- Το νέο πλαίσιο στοχεύει να διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις που θα λαμβάνονται για έργα, παρεμβάσεις και υπηρεσίες θα ελέγχονται με ενιαίο και αντικειμενικό τρόπο
- Όλες οι αποφάσεις των ΟΤΑ θα καταχωρούνται και θα ελέγχονται ψηφιακά, με σαφή πρωτόκολλα και χρονοδιαγράμματα
Με τη θεσμοθέτηση του Γενικού Επόπτη Νομιμότητας και η δημιουργία 7 Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας συνιστούν μια νέα πραγματικότητα για δήμους και περιφέρειες η κυβέρνηση αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο ελέγχονται οι πράξεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το νέο πλαίσιο δεν αφορά μόνο τη γραφειοκρατική διάσταση των ΟΤΑ, αλλά επηρεάζει άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών, αφού διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις που θα λαμβάνονται για έργα, παρεμβάσεις και υπηρεσίες θα ελέγχονται με ταχύτερο, ενιαίο και αντικειμενικό τρόπο.
Μέχρι σήμερα, τον έλεγχο νομιμότητας ασκούσαν οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Ωστόσο, η εμπειρία έδειξε ότι το σύστημα αυτό παρουσίαζε σημαντικά προβλήματα, όπως καθυστερήσεις, έλλειψη εξειδίκευσης, αλλά και ανομοιομορφία στον τρόπο που εφαρμόζονταν οι κανόνες. Σε πολλές περιπτώσεις, δύο δήμοι σε διαφορετικές περιοχές αντιμετώπιζαν διαφορετικές ερμηνείες για παρόμοια ζητήματα, γεγονός που προκαλούσε αίσθημα αδικίας και υπονόμευε την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Με τον νέο θεσμό, συγκροτείται ένα ενιαίο και εξειδικευμένο πλαίσιο εποπτείας. Ο Γενικός Επόπτης Νομιμότητας αναλαμβάνει τον κεντρικό συντονισμό, ενώ οι επτά Υπηρεσίες Εποπτείας κατανέμονται γεωγραφικά για να καλύπτουν όλη τη χώρα. Έτσι, η εποπτεία αποκτά αυτονομία, εξειδίκευση και κυρίως ανεξαρτησία από πολιτικές πιέσεις.
Ψηφιακός έλεγχος
Κομβικής σημασίας είναι η χρήση ενός νέου πληροφοριακού συστήματος. Όλες οι αποφάσεις των ΟΤΑ θα καταχωρούνται και θα ελέγχονται ψηφιακά, με σαφή πρωτόκολλα και χρονοδιαγράμματα. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν πλέον «χαμένα έγγραφα», καθυστερήσεις χωρίς αιτιολογία ή αυθαίρετες αναβολές.
Για τον πολίτη, αυτό μεταφράζεται σε ταχύτερες διαδικασίες. Αν ένας δήμος αποφασίσει να προχωρήσει σε ένα έργο ύδρευσης ή σε μια κυκλοφοριακή ρύθμιση, η απόφαση θα ελέγχεται γρήγορα και αντικειμενικά, χωρίς να χρειάζεται να περιμένει μήνες σε κάποιον διοικητικό «λαβύρινθο». Η ταχύτητα δεν αφορά μόνο στον ίδιο τον δήμο, αλλά και στον δημότη που περιμένει να δει λύσεις σε τοπικά προβλήματα.
Μία από τις μεγαλύτερες παθογένειες του παλιού συστήματος ήταν η ανομοιομορφία στον έλεγχο. Ό,τι γινόταν αποδεκτό σε έναν δήμο, μπορούσε να απορριφθεί σε άλλον, με διαφορετική αιτιολογία. Αυτή η κατάσταση δημιουργούσε εύφορο έδαφος για πελατειακές σχέσεις, πολιτικές πιέσεις και «παραθυράκια».
Με το νέο πλαίσιο, η ομοιομορφία στον έλεγχο διασφαλίζεται μέσω σαφών κανόνων και αντικειμενικών κριτηρίων. Η ίδια πράξη θα κρίνεται με τον ίδιο τρόπο σε όλη την Ελλάδα. Αυτό ενισχύει το αίσθημα δικαιοσύνης και ισότητας απέναντι στον νόμο, περιορίζοντας τις τοπικές στρεβλώσεις.
Τι σημαίνει για τον πολίτη
Για τον δημότη, οι θεσμικές αυτές αλλαγές μπορεί να φαίνονται αρχικά τεχνικές ή γραφειοκρατικές. Ωστόσο, οι επιπτώσεις είναι βαθύτατα κοινωνικές και πολιτικές καθώς θα υπάρχει περισσότερη διαφάνεια και οι αποφάσεις του δήμου θα περνούν από θεσμικό φίλτρο κι άρα μειώνεται η πιθανότητα καταχρήσεων ή παράνομων χειρισμών. Επίσης, η θεσμοθέτηση του Γενικού Επόπτη Νομιμότητας θα επιτρέπει την ταχύτερη υλοποίηση έργων και δράσεων. Μ΄ αυτόν τον τρόπο, σύμφωνα πάντα με το υπό κατάθεση νομοσχέδιο, η γραφειοκρατία περιορίζεται, οι εγκρίσεις έρχονται γρηγορότερα, τα τοπικά προβλήματα βρίσκουν λύσεις πιο άμεσα.
Επιπροσθέτως, θα υπάρχει ίση μεταχείριση και δεν θα υπάρχουν «δήμοι δύο ταχυτήτων». Όλοι θα κρίνονται με τα ίδια μέτρα και σταθμά. Παράλληλα, με την εφαρμογή του νέου νόμου θα υπάρξει περιορισμός πελατειακών πρακτικών. Όταν ο έλεγχος γίνεται ψηφιακά και αντικειμενικά, περιορίζεται ο χώρος για εξυπηρετήσεις και ρουσφέτια.
Ένα βήμα προς την ώριμη αυτοδιοίκηση
Η θεσμοθέτηση του Γενικού Επόπτη Νομιμότητας μπορεί να ιδωθεί ως ένα βήμα προς μια πιο ώριμη και αξιόπιστη αυτοδιοίκηση. Ενισχύει τον θεσμικό έλεγχο χωρίς να αφαιρεί αρμοδιότητες από τους δήμους, βελτιώνει τη διαφάνεια χωρίς να δημιουργεί περιττή γραφειοκρατία και φέρνει την τεχνολογία στο κέντρο της διοικητικής λειτουργίας. Για τους πολίτες, η αλλαγή αυτή μπορεί να μην γίνει άμεσα αισθητή στην καθημερινότητά τους.
Ωστόσο, μεσοπρόθεσμα, θα αποτυπωθεί στην ποιότητα των αποφάσεων που λαμβάνονται για τον τόπο τους, στην ταχύτητα υλοποίησης έργων και στη μείωση των καθυστερήσεων που χρόνια ταλαιπωρούσαν τις τοπικές κοινωνίες. Η εμπιστοσύνη προς την Αυτοδιοίκηση δεν κερδίζεται με συνθήματα, αλλά με θεσμούς που εγγυώνται διαφάνεια και αξιοπιστία. Ο Γενικός Επόπτης Νομιμότητας και οι 7 Υπηρεσίες Εποπτείας μπορούν να αποτελέσουν ακριβώς έναν θεσμικό φρουρό της νομιμότητας, προς όφελος όχι μόνο της διοίκησης, αλλά κυρίως των πολιτών.
