Γράφει ο Ιωάννης Ευσταθίου
Είθισται, για να έχουμε ένα νοικοκυρεμένο σπίτι να το τακτοποιούμε, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας. Κι αφού το μεγάλο μας σπίτι είναι ο τόπος μας, έχουμε ηθικό χρέος και συνάμα πολιτική υποχρέωση να τον νοικοκυρέψουμε και να τον ομορφύνουμε. Ο σχεδιασμός και η τακτοποίηση ενός χώρου λέγεται Χωροταξικό σχέδιο. Και η υλοποίησή του έγκειται στη μέριμνα των αρμόδιων φορέων, κρατικών κι αυτοδιοικητικών και κυρίως στις αποφάσεις που λαμβάνονται, σύμφωνα με τις προοπτικές ανάπτυξης και την επίλυση των σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κάθε γεωγραφική ενότητα.
Αρχής γενομένης από τον περιβάλλοντα χώρο που ζούμε κι εργαζόμαστε και κατ’ επέκταση στους χώρους που επισκεπτόμαστε και ψυχαγωγούμαστε. Πρωτίστως, αξιοποιώντας όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτουμε και δευτερευόντως εξωραΐζοντας τους χώρους που κρίνονται αναγκαίοι.
Οχλούσες δραστηριότητες
Μείζον θέμα για τον χωροταξικό σχεδιασμό αποτελούν οι οχλούσες δραστηριότητες, ιδιαίτερα εκείνες που υφίστανται εντός των ορίων των κατοικημένων περιοχών. Επί χρόνια η Λέσβος βρίσκεται στον «αυτόματο πιλότο» και ουδέποτε τα πολεοδομικά σχέδια έλαβαν υπόψη τους – και κυρίως υλοποιήθηκαν από τους αρμοδίους – ανάλογες αποφάσεις. Έτσι, παρατηρείται το συχνό φαινόμενο να υπάρχουν ποικίλες δραστηριότητες – που, σύμφωνα με το νόμο, παρενθετικά σε ορισμένες των περιπτώσεων δεν εφαρμόζεται – εντός των οικιστικών ορίων ή πλησίον αυτών και μάλιστα σε περιοχές που είναι χαρακτηρισμένες για άλλες δραστηριότητες.
Οι δεξαμενές καυσίμων αποτελούν το κυρίαρχο θέμα, που αναζητά λύση επί δεκαετίες. Τι κι αν βρίσκεται σε διαδικασία το τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο; Η παράταση μέχρι το 2027 γεννά πολλά ερωτηματικά για το κατά πόσο θα γίνει η πολυπόθητη μετεγκατάσταση κι αν θα δοθεί η δυνατότητα αξιοποίησης του συγκεκριμένου χώρου. Το παράδειγμα των δεξαμενών Μαμιδάκη είναι χαρακτηριστικό, αφού μετά από πολλά χρόνια άρχισε η αποψίλωση των κουφαριών των δεξαμενών.
Επίσης, αρκετές επιχειρήσεις, με δεδομένες τις αποφάσεις μετεγκαταστάθηκαν στις ορισθείσες περιοχές, ενώ άλλες κατάφεραν – ποιος ξέρει με ποια τεχνάσματα – να παραμείνουν εντός των οικιστικών ορίων.
Ακόμη, και οι μικρής δυναμικότητας βιοτεχνίες προσπάθησαν με τα πενιχρά οικονομικά μέσα που διαθέτουν να βρούνε λύση, ώστε και να πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις και να έχουν τη δυνατότητα μιας αναπτυξιακής εξέλιξης.
Χωροταξική ανάλυση της Λέσβου: Προκλήσεις και προοπτικές
Η Λέσβος, το τρίτο μεγαλύτερο νησί του Αιγαίου, διαθέτει μοναδικό φυσικό περιβάλλον, πλούσια ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά. Ωστόσο, η χωροταξική της οργάνωση αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις λόγω γεωγραφικών, οικονομικών και δημογραφικών παραγόντων.
Το νησί μας καλύπτει έκταση 1.633 τ.χλμ. και χαρακτηρίζεται από ποικιλία τοπίων: Βουνά (όρος Όλυμπος, 968 μ.), εύφορες πεδιάδες (πεδιάδα Καλλονής), και εκτεταμένες ακτές. Στον τομέα των φυσικών πόρων, μόνο τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια οργανωμένη προσπάθεια αξιοποίησής τους. Βασικοί συντελεστές ανάπτυξης αποτελούν η γεωθερμία, ο ορυκτός πλούτος και η βιοποικιλότητα. Η σωστή αξιοποίηση αυτών των πόρων είναι κρίσιμη για τη βιώσιμη ανάπτυξή του.
Προς αυτήν την κατεύθυνση παρατηρείται μια ολιγωρία όσον αφορά στην εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και κυρίως μια άναρχη ανάπτυξη.
Τα πανέμορφα χωριά της Λέσβου, με την μεγάλη παράδοση και την ξεχωριστή γαστρονομική δυνατότητα, δεν έχουν χωροθετηθεί σύμφωνα με τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες, αλλά, με τις προσωπικές διασυνδέσεις και εν πολλοίς με τα μικροσυμφέροντα που εξυπηρετούνται. Για να υπάρξει πλήρης ανάπτυξη απαιτείται οργανωμένος σχεδιασμός με σφαιρική αντιμετώπιση κι όχι αποσπασματικές κινήσεις, ανάλογα με την εποχή.
Αστικοποίηση και οικιστική δομή
Στους κύριους οικισμούς της Λέσβου, όπως είναι η Μυτιλήνη, η Καλλονή, το Πλωμάρι, η Μήθυμνα, η Αγιάσος και πολλά άλλα κεφαλοχώρια και μικρά χωριά, παρατηρούνται προβλήματα του τύπου ασυμφωνία αστικής επέκτασης – ιδίως για τη Μυτιλήνη η οποία αναπτύσσεται χωρίς ολοκληρωμένο σχέδιο – με αποτέλεσμα την ανομοιόμορφη χρήση γης, εγκατάλειψη αγροτικών περιοχών, καθώς πολλά χωριά ερημώνουν λόγω αστικής μετανάστευσης, ενώ η τουριστική πίεση που ασκείται κατά τη θερινή περίοδο σ΄ ορισμένες περιοχές της Λέσβου προκαλεί ένα μείγμα άλυτων προβλημάτων.
Στον τομέα της εφαρμογής ενοποιημένων σχεδίων πολεοδομικής ανάπτυξης, της ενίσχυσης των αγροτικών κοινοτήτων με κίνητρα για νέους αγρότες και της κατανομής τουριστικών ροών σε λιγότερο γνωστές περιοχές, λίαν προσφάτως και με δειλά βήματα άρχισαν να λαμβάνονται κάποιες αποφάσεις, που ωστόσο τις περισσότερες φορές η αναπτυξιακή ταχύτητα τις ξεπερνά.
Η Λέσβος ανά τους αιώνες είχε και κυρίως έχει τεράστια δυναμική, αλλά χρειάζεται ολοκληρωμένο χωροταξικό σχέδιο που θα λαμβάνει υπόψη:
- Την οικολογική ισορροπία
- Την οικονομική διαφοροποίηση
- Την κοινωνική συνοχή
Με στρατηγικό σχεδιασμό, η Λέσβος μπορεί να γίνει ένα παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης στο Αιγαίο και μπορεί να αναδειχθεί σε πρότυπο περιφερειακής ανάπτυξης, εφόσον ενταχθεί σε μια ολιστική πολιτική που θα τηρεί τις αρχές της χωροταξικής δικαιοσύνης και της περιβαλλοντικής προστασίας.
