- Η τέχνη της οικογένειας δεν περιορίζεται μόνο στην Λέσβο και την Ελλάδα, με τη φήμη της να έχει φτάσει μέχρι το εξωτερικό
Με αφορμή την ατομική της έκθεση με τίτλο «Θηλυκότητες», της οποίας τα εγκαίνια έγιναν πρόσφατα στο Μουσικό Καφενείο, και η διάρκειά της θα είναι μέχρι και τις 14 Φεβρουαρίου, μιλήσαμε με την εκθέτρια αγγειοπλάστρια Μαρίνα Σταμάτη, έκτη γενιά της γνωστής οικογένειας παραδοσιακών αγγειοπλαστών-κεραμιστών Σταμάτη από το Μανταμάδο. Η ίδια μας μίλησε για την παραδοσιακή τέχνη του πηλού που ασκεί η οικογένειά της εδώ και δυο αιώνες (!) καθώς και για τη δική της διαδρομή, με αφετηρία το γραφικό χωριό της δυτικής Λέσβου, για να καταλήξει να μας πει πώς προέκυψε η ιδέα της ατομικής της έκθεσης στο τώρα.
Η οικογένεια Σταμάτη
Οι επίσημες ιστορικές πηγές τεκμηριώνουν ότι η οικογένεια Σταμάτη στο Μανταμάδο άρχισε να ασχολείται με την αγγειοπλαστική και την κεραμική από το… 1822! Έξι γενιές τεχνιτών του πηλού, όλοι τους άντρες, με τις γυναίκες να επιτελούν βοηθητικό αλλά επίσης σημαντικό ρόλο, αυτόν της διακόσμησης του πηλού. «Τότε οι κοινωνίες ήταν διαφορετικές. Επειδή η διαδικασία της αγγειοπλαστικής έχει πολλά στάδια, οι άντρες αναλάμβαναν το κομμάτι του τροχού, ενώ οι γυναίκες «πλούμιζαν» τα αντικείμενα. Επίσης, ήταν διαδεδομένο η τέχνη να πηγαίνει από πατέρα σε γιο, για να μείνει εντός της οικογένειας. Ευτυχώς, τα πράγματα άλλαξαν» καταλήγει η ίδια, ως άξια συνεχίστρια του έργου των Σταμάτηδων.
Η τέχνη της οικογένειας δεν περιορίζεται μόνο στην Λέσβο και την Ελλάδα, με τη φήμη της να έχει φτάσει μέχρι το εξωτερικό. Μάλιστα δεν είναι λίγοι οι ακαδημαϊκοί από διακεκριμένα πανεπιστήμια, όπως αυτό της Οξφόρδης, που έχουν ασχοληθεί συστηματικά με το έργο τους, ενώ το διδάσκουν στις ακαδημαϊκές αίθουσες σε νέες γενιές φοιτητών, ως ξεχωριστό παράδειγμα αγγειοπλαστικής και κεραμικής τέχνης.
«Γέννημα-θρέμμα» αγγειοπλάστρια
Ερχόμενοι στο σήμερα, η Μαρίνα Σταμάτη δηλώνει «γέννημα-θρέμμα» αγγειοπλάστρια, καθώς έχει μεγαλώσει κυριολεκτικά μέσα στο εργαστήρι της γιαγιάς της Μαρίνας, του πατέρα της Στέλιου και της μητέρας της Ειρήνης. Με μόνα «σύνεργα» το χώμα, το νερό και τη φωτιά, και με οδηγό την αγάπη για την παράδοση των προγόνων της, η κ. Σταμάτη έμαθε κοντά στην οικογένειά της την τέχνη. Από τους τελευταίους παραδοσιακούς αγγειοπλάστες-κεραμίστες του Μανταμάδου και γενικά της Λέσβου, η ίδια δημιουργεί καλλιτεχνίες από πηλό, όπως τάβλι, παγιαβλέλια, αλλά και πιο χρηστικά αντικείμενα, όπως τα λεγόμενα «κουμάρια» – στάμνες, δηλαδή – κούπες, γλάστρες, ποτηράκια του κρασιού, αλατιέρες, και άλλα πολλά.
«Από μικρή μάθαινα την τέχνη των «τσουκαλάδων», όπως λέμε εδώ τους τεχνίτες του πηλού, και στην πορεία, παρακολουθώντας σεμινάρια εντός Ελλάδας και στο εξωτερικό, μού δημιουργήθηκε η ανάγκη να πειραματιστώ με τις φόρμες, με τα χρώματα, με τα χημικά στοιχεία, με τα σχέδια και τα υλικά, αλλά και τις θερμοκρασίες που ψήνεται ο πηλός», αναφέρει η κ. Σταμάτη.
Η ίδια χαρακτήρισε εύστοχα την τέχνη της αγγειοπλαστικής ως την «τέχνη της απώλειας». «Θεωρώ ότι η αγγειοπλαστική είναι η μόνη τέχνη κατά την οποία μπορεί να εργάζεσαι επί ώρες πάνω από ένα αντικείμενο, και τελικά κάτι να πάει στραβά, είτε στην θερμοκρασία που θα ψηθεί, είτε σε περίπτωση που αυτό σπάσει. Ειδικά στην αρχή που ξεκινάει κάποιος, συμφιλιώνεται γρήγορα με την ιδέα να χάσει κάτι», δηλώνει η αγγειοπλάστρια.
Η έκθεση
Πώς προέκυψε η ιδέα της έκθεσης «Θηλυκότητες»; «Μετά από πειραματισμούς, σιγά-σιγά κατέληξα να φτιάχνω ανθρωπόμορφα και αφαιρετικά, θα έλεγα, αντικείμενα, με ιδιαίτερη προτίμηση στις κωδωνόσχημες «πλαγκόνες», που δεν είναι άλλες από τις κούκλες της Αρχαιότητας». Να σημειωθεί εδώ, ότι τέτοιες κούκλες ήταν και οι περίφημες μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων 2004 στην Αθήνα, Φοίβος και Αθηνά!
Για τον τίτλο της έκθεσης η κ. Σταμάτη σχολιάζει ότι «έδωσα αυτό το όνομα στην έκθεση, θέλοντας να δείξω ότι οι θηλυκότητες δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τις γυναίκες. Μέσα από τις ιστορίες των εκθεμάτων, η έκθεση έχει σαν στόχο να καλέσει τον καθένα από εμάς να αναζητήσει τις δικές του θηλυκές πλευρές».
