- «Δεν τεκμηριώνονται επαρκώς ενέργειες επαναπροώθησης» σύμφωνα με την έρευνα
- «Αναξιόπιστο το υλικό» και «ενδείξεις που υπόκεινται σε υποκειμενική ερμηνεία» διαπίστωσε η ΕΑΔ για το περιεχόμενο των καταγγελιών για παράνομες επαναπροωθήσεις στα σύνορα
Αυτεπάγγελτα κινήθηκε η Εθνική Αρχή Διαφάνειας για να διερευνήσει τις κατηγορίες για παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών στα ελληνικά σύνορα, με το πόρισμα της έρευνάς της ωστόσο να «δικαιώνει» το Υπουργείο Μετανάστευσης & Ασύλου και τις αρμόδιες Αρχές. Ειδικότερα, καταλήγει στο ότι δεν προκύπτει επαρκής τεκμηρίωση ενεργειών επαναπροώθησης, συμπέρασμα στο οποίο έφτασε αξιολογώντας τόσο το υλικό που συνόδευε τις εν λόγω κατηγορίες, όσο και μαρτυρίες και καταθέσεις όλων των εμπλεκόμενων πλευρών.
Η έρευνα της ΕΑΔ ξεκίνησε τον περασμένο Νοέμβριο, με έναυσμα να αποτελεί δημοσίευμα στην ειδησεογραφική πλατφόρμα Lighthouse Reports, όπου σε συνεργασία με άλλα μεγάλα μέσα γινόταν εκτενής αναφορά σε ενέργειες επαναπροωθήσεων παράτυπων μεταναστών από ομάδες μασκοφόρων, στις οποίες φέρονται να συμμετέχουν και στελέχη του ελληνικού Λιμενικού Σώματος, πέραν της Λέσβου και σε Αλεξανδρούπολη, Ορεστιάδα, Διδυμότειχο, Σάμο, Κω, Ρόδο, Καστελόριζο και Σύμη. Βασικό σημείο της έρευνας ήταν η προσπάθεια να διαπιστωθεί το κατά πόσο νόμιμες αποτροπές χαρακτηρίζονταν ως παράνομες επαναπροωθήσεις λόγω ελλιπούς γνώσης του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου. Γι’ αυτόν τον λόγο καταγράφηκαν τα αρμόδια όργανα αστυνόμευσης που καλούνται να εφαρμόσουν τα μέτρα ελέγχων των συνόρων της χώρας, με στόχο τη μείωση των παράτυπων διελεύσεων, και έπειτα διερευνήθηκε η επιχειρησιακή δράση των Αρχών κατά την επιτήρηση των θαλάσσιων και χερσαίων συνόρων στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, η αποτύπωση της άποψης των τοπικών κοινωνιών ως προς τον τρόπο διαχείρισης της παράτυπης μετανάστευσης και η διερεύνηση των αναφερομένων στο δημοσίευμα περί επαναπροωθήσεων.
Στο πλαίσιο της έρευνας πραγματοποιήθηκαν επιτόπιες επισκέψεις από τον Νοέμβριο του 2021 έως τον Φεβρουάριο του 2022 με συνεντεύξεις – εξετάσεις προσώπων και καταθέσεις ενστόλων, διαπιστώθηκε ότι η διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης εστιάζεται κυρίως στην «αποτροπή» των παράτυπων ροών και συγκεκριμένα ο έγκαιρος εντοπισμός των μεταναστευτικών ροών – πριν από τη διέλευση των ελληνικών συνόρων – με τη χρήση τεχνικού εξοπλισμού και προηγμένου συστήματος επιτήρησης. Με λίγα λόγια, σύμφωνα με την έρευνα, τα στελέχη των Σωμάτων Ασφαλείας ακολουθούν απαρέγκλιτα τις διαδικασίες. Την ίδια στιγμή, όσον αφορά την αντίληψη της τοπικής κοινωνίας για το θέμα, το κλιμάκιο της ΕΑΔ κατέγραψε το αίσθημα ασφάλειας και την ικανοποίηση για τη μείωση των ροών το τελευταίο διάστημα.
«Αναξιόπιστο» υλικό;
Πέραν των καταθέσεων και μαρτυριών και της αξιολόγησης της άποψης της κοινής γνώμης, κομβικό ρόλο στο πόρισμα του κλιμακίου έπαιξε η αξιολόγηση του υλικού, το οποίο συνόδευε τις καταγγελίες. Συγκεκριμένα ζήτησε από τη Lighthouse Reports να παραδώσει όλο το σχετικό οπτικοακουστικό υλικό για περαιτέρω έλεγχο, στον οποίο συνέβαλε και η Υπηρεσία Εγκληματολογικών Ερευνών του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ..
Στο υλικό αυτό επισημαίνεται ένα μοτίβο ως προς τις καταγγελίες, το οποίο εν μέρει έχουμε αναδείξει και σε σχετικά ρεπορτάζ. Αυτό αφορά την άφιξη μεταναστών στα νησιά ή γενικότερα στην Ελλάδα και την παρουσία τους αυτοπροσώπως σε δομές ή στις Αρχές, καθώς η σύλληψή τους καταγγέλλεται πως συνεπάγεται την παράδοσή τους σε ομάδες μασκοφόρων στις οποίες υποστηρίζεται πως συμμετέχουν και στελέχη των αρχών με στολές χωρίς διακριτικά και με χρήση βίας πραγματοποιούν άτυπες και αναγκαστικές επαναπροωθήσεις στην Τουρκία.
Ειδικότερα αξιολογήθηκαν 15 βίντεο, τα οποία είχαν δημοσιευτεί στο διαδίκτυο, χωρίς παραπάνω στοιχεία, όπως μέσο καταγραφής βίντεο, τρόπος καταγραφής, πηγή προέλευσης, ακριβής χρονική και τοπική αναφορά των καταγεγραμμένων περιστατικών, ιδιότητες προσώπων και φορέων τα οποία δεν κοινοποιήθηκαν λόγω δημοσιογραφικού απορρήτου. Σε αυτά διαπιστώθηκε μεταξύ άλλων πως στην πλειονότητά τους εμφανίζεται συρραφή εικόνων με μη συνεχείς εγγραφές, ενώ απουσιάζει πράξη σωματικής βίας από στέλεχος ελληνικών αρχών. Με λίγα λόγια, το κλιμάκιο της ΕΑΔ κατέληξε στο ότι το υλικό δεν είναι αξιόπιστο και οι καταγγελίες δεν επιβεβαιώνονται από τα στοιχεία που συνέλεξε, καθώς υποστηρίζονται μόνο από ενδείξεις, οι οποίες «υπόκεινται σε υποκειμενική ερμηνεία και κρίση».
Δικαίωση Μηταράκη
Το συγκεκριμένο πόρισμα, το οποίο διαβιβάστηκε χθες στα Υπουργεία Προστασίας του Πολίτη, Ναυτιλίας και Μετανάστευσης & Ασύλου, πρακτικά δικαιώνει τον πολιτικό προϊστάμενο του τελευταίου, Νότη Μηταράκη, ο οποίος εδώ και αρκετούς μήνες υπεραμυνόταν της πολιτικής που ακολουθεί η Ελληνική Κυβέρνηση και πρακτικά εφαρμόζουν οι ελληνικές αρχές στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα.
«Αρνούμαστε κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς περί επαναπροωθήσεων. Τα ελληνικά σύνορα είναι σύνορα της ΕΕ και λειτουργούμε στο πλαίσιο του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου για την προστασία τους. Οι παράνομες ροές είναι εξαιρετικά επικίνδυνες και θα πρέπει να αποτρέπονται σύμφωνα με την Kοινή Δήλωση του 2016, την οποία η Ε.Ε. πρέπει να διασφαλίσει ότι εφαρμόζεται σωστά. Η Ευρώπη παραμένει στόχος κυκλωμάτων λαθροδιακινητών που εκμεταλλεύονται ανθρώπους οι οποίοι επιθυμούν να εισέλθουν παράνομα στην ΕΕ» είχε σχολιάσει ο κ. Μηταράκης, ωστόσο η Ευρώπη ζητούσε το θέμα να διερευνηθεί.
Ειδικότερα, η αρμόδια Επίτροπος Μετανάστευσης της Ε.Ε., Ίλβα Γιόχανσον, έθετε επανειλημμένα το ζήτημα της δημιουργίας από την Ελληνική Κυβέρνηση, ενός ανεξάρτητου μηχανισμού για την παρακολούθηση και αποφυγή επαναπροωθήσεων (pushbacks) μεταναστών στα σύνορά της. Ζήτημα, το οποίο θυμίζουμε πως πριν από λίγους μήνες είχε θέσει και ως προϋπόθεση για την απελευθέρωση επιπλέον κοινοτικών κονδυλίων, ύψους σχεδόν 16 εκατομμυρίων ευρώ, που είχε ζητήσει η Αθήνα και τα οποία θα προωθούνταν στη μεταναστευτική πολιτική της.
Με τα παραπάνω δεδομένα το πόρισμα από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας αποτελεί ένα σημαντικό σημείο για την επιχειρηματολογία του Έλληνα Υπουργού, πόσο μάλλον αν λάβουμε υπόψη το πόσο κομβικής σημασίας είναι για λόγους αποτελεσματικότητας αλλά και επικοινωνίας της μεταναστευτικής πολιτικής της Κυβέρνησης, η διατήρηση των μεταναστευτικών ροών σε χαμηλά έως μηδαμινά επίπεδα.
Ιδιαίτερα, όταν της «χρεώνεται» η επιμονή στην προσέγγιση δημιουργίας υπερδομών σε Χίο και Λέσβο, ενώ παραμένει ανοιχτό και το ζήτημα της ενδεχόμενης επιστροφής προσφύγων από τη Γερμανία στη χώρα μας (το οποίο θίξαμε σε χθεσινό ρεπορτάζ),οπότε μια διαφορετική προσέγγιση που ενδεχομένως να είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του ρυθμού και των αριθμών αφίξεων προσφύγων και μεταναστών, είναι ένας «πονοκέφαλος» που δεν θα ήθελε να διαχειριστεί.
