Γράφει ο Στράτος Σαλαβός*
Η υπόθεση των εσωκομματικών εκλογών για την Νέα Δημοκρατία, είναι μια ιστορία πόνου, άγχους και πολλών μικρών πολιτικών, κυρίως όμως, προσωπικών αντιπαραθέσεων γαλάζιων παραγόντων της Λέσβου στον αγώνα νομής τοπικής εξουσίας, αλλά κι επίδειξης πολιτικής δύναμης. Στο πλαίσιο αυτό ο Δημοσθένης Χατζηγιάννης και η Καίτη Στρατάκη θα μονομαχήσουν την Κυριακή για την προεδρία του κόμματος στη Λέσβο. Η σημερινή μας ιστορία ξεκινάει κάποιες δεκαετίες πριν.
Από την δεκαετία του εβδομήντα με τον Δημήτρη Νιάνια να κάνει προεκλογική επίδειξη δύναμης στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης δύο μέρες πριν τις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, εκφωνώντας εκείνος το μήνυμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή κι όχι εκπρόσωπος της τότε διορισθείσης Νομαρχιακής Επιτροπής. Φτάνοντας μέχρι σήμερα, με την αδιαμφισβήτητη επικράτηση του Χαράλαμπου Αθανασίου που από το 2012 όταν εκλέχθηκε βουλευτής Επικρατείας με τη Νέα Δημοκρατία του Αντώνη Σαμαρά, συνεχίζει από το 2015 μέχρι σήμερα να εκλέγεται ανελλιπώς και με μεγάλη διαφορά ψήφων στη Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Η «γαλάζια» περιπέτεια των εσωκομματικών εκλογών έχει τη δική της ιστορία ή αν θέλετε την δική της ανηφόρα στην οποία έχουν διαβεί αλλά και… κατρακυλήσει ουκ ολίγα κομματικά στελέχη.
Βιτούλιας Γιώργος
Η εσωκομματική ιστορία ξεκινάει με Πρόεδρο τον Γιώργο Βιτούλια, επί χρόνια βουλευτή του Ελληνικού Συναγερμού (1951 και 1952) και της ΕΡΕ (1956, 1958, 1961, 1963 και 1964), του δόθηκαν τιμής ένεκεν τα ηνία της Νομαρχιακής Επιτροπής. Και πώς μπορούσε να γίνει διαφορετικά σ΄ έναν άνθρωπο που είχε εκλεγεί επτά φορές βουλευτής κι ευρισκόμενος σε μεγάλο γήρας, πάνω από τα ενενήντα, ήταν φόρος τιμής για έναν που είχε διατελέσει χρόνια βουλευτής του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο οποίος στη συνέχεια και μετά από ζυμώσεις, μεταβίβασε την προεδρία στον γιατρό Φώτη Τακτικό, ένα μειλίχιο νεοδημοκρατικό στέλεχος που προφανώς ασφυκτιούσε στην σκληρή τότε αντιπαράθεση Νιάνια-Παπαευστρατίου.
Δημήτρης Νιάνιας και Στράτος Παπαευστρατίου
Διότι ο δεύτερος ήταν ο μοναδικός από το ψηφοδέλτιο των εθνικών εκλογών του 1974 που δεν κατάφερε να εκλεγεί βουλευτής θεωρώντας υπεύθυνο τον Νιάνια και βάζοντας στόχο του να τον εκτοπίσει. Το κατάφερε στις εκλογές του 1977 όπου βγήκε πρώτος, αλλά δεν ήταν μια «καθαρή» νίκη. Διότι ναι μεν εκλέχτηκε δεύτερος ο Νιάνιας, όμως αυτός κατάφερε να γίνει υπουργός το 1978 στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο δε Παπαευστρατίου στη συνέχεια μετακόμισε από το εθνικό ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας στο ευρωπαϊκό εκλεγόμενος στις ευρωεκλογές του 1981! Έτσι απέδρασε στις βολικές Βρυξέλλες πίνοντας ανέμελος τις μπίρες του στην Γκραντ Πλατζ. Βέβαια αργότερα το 1990 επέστρεψε στη Λέσβο ως Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Αιγαίου. Λίγο πριν τις εκλογές του 1977, ιδρύθηκε και η τοπική ΟΝΝΕΔ με γνωστά πρόσωπα τα οποία μερικά πρωταγωνιστούν στο χώρο μέχρι σήμερα και η οποία στις τότε εκλογές στήριξε κυρίως Παπαευστρατίου.
Είχαμε μείνει λοιπόν στον Φώτη Τακτικό, ο οποίος κράτησε ικανοποιητικά τις κομματικές ισορροπίες, αλλά ήρθε η ώρα να αντικατασταθεί από ένα νεαρό στέλεχος που μπήκε ορμητικά στο τοπικό γίγνεσθαι. Ο Γιάννης Γιαννέλλης, γύρω στα τριάντα του, εντυπωσίασε με την πρωτιά του στις δημοτικές εκλογές του 1978 που είχε κατεβεί για δημοτικός σύμβουλος στο δημοτικό ψηφοδέλτιο του Αλέκου Πεσμαζόγλου μαζεύοντας πάνω από χίλιους σταυρούς. Πρόεδρος τοπικής ομάδας ποδοσφαίρου, καταξιωμένος δικηγόρος, ιδιαίτερα δημοφιλής, ανέλαβε την προεδρία του κόμματος στη Λέσβο.
Κάτι που δεν είδε με καλό μάτι τότε ο Δημήτρης Νιάνιας, ο οποίος αντιλήφθηκε ότι πρόκειται περί ενός ισχυρού αντιπάλου με το ενδεχόμενο να χάσει την έδρα. Και ως πολιτικό ον, διέκρινε την ορμητική άνοδο του ΠΑΣΟΚ με το ενδεχόμενο να μείνει στη Λέσβο η Ν.Δ. με μία μόνο έδρα την οποία θα κινδύνευε να χάσει. Τα κατάφερε, όπως είδαμε, με τον Παπαευστρατίου. Τα κατάφερε και με τον νεαρό τότε Γιαννέλλη, ο οποίος εξοστρακίστηκε και πικραμένος αρκέστηκε σε καταγγελία στον τοπικό τύπο. Και δυστυχώς για τον Γιαννέλλη στα επόμενα χρόνια γνώρισε επιτυχίες εκλεγόμενος βουλευτής, αλλά και έντονες πικρίες.
Εν τω μεταξύ πρόεδρος της Νομαρχιακής είχε αναλάβει ο δικηγόρος Γρηγόρης Γλεζέλλης που προσπάθησε να διαχειριστεί την εμφανή πτώση του κόμματος. Όταν το 1981 έχασε η Ν.Δ., αρχηγός της εκλέχτηκε ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ο οποίος αντικατέστησε τον Γεώργιο Ράλλη από τον οποίο είχε χάσει το 1980 με διαφορά τεσσάρων ψήφων! Ο Νιάνιας το 1980 είχε στηρίξει Αβέρωφ αντί για Ράλλη ο οποίος τον… τιμώρησε παίρνοντάς του το Υπουργείο Πολιτισμού που του είχε δώσει ο Καραμανλής. Οπότε λογικώς το 1981 στήριξε ξανά Αβέρωφ.
Ο Ηπειρώτης πολιτικός προερχόμενος από το Κέντρο και εισερχόμενος στη μεγάλη δεξιά οικογένεια μέσω ΕΡΕ το 1961, προσπάθησε να αναδιοργανώσει το κόμμα, το οποίο αυτά τα επτά χρόνια το μόνο «κομματικό» που είχε κάνει ήταν το Α΄ Συνέδριό της στην Χαλκιδική το 1979. Στην εδώ Νομαρχιακή και στα πρώτα «πέτρινα» χρόνια του κόμματος, αναλαμβάνει πρόεδρος ο εκπαιδευτικός Νίκος Μαντζουράνης, γνωστός από το καφέ Πανελλήνιο στο οποίο κάπου μεταξύ πρέφας και ούζου, γίνονταν έντονες κομματικές ζυμώσεις. Σε μία απ΄ αυτές έπεσε και το όνομα του Δημήτρη Δημόπουλου. Ο Δημήτρης Δημόπουλος, γνωστότατο μέλος της λεσβιακής κοινωνίας ως ένας σπουδαίος καρδιολόγος, με έντονη κοινωνική παρουσία και με πολλούς φίλους, δέχτηκε ν΄ αναλάβει την εδώ κομματική προεδρία σε μια περίοδο μετασχηματισμού της Ν.Δ..
Η οποία έχασε στις ευρωεκλογές του 1984 με παραιτούμενο τον Ευάγγελο Αβέρωφ από το κόμμα. Αποτέλεσμα, για τη διαδοχή του να κονταροχτυπηθούν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, άρτι… αφιχθείς το 1978 από το Κέντρο και ο… καραδεξιός Κωστής Στεφανόπουλος. Ο τελευταίος έχασε και αποχώρησε ακολουθούμενος από τον βουλευτή του Νομού, Δημήτρη Νιάνια, που τον είχε στηρίξει.
Η αποχώρησή του έγινε μετά τις εκλογές του 1985 όπου είχε σιγουρέψει την έδρα βάσει λίστας με την οποία διεξήχθησαν τότε οι χειρότερες εκλογές της Μεταπολίτευσης. Ανδρέας Παπανδρέου εναντίον Κωνσταντίνου Καραμανλή με λυσσαλέες αντιπαραθέσεις ηγετών και οπαδών, με κυρίαρχο φαινόμενο τις κομματικές σημαίες σε βεράντες και αυτοκίνητα! Ο Δημήτρης Δημόπουλος έδωσε μεγάλη κομματική ώθηση στην Ν.Δ. στη Λέσβο, σε μια περίοδο μάλιστα που το κόμμα άρχισε να καλπάζει κομματικά, αρχικά στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Το 1986 ήταν που η ΝΔ κέρδισε εντυπωσιακά τους τρεις μεγαλύτερους Δήμους στον Β΄ Γύρο. Αθήνα ο Μιλτιάδης Έβερτ, Θεσσαλονίκη ο Σωτήρης Κούβελας και Πειραιά ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος. Το ίδιο επιχείρησε στο Δήμο Μυτιλήνης και ο Δημήτρης Δημόπουλος, αλλά τα κατάφερε κατά το ήμισυ! Διότι ναι μεν στον Α΄ Γύρο βγήκε πρώτος με διαφορά έχοντας ποσοστό 41% και με δεύτερο τον Στρατή Πάλλη 32%. Αλλά στον Β΄ γύρο ο γιατρός έχασε από το μπλοκ των «δημοκρατικών δυνάμεων» στο οποίο βέβαια είχαν ενταχθεί οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ με τον υποψήφιό του Νάσο Γιακαλή.
Τότε στελέχη της κομματικής οργάνωσης προσπάθησαν να έρθουν σε συνεννόηση με στελέχη άλλων κομμάτων προκειμένου να… ανταλλάξουν δημαρχίες σε χωριά της Λέσβου, αλλά απέτυχαν παταγωδώς. Μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές, στα ενδότερα της κομματικής οργάνωσης της ΝΔ αναπτύχθηκε μια κόντρα μεταξύ δύο ομάδων με μια διαμάχη σκληρή σε όλα τα επίπεδα. Η ομάδα οπαδών του Δημήτρη Δημόπουλου κι αυτή του Γιάννη Γιαννέλλη, ο οποίος μετά την αποχώρηση Νιάνια στη ΔΗΑΝΑ, δικαίως διεκδικούσε την βουλευτική έδρα. Έλα ντε όμως, που και ο Δημήτρης Δημόπουλος θεωρούσε ότι δικαιούται την έδρα λόγω της καλής εμφάνισής του στις δημοτικές εκλογές!
Το κόμμα διχασμένο πήγε στην τριάδα των εκλογών 1989-1990 με την πρώτη το Μάιο του 1989 να γίνεται η έκπληξη και να κερδίζει την έδρα ο Δημόπουλος. Στη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση όμως τον Νοέμβριο του 1989, πήρε το αίμα του πίσω ο Γιαννέλλης, εκλεγόμενος με ρεκόρ ψήφων! Ώσπου στην τρίτη εκλογική αναμέτρηση τον Απρίλιο του 1990, όπου η ΝΔ στη Λέσβο κέρδισε δυο έδρες κι έτσι έμειναν ικανοποιημένοι και οι δύο. Οι οποίοι όμως, υπέπεσαν στο ίδιο σφάλμα ως βουλευτές Λέσβου. Ψήφισαν τον νέο εκλογικό νόμο Κούβελα, ο οποίος στερούσε την έδρα της Ν.Δ. από την εκλογική Περιφέρεια Λέσβου!
Την κομματική προεδρία πλέον την είχε αναλάβει ο Σταύρος Ψαρρόπουλος με μια Νομαρχιακή Επιτροπή, η οποία διαχειρίστηκε τις τρεις εκλογικές αναμετρήσεις 1989-1990, την επίσκεψη Μητσοτάκη αλλά και τις εκατοντάδες μετακινήσεις ετεροδημοτών.
Μάλιστα στις τρεις εκλογικές αναμετρήσεις κατεγράφησαν συνολικά στις κάλπες 86.000, οι περισσότεροι καθ’ όλη τη Μεταπολίτευση. Ένα ρεκόρ που δεν θα καταρριφτεί διότι το φαινόμενο της μεταφοράς χιλιάδων οπαδών που ξεπάτωσε τους υποψηφίους και χρέωσε μέχρι και σήμερα Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, έχει τελειώσει. Τέλος πάντων αυτό είναι μια άλλη ιστορία για κάποιο επόμενο φύλλο.
Μετά τη νίκη της ΝΔ το 1990, πρόεδρος της Νομαρχιακής αναλαμβάνει το 1991 ο Άρης Χατζηκομνηνός, ο οποίος έμεινε μέχρι τις εκλογές του 1993 όταν ήρθε το πρώτο σοκ για το κόμμα. Διότι από τη μια έχασε την κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία, από την άλλη όμως το κόμμα με ποσοστό 33,80% στο Ν. Λέσβου και εξαιτίας του εκλογικού νόμου Κούβελα δεν πήρε έδρα! Κι έτσι Γιαννέλλης και Δημόπουλος επανήλθαν στην καθημερινότητά τους με το ΠΑΣΟΚ να βγάζει τρεις έδρες και μία ο Στρατής Κόρακας με το ΚΚΕ.
Από τις εκλογές αυτές και για τις επόμενες δύο, οι κομματικοί παράγοντες του τόπου τραβούσαν τα μαλλιά τους καθότι για μια δεκαετία σχεδόν έμειναν χωρίς κοινοβουλευτική εκπροσώπηση! Η δε δικαιούμενη έδρα της Λέσβου… ταξίδευε σε άλλα αιγαιοπελαγίτικα νησιά! Πριν λίγους μήνες ο «θύτης» Σωτήρης Κούβελας επισκέφθηκε τον τόπο του… εγκλήματος, τη Λέσβο, υποδεχόμενος μάλιστα από κομματικούς παράγοντες!
Το 1993 πρόεδρος της κομματικής οργάνωσης αναλαμβάνει ο Παύλος Βογιατζής με το κόμμα να μην έχει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, και τον Γιάννη Γιαννέλη να δίνει το παρών σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, να παίρνει χιλιάδες ψήφους, αλλά να μην εκλέγεται λόγω… Κούβελα! Το 1996 θέτει υποψηφιότητα και ο πρώην Πρόεδρος της Νομαρχιακής Άρης Χατζηκομνηνός, ο οποίος ναι μεν ήρθε δεύτερος πίσω από τον πρώτο Γιαννέλλη, αλλά είχε εντυπωσιάσει με τις επτά χιλιάδες περίπου ψήφους που είχε λάβει. Στο κόμμα μετά τον Παύλο Βογιατζή ανέλαβε ο Στρατής Γόμος και σιγά μπαίνουμε στον νέο αιώνα και στην πρόσφατη ιστορία με τις μεγάλες νίκες της Ν.Δ. με εκλογή δύο κομματικών στελεχών. Ο Παύλος Βογιατζής εκλέγεται το 2002 Νομάρχης Λέσβου, ενώ ο Άρης Χατζηκομνηνός κάνει την έκπληξη εκλεγόμενος Δήμαρχος Μυτιλήνης! Το κόμμα παίρνει τα πάνω του και η ΝΔ αναλαμβάνει κυβέρνηση το 2004.
Στη συνέχεια πρόεδρος της κομματικής οργάνωσης αναλαμβάνει ο Στρατής Κυρατζής, ο σημερινός Αντιπεριφερειάρχης. Τα επόμενα χρόνια όπου κυριαρχεί ο βουλευτής Χαράλαμπος Αθανασίου, πρόεδροι αναλαμβάνουν ο Αλέκος Κουτσαντώνης, σημερινός Διοικητής του Νοσοκομείου, ο Στρατής Καραγεωργίου και ο Προκόπης Τζιμής.
Την Κυριακή πραγματοποιούνται οι εσωκομματικές εκλογές για την εκλογή των Προέδρων των Δ.Ε.Ε.Π., των μελών των Δ.Ε.Ε.Π., των Προέδρων των ΔΗΜ.Τ.Ο. και των μελών των ΔΗΜ.Τ.Ε. Τα… παράξενα αυτά αρχικά, στην ουσία αντικαθιστούν τις πάλαι ποτέ Νομαρχιακές και Τοπικές με τις οποίες ανδρώθηκε το κόμμα της Ν.Δ.. Το ενδιαφέρον σήμερα είναι το ποιοι θα εκλεγούν υπό την έννοια του πόσο δεξιό είναι το κόμμα, με δεδομένο ότι επικρίνεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης ότι έχει παρεκκλίνει από τις δεξιές αρχές της Ν.Δ.. Την απάντηση δίνει ο ίδιος ο ιδρυτής του κόμματος. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στην ομιλία του στο Α΄ Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας, στην Χαλκιδική, το 1979, είχε τονίσει πως η Νέα Δημοκρατία «δεν είναι ούτε δεξιό, ούτε κεντρώο, ούτε αριστερό κόμμα, αλλά ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κόμμα, προσανατολισμένο σε δημοκρατικές, κοινωνικές και φιλελεύθερες αξίες».
Πρόεδροι της ΝΔ Λέσβου
*Ο Στράτος Σαλαβός συνεργάζεται από το 1988 με τοπικά μέσα ενημέρωσης και σήμερα είναι καθημερινός αρθρογράφος στα ΝΕΑ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ. Είναι συγγραφέας των βιβλίων ΕΛΑΒΟΝ (2023) και ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ (2024)
