Από μία διαφορετική οπτική γωνία θα προσπαθήσουμε σήμερα να προσεγγίσουμε τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στο φετινό αφιέρωμά μας, ξεφεύγοντας από τα καθιερωμένα των προηγούμενων ετών για το τι έγινε στην Αθήνα και στρέφοντας το βλέμμα στη Βόρεια Ελλάδα, στη Θεσσαλονίκη, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, στο άγνωστο Πολυτεχνείο το 1973 όπου και εκεί οι πραξικοπηματίες «είχαν την τιμητική τους» λόγω της έδρας του Γ’ Σώματος Στρατού.
Για το σημερινό ταξίδι στο χρόνο, οδηγός μας είναι ο ιατρός Μάκης Αξιώτης, ο οποίος ήταν φοιτητής στη Θεσσαλονίκη κατά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.
Του Μάκη Αξιώτη*
1973 ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Θεσσαλονίκης
Το 1968 ανέβηκα σαν φοιτητής στο Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης! Μέχρι το 1976, που στρατεύτηκα! Σαράντα Εκκλησιές, Μελενίκου και τέλος οδός Δοϊράνης. Έξι χρόνια με την χούντα και δύο στην μεταπολίτευση! Τα δύο πρώτα χρόνια, το αντικείμενο των σπουδών με απορρόφησε, πήρα υποτροφίες του ΙΚΥ και δεν έβλεπα «την κοινωνική περίμετρο γύρω μου»! Μια πόλη με το Γ’ Σώμα στρατού μέσα στον ιστό της και δίπλα στην Πανεπιστημιούπολη! Τον τρίτο χρόνο, δύο απλά, προσωπικά γεγονότα, άλλαξαν την οπτική μου γωνία! Μπήκα στον σύλλογο της σχολής, με το διορισμένο Δ.Σ., να ανανεώσω την φοιτητική μου ταυτότητα!
Στην είσοδο, ένας σε μια καρέκλα, με κουστούμι, γραβάτα, μαύρο γυαλί και μουστακάκι αλά Χίτλερ, μου ζήτησε την ταυτότητα! Όταν τον ρώτησα ποιος είναι, μου είπε Ασφάλεια! Τότε άλλαξαν όλα, άρχισε να μου λείπει ο αέρας, γύρω μου, ο χώρος γέμισε από τέτοιους, που μέχρι τότε δεν τους έβλεπα! Το βράδυ, σε κάθε θάμνο, ήταν και ένας από αυτούς, που έκαναν μπανιστήρι, αν τύχαινε να ανεβάσεις την κοπέλα σου εκεί! Μια νύχτα που μπήκα για ένα μάθημα, ένας από αυτούς μου ζήτησε να αδειάσω την τσάντα μου κάτω! Την χτύπησε, σκόρπισαν τα χαρτιά στο χώμα και καθώς έσκυψα χτύπησε με το γόνατό του το πρόσωπο.
Ζαλίστηκα και με πήραν τα αίματα! Τότε, απότομα έμαθα τα πάντα! Τις δίκες-παρωδίες των φοιτητών μέσα στα περίπτερα της έκθεσης και στην τρομοκρατία όσων συμπαραστέκονταν! Μπαίνω σε αρκετές δίκες που τα στρατοδικεία ντύνουν τους φοιτητές φαντάρους και γνωρίζω από πρώτο χέρι την τρομοκρατία και τον «γύψο» που τον αισθάνομαι σ’ όλο μου το σώμα! Και κάνω και μια βλακώδη «αντιστασιακή κίνηση»! Ξεκολλώ δύο φορές το οδόσημο της «Οδού 21ης Απριλίου» από τα δυτικά τείχη, στο Βαρδάρι και τα κρεμώ σαν λάφυρα στο δωμάτιο! Μετά με «οργάνωσαν», ήξερα μόνο αυτόν που μου έδινε το υλικό και αυτόν που το παρέδινα, αν χρειαζόταν!
Προκηρύξεις στον χειροκίνητο πολύγραφο, που τις κολλούσαμε στις στάσεις! Μια φορά μπήκε και ένα δικό μου σκίτσο, μια κονσέρβα-λεωφορείο με παστωμένους τους ανθρώπους. Μετά την χούντα έμαθα πως «ανήκα σε οργάνωση του Ρήγα»! Το συνεχές πια βάρος στο στήθος ήταν τα στενά, έως ανύπαρκτα όρια της προσωπικής ελευθερίας, που αδυσώπητα χωρίς πια δισταγμό μας οδηγούσαν σε συνεχή και αυτόματη εγρήγορση, με σκοπό (χωρίς εμφανή ορίζοντα) την ανατροπή των γελοίων συνταγματαρχών, με τις Δέσποινές τους, τα βασανιστήρια, τους θανάτους, τις αστείες αρχαιοπρεπείς φιέστες, το παγκόσμιο ρεζίλι της χώρας! Και έρχεται ο Φεβρουάριος του 1973!
Τα γεγονότα της Νομικής στην Αθήνα, οργανώνονται από τους πυρήνες των οργανώσεων και στην Θεσσαλονίκη! Καλεί η εγκάθετη ΦΕΑΠΘ, σε φοιτητικές εκλογές με διορισμένους χουντικούς υποψήφιους! Από αυτούς που είχαν ειδικές ταυτότητες και ασχημονούσαν, σηκώνοντας ηλικιωμένους στο τραίνο, για να καθίσουν αυτοί! Μετά την μεταπολίτευση, όλοι αυτοί διέφυγαν και βρήκαν άσυλο στην Ευρώπη, σαν να μην συνέβη τίποτα! Κάλεσαν λοιπόν γενική συνέλευση στο αμφιθέατρο της Φυσικομαθηματικής, το οποίο γέμισε με φοιτητές, για να εμφανιστούν μπροστά μας! Τα συνθήματα δεν τους επέτρεψαν να μιλήσουν! Τότε ένας οργανωμένος πυρήνας, στο μέσον έκανε προεδρείο και άρχισε να λειτουργεί παράτυπη γενική συνέλευση! Τότε άνοιξαν τα καλοριφέρ και όρμησαν οι παρακρατικοί από πλάγιες πόρτες, μαζί με εκοφίτες και άρχισε μια συμπλοκή μέσα στον χώρο!
Όταν κατάφερα να βγω έξω είδα την τεράστια καθιστική διαδήλωση, σε όλη την πλατεία του Χημείου, πλήθος φοιτητών που με συνθήματα γέμισαν την Θεσσαλονίκη με το πρώτο ηχηρό ράπισμα κατά της χούντας! Έπεσαν δακρυγόνα, ασφαλίτες και εκοφίτες χτυπούσαν αλύπητα τους καθισμένους φοιτητές και εμφανίστηκε και ο στρατός, με λοκατζήδες από το γειτονικό στρατόπεδο! Αυτοί κατά καιρούς, έκαναν και ασκήσεις ακριβείας μέσα στον πανεπιστημιακό χώρο!
Αρκετοί, σοβαρά τραυματισμένοι, αιμόφυρτοι, μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο του ΑΧΕΠΑ, αρκετοί κατέληξαν στην ασφάλεια και οι περισσότεροι, με ελαφρότερα χτυπήματα σε ιδιώτες, γνωστούς γιατρούς! Ο παρών πρύτανης, καθηγητής ιατρικής, αποδοκιμάζει τους τραυματίες δημόσια! Εγώ το χέρι μου που είχε δεχτεί μια ξυλιά, το γιάτρευα στο σπίτι μου! Και μπαίνει το 1973. Αρχίζουν πια διαδηλώσεις και συλλήψεις στην πόλη! Κλείνει η Πολυτεχνική σχολή για πέντε μέρες, επεισόδια, συλλήψεις! Φυλακή σε φοιτητές με προκηρύξεις για το «όχι» του δημοψηφίσματος! Και έρχεται ο Νοέμβρης! Η εποποιία του Πολυτεχνείου της Αθήνας, οι νεκροί, η ανοιχτή αντιπαράθεση με τον φασισμό, η σπίθα που γίνεται φωτιά και καίει την Αθήνα!
Αυθόρμητη οργή του κόσμου για την εξαφάνιση από προσώπου γης της Δημοκρατίας στη χώρα! Αυτοί που ήταν οργανωμένοι και μπροστάρηδες στον αγώνα, αριθμούσαν μόνο το 10%! Στην Θεσσαλονίκη, η Πολυτεχνική ήταν απομονωμένη, δίπλα στο Γ’ Σώμα Στρατού και απέναντι από τον χώρο της Διεθνούς Έκθεσης! Από το πρωί της 17ης , καταλαμβάνεται από φοιτητές της η Πολυτεχνική! Σφραγίζεται η μπροστινή, μεγάλη τζαμόπορτα με την σκάλα! Από τα παράθυρα κρέμονται μεγάλα πανώ με συνθήματα κατά της χούντας, ακούγονται δυνατά τραγούδια του Θεοδωράκη και Αντάρτικα! Οι μέσα καλούν τον μεγάλο αριθμό των φοιτητών που γεμίζουν τον χώρο, να μπουν μέσα! Τα γνωστά «φιατάκια» της ασφάλειας πανταχού παρόντα! Αλλά δεν τολμούν τίποτα! Είναι άνθρωποι της νύχτας και φοβούνται το φως! Αυτοί που το αποφασίζουν κατηφορίζουν στον «λάκκο» της πλάγιας πλευράς του κτηρίου και φθάνουν σε μια μικρή πλάγια πόρτα!
Εκεί φοιτητές με παλούκια και ρόπαλα από βώλους πλαστελίνης, παραλαμβάνουν τον νεόφερτο και τον οδηγούν στην αίθουσα, που συνεδριάζει ο «πυρήνας» της σχολής του! Έπρεπε να εγγυηθούν γι’ αυτόν συμφοιτητές του για να μείνει μέσα! Έτσι ανάμεσα στους 2-2.500 που μπήκαν μέσα, κανείς δεν ήταν «άγνωστος». Έτσι, περίπου στις 3 το απόγευμα κατέβηκα και εγώ! Μέσα επικρατούσε τάξη! Ο ραδιοσταθμός των «Ελεύθερων Φοιτητών της Θεσσαλονίκης» είχε στηθεί στο υπόγειο! Ακουγόταν σ’ όλη την πόλη και καλούσε σε συμπαράσταση, βούιζαν τα συνθήματα και τα τραγούδια! Ζητούσε φάρμακα, τα οποία έφεραν αρκετοί φαρμακοποιοί! Το μεγάλο τραπέζι με αυτά και τελειόφοιτους της Ιατρικής, ήταν στους επάνω ορόφους! Έφερναν και τρόφιμα που μοίραζε η «επιτροπή επισιτισμού». Σάντουιτς και καφέ! Άλλοι ανέλαβαν την γραφική εργασία! Συνθήματα στους τοίχους με κόκκινη μπογιά! Μια βούρτσα και ένας κουβάς! Αυτόν είχα και εγώ, που ζωγράφισα αρκετούς τοίχους!
Σε μια στιγμή έχωσα την βούρτσα στην τσέπη του σακκακιού!! Ένα τηλέφωνο δεν έχει κοπεί! Μαθαίνουμε τα νέα της Αθήνας και επικρατεί ενθουσιασμός! Και πέφτει η νύχτα! Ξαπλώνουμε στα τραπέζια και στα σχεδιαστήρια! Έξω απόλυτη ησυχία! Σε τούτο το απομονωμένο Πολυτεχνείο δεν υπήρχε κόσμος απέξω! Μόνο σκιές των «ανθρωποειδών» της νύχτας, που κατά τις 1 σπούνε με πέτρες τα τζάμια της εισόδου! Αναταραχή, οπλισμένα τα χέρια από τα πόδια των σκαμπό των σχολών! Μετά πάλι ησυχία! Η πόλη κοιμάται! Στις έξη το πρωί ακούγεται θόρυβος μηχανών! Δ διαδίδεται πως είναι τα τρακτέρ από την Χαλκιδική, προς συμπαράσταση!
Η πραγματικότητα μπροστά στο κτήριο είναι διαφορετική. Τανκς με αναμμένες τις μηχανές και τους προβολείς, λοκατζήδες από εκεί κοντά, αστυνομία, ασφαλίτες, εκοφίτες! Κάθε λογής «χουντικό προσωπικό»! Και ένας εισαγγελέας για την νομιμοποίηση της βίας! Και ο λεγόμενος πρύτανης των τανκς , Σδράκας! Τα μέλη της συντονιστικής, με πρόεδρο τον αείμνηστο Θωμά Βασιλειάδη, βγαίνουν έξω να διαπραγματευθούν την έξοδο, όταν ξημερώσει! Αυτοί όμως, που είναι όντα της νύχτας, ζητούν άμεση εκκένωση και απειλούν με επίθεση του στρατού! Το ένα άρμα έρχεται και ανεβαίνει στα πρώτα σκαλοπάτια της εισόδου και ανάβοντας την μηχανή και τους προβολείς, έχει στραμμένο το κανόνι προς την πόρτα! Αποφασίζεται η έξοδος! Έχουμε μάθει το μακελειό της Αθήνας και πετάμε τα παλούκια!
Βγαίνουμε σε μεγάλες σειρές, κρατώντας ο ένας σφιχτά, αγκαζέ τον άλλον! Γιατί τα «πάσης φύσεως ανθρωποειδή» τραβούσαν να αποσπάσουν τους ακραίους, γυρίζοντας σβούρα τα γκλοπ, που χάνονταν στα φιατάκια της ασφάλειας! Κορίτσια και αγόρια αναμαλλιασμένα και μουδιασμένα! Γύρω ένας χώρος χωρίς τίποτα, σκοτεινός, χωρίς συμπαραστάτες σε σπίτια! Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν φοβήθηκε πολύ, μπροστά σ’ αυτόν τον εφιαλτικό περίγυρο! Μας ρίχνανε επάνω στο τανκ και μας χωρίζανε στα δύο! Οι προς την Παπάφη, τους μαντρώσανε στο Σώμα Στρατού και τους λιανίσανε, όπως μαθεύτηκε μετά! Οι άλλοι μισοί, όπως και εγώ, κρατώντας από το χέρι μια συμπατριώτισσα φοιτήτρια της Νομικής, ανηφορίσαμε προς τον σκοτεινό χώρο του πανεπιστημίου! Εδώ μέσα έβραζε η ασφάλεια και οι παρακρατικοί που είχαν γκλοπ, αλλά και παλούκια από τα δένδρα και σακατέψανε αρκετούς!
Εμείς τρέξαμε προς το ΑΧΕΠΑ, που βρίσκεται επάνω από το Πολυτεχνείο! Χωθήκαμε δείχνοντας στο θυρωρό την ιατρική ταυτότητα! Εκεί μέσα έβραζε από ασφαλίτες, αλλά δυστυχώς και από επικεφαλής γιατρούς, που πρόγκιζαν αυτούς που ήλθαν από το πολυτεχνείο! Τιμή σε μια προϊσταμένη, που μου φόρεσε μια ιατρική μπλούζα και βάλαμε την φοιτήτρια σε ένα κρεβάτι, σαν άρρωστη! Το πρωί την φυγάδευσα με το δικό μου λακκάκι και πήγα σε ένα αμφιθέατρο, δήθεν για μάθημα! Στείλανε ένα συνάδελφο με βέσπα και με μάζεψε και χάθηκα στα Γιάννενα για λίγους μήνες!
Η δικτατορία του Ιωαννίδη, τα γεγονότα της Κύπρου και μετά η «ομαλή μετάβαση», με τον δάκτυλο της CIA! Eκλέχτηκα πρόεδρος του Έτους και στις πρώτες ελεύθερες εκλογές στο Δ.Σ., της Ιατρικής σχολής! Μετά κατέβηκα σαν σύνεδρος στο Α’ Πανσπουδαστικό Συνέδριο στην Πάντειο! Αυτά βέβαια αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι της πολιτικής μου ζωής, που συνεχίζεται, πολύμορφο μέχρι σήμερα! Σ’ αυτούς που κατηγορούν την «Γενιά του Πολυτεχνείου», θάθελα να πω πως η ασφυξία της έλλειψης ελευθερίας, μας οδήγησε στον ξεσηκωμό! Πολλοί το εξαργύρωσαν με πολιτικούς θώκους! Αλλά η συντριπτική πλειοψηφία είναι οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας! Αν αισθάνεστε και εσείς πολιτικά «προδομένοι», να η Ρόδος, να και το πήδημα»!
Αφιερώνεται στην κόρη του Θωμά Βασιλειάδη
*Ο Μάκης Αξιώτης είναι συνταξιούχος Διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής του Βοστάνειου με πλούσιο συγγραφικό και ερευνητικό έργο, καθώς και συνεργάτης των ΝΕΩΝ της ΛΕΣΒΟΥ από το 2010.
