Στη Λέσβο, η σχέση με τη θάλασσα δεν είναι απλώς επαγγελματική, είναι σχεδόν προσωπική. Οι ψαράδες έχουν μάθει να «διαβάζουν» τον καιρό και να καταλαβαίνουν πότε το κύμα θα τους φέρει πίσω με γεμάτα δίχτυα. Αυτή την εποχή, η θάλασσα δίνει απλόχερα. Το ψάρι, όπως λένε οι ίδιοι, «βολεύεται» στις εποχές και στους καιρούς του. Κάθε εποχή έχει τα δικά της είδη: Άλλα το καλοκαίρι, άλλα το φθινόπωρο, άλλα τον χειμώνα.
Όταν όμως ο καιρός είναι καλός – όπως τώρα – όλα γίνονται πιο εύκολα. Οι ψαράδες βγαίνουν με ασφάλεια στο γιαλό, οι “σοδειές” είναι πλούσιες, τα καΐκια γεμάτα και οι πάγκοι των ψαράδικων… φορτωμένοι με φρέσκα ψάρια. Όπως μας είπε ο ιδιοκτήτης του ιχθυοπωλείου «Φουρτούνα» στην Πλατεία Αλυσίδας, Αποστόλης Κυλίτσης: «Οι καλές καιρικές συνθήκες βοηθούν πολύ τους ψαράδες. Στη Μυτιλήνη έχουμε κοντά στα 10 μαγαζιά, όμως ένα ιχθυοπωλείο μπορεί να συνεργάζεται με διαφορετικά καΐκια – ή να έχει και το δικό του – ανάλογα με τα ψάρια που θέλει. Οι τιμές εξαρτώνται από την ποσότητα των ψαριών που βγαίνουν καθημερινά και κυμαίνονται στα περσινά επίπεδα. Αυτήν την εποχή τα βραστά ψάρια είναι η “προτεραιότητα” των αγοραστών».
Ένας ακόμη λόγος που η αγορά του ψαριού «ανασαίνει» είναι οι ανεμότρατες. Μετά την καλοκαιρινή απαγόρευση, τα μεγάλα αυτά εργαλεία επέστρεψαν στη δράση και θα παραμείνουν μέχρι τον Μάιο περίπου, λίγο πριν το καλοκαίρι. Όταν οι ανεμότρατες βγαίνουν στη θάλασσα, τα ψάρια που φτάνουν στην αγορά πολλαπλασιάζονται. Οι ψαράδες μιλούν με χαμόγελο, γνωρίζοντας πως όσο η θάλασσα «δίνει», τόσο περισσότερα ψάρια θα γεμίζουν τα ιχθυοπωλεία και τα καλάθια των καταναλωτών.
Κι ενώ σε πολλά προϊόντα οι τιμές ανεβαίνουν, στα ψαράδικα του νησιού παραμένουν σχεδόν ίδιες με πέρσι, με μια μικρή αύξηση της τάξης του 1 έως 2 ευρώ το κιλό κατά μέσο όρο. Έτσι, το ψάρι παραμένει ένα από τα λίγα τρόφιμα που εξακολουθούν να είναι προσιτά για μια μέση οικογένεια. Όπως μας είπε ο ιχθυοπώλης και ιδιοκτήτης του «Ψαράδικου, Fish & Grill» κοντά στο My Market, Παρασκευάς Χαλβατζής: «Οι ανεμότρατες είναι τα εργαλεία που βοηθούν τις μεγάλες ψαριές. Κάθε χρόνο το φθινόπωρο που βγαίνουν, βοηθούν πολύ και μαζί με τις καλές καιρικές συνθήκες, τα πράγματα είναι πολύ αισιόδοξα. Το νησί και οι κάτοικοί του τρώνε πολύ ψάρι, ακόμα κι οι επισκέπτες συχνά έρχονται για να δοκιμάσουν ή να αγοράσουν».
Οι τιμές των… καλών ψαριών
Η τιμή κάθε είδους ψαριού εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα και την ποσότητα της ημέρας. Προς το παρόν, όλα δείχνουν πως οι ψαριές σε αγαπημένα ψάρια – όπως ο μπακαλιάρος, η κουτσομούρα και η τρυγόνα – βρίσκονται σε πολύ καλά επίπεδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κουτσομούρα, της οποίας η «παραγωγή» ενισχύεται σημαντικά με τη χρήση ανεμότρατας, γεγονός που επηρεάζει θετικά και την τιμή της. Από 17-18 ευρώ το κιλό που την βλέπουμε το καλοκαίρι, αυτήν την περίοδο κυμαίνεται στα 10-14 ευρώ περίπου το κιλό.
Στη Λέσβο, το ψάρι δεν είναι πολυτέλεια, αλλά… καθημερινότητα. Οι κάτοικοι επιμένουν στα φρέσκα ψάρια της εποχής, επιλέγοντας από σαρδέλες μέχρι φαγκριά (τα οποία δεν βρίσκεις σε… «αφθονία» όπως άλλα ψάρια). Το νησί έχει μάθει να τρώει ό,τι του προσφέρει η θάλασσα. Και φυσικά, δεν λείπει ο μεζές. Ένα ποτήρι ούζο δίπλα σε μια μερίδα ψάρι είναι καθημερινή εικόνα στα καφενεία της πόλης και των χωριών. Είναι μια γεύση ταυτότητας, απλή, θαλασσινή και… δική τους. Αυτό αποτυπώνεται και στη σταθερή «εξαγωγή» ντόπιων ψαριών σε όλη την Ελλάδα, ιδιαίτερα το καλοκαίρι.
Όπως μας είπε ο ιδιοκτήτης του ιχθυοπωλείου «Το Παραγάδι», Ελπιδοφόρος Λέλεκας: «Το νησί μας έχει πολλά ψάρια. Το καλοκαίρι έχουμε πολλές σαρδέλες και γαύρο. Μεγάλο μέρος της παραγωγής πηγαίνει στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα, σε όλη την Ελλάδα τρώνε σαρδέλες Μυτιλήνης. Πέρυσι είχαμε μεγάλη ποσότητα λακέρδας και παλαμίδας. Ο Οκτώβριος κάθε χρόνο, λόγω των ανεμοτρατών, έχει μεγάλες ποσότητες ψαριών. Αυτήν τη στιγμή έχουμε πολλή κουτσομούρα, μπακαλιάρο, αλλά και μικρά ψαράκια, όπως σκαθάρια και λιθρινάκια».
Όσο η θάλασσα δίνει…
Η θάλασσα της Λέσβου, σαν να γνωρίζει τις ανάγκες των ανθρώπων της, δίνει πλουσιοπάροχα αυτές τις μέρες. Όσο οι ψαράδες μπορούν να βγαίνουν με ευκολία, όσο οι ανεμότρατες ρίχνουν τα δίχτυα τους και όσο οι τιμές μένουν… προσγειωμένες, το ψάρι θα συνεχίσει να γεμίζει τα τραπέζια – και τις καρδιές – των κατοίκων του νησιού.
