Στο σημερινό φύλλο της Τετάρτης εξερευνούμε μαζί με την εθελοντική ομάδα Open Lesvos την οικία του Ιάκωβου (Τζέιμς) Αριστάρχη στην περιοχή Κιόσκι. Χρονολογούμενο στα τέλη του 19ου αι., σήμερα το κτίριο διασώζεται χάρη σε ιδιώτη.
Αποτελεί ένα από τα αναρίθμητα κτίρια – κόσμημα της αρχιτεκτονικής άνθησης που γνώρισε η πόλη μας, μεταξύ του 1850 και του 1930, με τη συμβολή κυρίως μεγαλέμπορων από την Διασπορά, οι οποίοι επιστρέφοντας στον τόπο καταγωγής τους, ανήγειραν κατοικίες με έντονη την επιρροή από ετερόκλητα στοιχεία διάφορων αρχιτεκτονικών στιλ, όλα όμως εντυπωσιακά «δεμένα» μεταξύ τους.
Οικία Τζέιμς Αριστάρχη
Η κατασκευή της συγκεκριμένης οικίας χρονολογείται στα τέλη του 19ου αι. Αρχικός ιδιοκτήτης λέγεται πως ήταν ο γνωστός μηχανικός της Λέσβου Τζέιμς Αριστάρχης, από τον οποίο έχει πάρει το όνομά της και η οδός επί της οποίας βρίσκεται το συγκεκριμένο κτίριο. Ο Ιάκωβος (James) Αριστάρχης καταγόταν από επιφανή Φαναριώτικη οικογένεια. Μεγάλωσε στη Σάμο και σπούδασε στο Γαλλικό κολέγιο St. Barbeτων Παρισίων, στην Οξφόρδη της Αγγλίας και αργότερα πολιτικός μηχανικός στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης. Κατείχε υψηλή θέση στην τούρκικη διοίκηση σαν αρχιμηχανικός Νήσων Αρχιπελάγους και ανέπτυξε σημαντικότατο έργο στην κατασκευή δικτύων δρόμων στα νησιά Λέσβο, Χίο, Ρόδο και Ικαρία. Παντρεύτηκε γόνο μυτιληνιάς οικογένειας και έχτισε τη συγκεκριμένη οικία για να εγκατασταθεί στο Κιόσκι, πριν μετακομίσει αργότερα στη Σουράδα.
Το αρχοντικό διαθέτει τρεις ορόφους, εκ των οποίων οι δύο (ισόγειο και όροφος) είναι κατασκευασμένοι από πέτρα, ενώ ο τρίτος (σοφίτα) είναι κατασκευασμένος από ξύλο. Στη διακόσμηση των όψεων γίνεται χρήση νεοκλασικών και εκλεκτικιστικών στοιχείων, με ανάγλυφα στοιχεία και μεγάλη προεξοχή της στέγης που κοσμείται με ξύλινα περίτεχνα φουρούσια.
Το 1989 το κτίριο βρισκόταν σε κακή κατάσταση και αγοράστηκε από τον κύριο Σωκράτη Ορφανό. Την περίοδο εκείνη έγιναν πολλές επεμβάσεις κυρίως στο εσωτερικό. Τα ξύλινα πατώματα έχουν αντικατασταθεί με πλάκες από οπλισμένο σκυρόδεμα και ορισμένοι χώροι έχουν ενοποιηθεί για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των ιδιοκτητών. Τα κουφώματα έχουν αντικατασταθεί, με μόνη εξαίρεση τρεις εσωτερικές πόρτες στο επίπεδο του πρώτου ορόφου. Οι επίσημοι χώροι του πρώτου ορόφου είναι διακοσμημένοι με εντυπωσιακές οροφογραφίες.
*To πλούσιο υλικό για το αρχοντικό Τζ. Αριστάρχη δημοσιεύεται κατόπιν ευγενικής παραχώρησης της εθελοντικής ομάδας Open Lesvos. Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν κατά την διάρκεια της ανοιχτής ξενάγησης που πραγματοποίησαν οι εθελοντές του Open Lesvos τον Οκτώβριο του 2019.
