Η ένταση στο Αιγαίο ανέβηκε κατακόρυφα μετά την αιφνιδιαστική άσκηση ετοιμότητας των Ενόπλων Δυνάμεων, που διενεργήθηκε από τις πρώτες πρωινές ώρες χθες Τετάρτη σε όλο το εύρος του Αιγαίου και στον Έβρο. Η Τουρκία, σε άμεση αντίδραση, εξέδωσε νέα NAVTEX, με την οποία επαναφέρει τις πάγιες αλλά προκλητικές αξιώσεις περί αποστρατιωτικοποίησης 23 ελληνικών νησιών, μεταξύ αυτών η Λέσβος, η Χίος, η Λήμνος, η Σάμος και το Καστελόριζο.
Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας, εξερχόμενος της συνεδρίασης του ΚΥΣΕΑ, ξεκαθάρισε ότι «η άσκηση εντάσσεται στον κύκλο των αιφνιδιαστικών επιχειρησιακών ελέγχων που διεξάγονται κάθε χρόνο και δεν σχετίζεται με το “Πίρι Ρέις”». Πρόσθεσε, μάλιστα, με νόημα «δείτε μια φωτογραφία του πλοίου και θα καταλάβετε γιατί δεν συζητήθηκε στο ΚΥΣΕΑ», επιδιώκοντας να δείξει ότι η τουρκική κινητικότητα δεν προσέγγισε στάδιο που να προκαλέσει ανησυχία.
Η νέα NAVTEX της Τουρκίας φέρνει για ακόμη μια φορά στο επίκεντρο τη Λέσβο, η οποία παραδοσιακά αποτελεί «σταυροδρόμι» εθνικής άμυνας και καθημερινής ζωής. Το νησί, βρίσκεται μονίμως στο μικροσκόπιο των τουρκικών διεκδικήσεων. Για την τοπική κοινωνία, κάθε τέτοια εξέλιξη δεν είναι μια απλή είδηση, αλλά πραγματικότητα που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι κάτοικοι ζουν και εργάζονται. Οι ψαράδες της Λέσβου, είναι ίσως οι πρώτοι που αισθάνονται τις συνέπειες. «Κάθε φορά που γίνεται άσκηση ή βγαίνει τουρκικό σκάφος, το νιώθουμε στη θάλασσα. Δεν είναι θεωρία, είναι καθημερινότητα», λένε με έμφαση. Οι θαλάσσιες ζώνες αλιείας τους συχνά συμπίπτουν με περιοχές στρατιωτικής δραστηριότητας, ενώ η παρουσία πολεμικών πλοίων, είτε ελληνικών, είτε τουρκικών, δημιουργεί ένα αίσθημα πίεσης.
Η άσκηση που ξεκίνησε από τις 5 το πρωί περιλάμβανε συμμετοχή προσωπικού και μέσων και των τριών Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και της διοίκησης Ειδικού Πολέμου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου, καταγράφηκε έντονη στρατιωτική κινητικότητα. Για τους κατοίκους, το θέαμα μαχητικών αεροσκαφών και πολεμικών πλοίων δεν είναι ασυνήθιστο. Ωστόσο, κάθε φορά που η δραστηριότητα εντείνεται, προκαλείται αίσθημα ανησυχίας. Η αλιευτική δραστηριότητα πολλές φορές περιορίζεται, με τους ψαράδες να δηλώνουν ότι αναγκάζονται να αλλάξουν πορεία ή να επιστρέψουν στο λιμάνι νωρίτερα. Αυτό συνεπάγεται απώλειες στο εισόδημά τους, αλλά και ψυχολογική πίεση, καθώς η θάλασσα, που αποτελεί το βασικό τους μέσο βιοπορισμού μετατρέπεται σε «πεδίο έντασης».
Πολιτικές και γεωπολιτικές προεκτάσεις
Η αντίδραση της Τουρκίας με τη NAVTEX δεν μπορεί να ιδωθεί ανεξάρτητα από τις ενεργειακές εξελίξεις στη Μεσόγειο. Η πρόταση της αμερικανικής εταιρείας Chevron για έρευνες νοτίως της Κρήτης και η πιθανή εμφάνιση του «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο, συνθέτουν ένα περιβάλλον υψηλής έντασης. Στο επίκεντρο βρίσκεται η διαπραγματευτική σκακιέρα, με τις δύο χώρες να αναζητούν «παράθυρο» συνεννόησης, ενόψει της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν, στη Νέα Υόρκη.
Ωστόσο, για τη Λέσβο και τους κατοίκους της, όλα αυτά μεταφράζονται σε μια αίσθηση ανασφάλειας. Κάθε ανακοίνωση, κάθε δήλωση, κάθε νέα NAVTEX, δημιουργεί κλίμα αβεβαιότητας σε έναν τόπο που ήδη αντιμετωπίζει σύνθετες προκλήσεις από το μεταναστευτικό έως την οικονομία. Το κεντρικό μήνυμα από την Αθήνα είναι ότι η στρατιωτική ετοιμότητα της χώρας λειτουργεί αποτρεπτικά και ενισχύει το αίσθημα ασφάλειας. Για να έχει, όμως, αντίκρισμα αυτό το μήνυμα, χρειάζεται και παράλληλη στήριξη των τοπικών κοινωνιών που σηκώνουν το βάρος της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης.
Οι ψαράδες της Λέσβου, οι επαγγελματίες του τουρισμού, οι πολίτες που ζουν δίπλα στα θαλάσσια σύνορα, ζητούν έμπρακτη ενίσχυση, είτε σε επίπεδο αποζημιώσεων για τις χαμένες εργατοώρες, είτε με στοχευμένες παρεμβάσεις για την τοπική οικονομία. Η χθεσινή άσκηση και η τουρκική απάντηση με NAVTEX κατέδειξαν ότι η ισορροπία στο Αιγαίο παραμένει εύθραυστη. Για τη Λέσβο, που ζει τις συνέπειες της έντασης, το ζητούμενο δεν είναι μόνο η στρατιωτική θωράκιση, αλλά και η διασφάλιση της ομαλής καθημερινότητας των κατοίκων της.
