- Προσοχή στα συμπτώματα και στην αντιμετώπιση της φλεγμονής από το τσίμπημα ενός από τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών στην Μεσόγειο
Έξαρση της μοβ μέδουσας στα νησιά του Αιγαίου προβλέπεται για φέτος το καλοκαίρι και συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή από τους λουόμενους για να μην πέσουν θύματα ενός από τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών στην Μεσόγειο. Το τσίμπημα της μοβ μέδουσας είναι επώδυνο λόγω της νευροτοξίνης που έχει. Είναι αναγνωρίσιμη από τα τέσσερα κύρια και τα οκτώ πιο μακριά και λεπτότερα πλοκάμια της, μαζί με ένα διάστικτο “καπέλο” και μοβ εσωτερικό, ενώ έχει συνήθη διάμετρο 6 – 10 εκατοστά. Όταν είναι νεαρή το χρώμα της είναι πορτοκαλό – καφέ και όταν ενηλικιώνεται παίρνει αυτό το έντονο πορφυρό – μοβ χρώμα.
Τo καλοκαίρι που ξεκινά σε λίγες μέρες αναμένεται, όπως και την περσινή χρονιά, μεγάλη έξαρση της μοβ μέδουσας (Pelagia noctiluca) στις ελληνικές θάλασσες, αφού όπως αναφέρει το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας, η πληθυσμιακή έξαρση των μοβ μεδουσών στο Αιγαίο έχει ξεκινήσει από τον Οκτώβριο του 2020 και αναμένεται να κρατήσει για περίπου 2 χρόνια ακόμα.
Συμπτώματα
Οι νηματοκύστες που περιέχει παράγουν στο ανθρώπινο δέρμα ερύθημα, πρήξιμο, κάψιμο, όπως και μερικές φορές σοβαρές δερμονεκρωτικές, καρδιο και νευροτοξικές επιδράσεις, οι οποίες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες σε ευαίσθητα άτομα. Συγκεκριμένα, τα πιθανά συμπτώματα μετά από κέντρισμα από Pelagia noctiluca είναι τα ακόλουθα: Πόνος σαν κάψιμο, πολλές φορές έντονο κοκκίνισμα του δέρματος, και σε μερικές περιπτώσεις εμφάνιση σε μέρος του δέρματος του αποτυπώματος της μέδουσας, ναυτία, πτώση πίεσης, ταχυκαρδία, κεφαλαλγία, εμετός, διάρροια, σπασμός των βρόγχων και δύσπνοια.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστούν υπόταση, βράγχος φωνής, εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα – εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης. Τότε επιβάλλεται η άμεση διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο.
Οι πρώτες βοήθειες
Διάφορες μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση της έντασης και της διάρκειας του πόνου, όπως από του στόματος/τοπικά παυσίπονα, ζεστό νερό και παγοκύστες. Για τσιμπήματα από κάποια είδη μεδουσών (Carybdea marsupialis, Olindias phosphorica και Physalia physalis) συστήνεται η χρήση ξιδιού που εφαρμόζεται για μια σύντομη περίοδο, ώστε να αποτρέψει την απελευθέρωση περαιτέρω δηλητηρίου κάτω από το δέρμα, όχι όμως σε αυτήν την περίπτωση. Το ξίδι, όπως και το γλυκό νερό, το οινόπνευμα, η αμμωνία δεν βοηθάνε στο συγκεκριμένο είδος, αντίθετα επιδεινώνουν την κατάσταση και τον πόνο. Η συγκεκριμένη μέδουσα αδρανοποιείται με ελαφρύ αλκαλικό διάλυμα (μαγειρική σόδα διαλυμένη σε αντίστοιχη ποσότητα θαλασσινού νερού) και όχι με όξινο.
Για την αντιμετώπιση του ενοχλητικού και επικίνδυνου κάποιες φορές τσιμπήματος απαιτείται το πλύσιμο της πληγής προσεκτικά με θαλασσινό νερό, χωρίς τρίψιμο στην περιοχή του τσιμπήματος. Αν είναι διαθέσιμο, εφαρμόζουμε ένα μίγμα θαλασσινού νερού και μαγειρικής σόδας (σε αναλογία 1:1) για δύο λεπτά, ώστε να σταματήσει οποιαδήποτε επιπλέον έκκριση δηλητηρίου από πιθανά υπολείμματα κυττάρων πλοκαμιών που έχουν μείνει στο δέρμα. Χρησιμοποιούμε μια πλαστική τραπεζική κάρτα ή κάτι παρόμοιο (και όχι τα χέρια μας) για να αφαιρέσουμε το μείγμα της μαγειρικής σόδας, καθώς και οποιαδήποτε τυχόν υπολείμματα από το δέρμα μας. Εφαρμόζουμε πάγο πάνω στο τσίμπημα για 5 – 15 λεπτά. Ο πάγος ή ακόμη και κάποιο παγωμένο αναψυκτικό, θα πρέπει να είναι μέσα σε σακούλα ή κάποιο άλλο περίβλημα, όπως ένα ύφασμα ή μπλουζάκι. Ελέγξτε αν υποχώρησε ο πόνος, κι αν είναι ανάγκη ξαναβάλτε πάγο για άλλα 5 – 15 λεπτά. Αν ο πόνος επιμένει, συμβουλευτείτε έναν γιατρό ή φαρμακοποιό για να σας συνταγογραφήσει παυσίπονα ή αντιφλεγμονώδεις κρέμες (όπως π.χ. 3-4% λιδοκαΐνη και υδροκορτιζόνη).
