φτιάχνουν καΐκια, τότε κάτι σημαντικό θα έχει σωθεί».
Το Πλωμάρι έχει τη δική του θέση στην ιστορία της ελληνικής ναυτοσύνης. Με πρωτοβουλίες όπως αυτή του Πολιτιστικού Συλλόγου Πλωμαρίου «ΤΟ ΠΟΛΙΟΝ» και με την πολύτιμη υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και της Ποτοποιίας Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτη, η τέχνη των καραβομαραγκών «ξαναβγαίνει στο φως».
Αξίζει η γενέτειρα των «καλλιτεχνών» της ναυτοσύνης να τους τιμήσει. Αυτούς που με τα χέρια τους και με τη σοφία τους έφτιαχναν τα καΐκια που όργωναν τις θάλασσες. Κι ας προσπαθήσουν όλοι οι πολίτες της Λέσβου, νέοι και «παλαιοί», να κρατηθεί ζωντανή αυτή η τέχνη που είναι βαθιά δεμένη με τη Λέσβο και το Αιγαίο.
