- Oι Δήμοι θα μπορούν να αξιοποιούν ανενεργά ακίνητά τους μέσω συμβάσεων που θα επιστρέφουν κοινωνικό όφελος στις τοπικές κοινωνίες
- Η ανενεργή δημοτική περιουσία παύει να αποτελεί απλώς διαχειριστικό βάρος και μετατρέπεται σε εργαλείο κοινωνικής πολιτικής
Κατατέθηκε στη Βουλή το νέο νομοσχέδιο για την κοινωνική κατοικία, ανοίγοντας έναν νέο κύκλο ευθυνών και δυνατοτήτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στόχος είναι να αντιμετωπιστεί πιο αποτελεσματικά η στεγαστική κρίση που πλήττει χιλιάδες πολίτες, ιδίως νέους, οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων και άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Η φιλοσοφία του νομοσχεδίου βασίζεται σε δύο βασικούς άξονες. Την κοινωνική αντιπαροχή και την κοινωνική μίσθωση. Πρόκειται για εργαλεία που μέχρι σήμερα είτε ήταν ανενεργά, είτε περιορίζονταν από αυστηρά νομικά πλαίσια, αλλά πλέον αποκτούν θεσμική θωράκιση και ανοίγουν δρόμο για πιο ευέλικτες και στοχευμένες πολιτικές στέγασης.
Κοινωνική αντιπαροχή και κοινωνική μίσθωση
Για την έναρξη διαδικασιών κοινωνικής αντιπαροχής απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής, έπειτα από τεκμηριωμένη εισήγηση του οικείου δήμου. Η καινοτομία έγκειται στο ότι οι Δήμοι θα μπορούν να αξιοποιούν ανενεργά ακίνητά τους μέσω συμβάσεων που θα επιστρέφουν κοινωνικό όφελος στις τοπικές κοινωνίες. Αντίστοιχα, οι ΟΤΑ αποκτούν τη δυνατότητα να διαθέτουν ακίνητά τους σε προγράμματα κοινωνικής μίσθωσης.
Η πρόβλεψη αυτή σημαίνει πως δημοτικά κτίρια και οικόπεδα μπορούν να αξιοποιηθούν για τη δημιουργία κατοικιών, οι οποίες θα διατεθούν με ενοίκιο σημαντικά χαμηλότερο της αγοράς, σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες. Οι ρυθμίσεις εξαιρούν τους Δήμους από τα συνήθη αυστηρά πλαίσια εκμισθώσεων, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν ευέλικτα σε στεγαστικά προγράμματα.
Η νέα ψηφιακή πύλη
Ιδιαίτερη σημασία έχει η δημιουργία ψηφιακής πύλης στεγαστικής πολιτικής. Μέσω αυτής, οι Δήμοι θα έχουν όλα τα διαθέσιμα στοιχεία για τα προγράμματα στέγασης και την πορεία υλοποίησής τους. Οι πολίτες, από την άλλη, θα μπορούν να παρακολουθούν τις δυνατότητες που τους αφορούν, να ενημερώνονται εγκαίρως και να καταθέτουν αιτήσεις χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια.
Η ψηφιακή πύλη φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως εργαλείο διαφάνειας και διευκόλυνσης, μειώνοντας τις δυσλειτουργίες που συχνά επιβραδύνουν τις στεγαστικές πολιτικές στην Ελλάδα.
Νέα καθήκοντα για την Αυτοδιοίκηση
Το νέο πλαίσιο προσδίδει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση καθοριστικό ρόλο καθώς οι Δήμοι αναλαμβάνουν ενεργά την παραγωγή και διάθεση κοινωνικής κατοικίας. Παράλληλα, συμμετέχουν στη διαχείριση ακινήτων και συμβάσεων κοινωνικής αντιπαροχής κι αποκτούν ευελιξία στην κοινωνική μίσθωση. Σύμφωνα με τα στοιχεία του νέου νομοσχεδίου, υποχρεούνται να παρέχουν δεδομένα στη Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής για το Μητρώο Συμβάσεων και τις ανάγκες κάθε περιοχής.
Ο δήμος Μυτιλήνης έτοιμος για το επόμενο βήμα
Ο αντιδήμαρχος Οικονομικών του Δήμου Μυτιλήνης, Παναγιώτης Καρέκος, χαιρέτισε το νέο πλαίσιο, δηλώνοντας ότι η δημοτική αρχή αφού μελετήσει ενδελεχώς κι ενημερωθεί πλήρως για το νέο νομοσχέδιο σκοπεύει να ενταχθεί στο πρόγραμμα.
«Ο δήμος Μυτιλήνης διαθέτει ακίνητα και με δεδομένη την παράταση του κτηματολογίου στη Λέσβο και την καταγραφή της ακίνητης περιουσίας του θα έχουμε την πλήρη εικόνα των αξιοποιήσιμων κτισμάτων και οικοπέδων», ανέφερε χαρακτηριστικά. Ο ίδιος υπογράμμισε πως ήδη υπάρχει «έντονο ενδιαφέρον τόσο από συλλόγους όσο και από άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες». Ωστόσο, δεν έκρυψε τις δυσκολίες, καθώς όπως ανέφερε «τα περισσότερα από τα ακίνητα χρειάζονται επισκευή και με τις υπάρχουσες οικονομικές δυνατότητες ο Δήμος δεν μπορεί να προχωρήσει στην ανέγερση ή την ανακατασκευή αυτών».
Η δήλωση αυτή αναδεικνύει τον διπλό χαρακτήρα της πρόκλησης. Από τη μία πλευρά η κοινωνική ανάγκη, από την άλλη οι οικονομικοί περιορισμοί. Γι’ αυτό και το νέο νομοσχέδιο φαντάζει ως μονόδρομος για να αποκτήσει ο κάθε Δήμος πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία.
Ο δήμος Δυτικής Λέσβου πιο επιφυλακτικός
Αντίθετη εικόνα παρουσιάζει ο δήμος Δυτικής Λέσβου. Η αρμόδια αντιδήμαρχος, Ασανούλα Γιαννή- Κοκκινέλη τόνισε ότι, «αν και υπάρχουν αρκετά κτίσματα και οικόπεδα υπό την κατοχή του Δήμου, δεν παρατηρείται ανάλογο ενδιαφέρον από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες για ενοικίαση. Ως εκ τούτου, σε πρώτη φάση δεν διαφαίνεται κινητικότητα για ένταξη στο πρόγραμμα, αν και το νέο θεσμικό πλαίσιο θα μελετηθεί αναλυτικά».
Η διαφοροποίηση αυτή αναδεικνύει πως οι ανάγκες δεν είναι ίδιες σε όλη τη Λέσβο. Η Μυτιλήνη βιώνει πιο έντονη πίεση, με αποτέλεσμα να προτάσσει την κοινωνική αξιοποίηση της περιουσίας της. Η Δυτική Λέσβος, αντιθέτως, αντιμετωπίζει το ζήτημα σε πιο μακροπρόθεσμη βάση, με την έλλειψη ζήτησης να αποτρέπει την άμεση ενεργοποίηση.
Η πολιτική διάσταση
Το νομοσχέδιο δεν αποτελεί απλώς μια τεχνική ρύθμιση, αλλά συνιστά ουσιαστικά αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε φορέα στεγαστικής πολιτικής. Η επιτυχία ή η αποτυχία του θα κριθεί από το πώς οι Δήμοι θα διαχειριστούν την πρόκληση. Θα χρειαστεί διοικητική επάρκεια, διαφάνεια και ικανότητα συνεργασίας με κοινωνικούς φορείς και συλλόγους. Παράλληλα, εγείρονται ζητήματα πολιτικής βούλησης και στρατηγικής. Η Μυτιλήνη εμφανίζεται έτοιμη να αξιοποιήσει το νέο πλαίσιο, ενώ η Δυτική Λέσβος διατηρεί στάση αναμονής. Η εικόνα αυτή αντανακλά και τις διαφορετικές πιέσεις που ασκούνται στις δύο κοινωνίες, αλλά και τις διαφορετικές προτεραιότητες των τοπικών αρχών.
Ένα νέο πεδίο για την Αυτοδιοίκηση
Σε κάθε περίπτωση, η ψήφιση του νομοσχεδίου ανοίγει έναν νέο κύκλο για την Αυτοδιοίκηση. Η ανενεργή δημοτική περιουσία παύει να αποτελεί απλώς διαχειριστικό βάρος και μετατρέπεται σε εργαλείο κοινωνικής πολιτικής. Το στοίχημα είναι αν οι Δήμοι θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στην πρόκληση και να αξιοποιήσουν τα νέα εργαλεία προς όφελος των πολιτών. Ο δήμος Μυτιλήνης κι ο δήμος Δυτικής Λέσβου, με τις διαφορετικές τους προσεγγίσεις, δείχνουν πως το νομοσχέδιο δεν θα εφαρμοστεί ομοιόμορφα, αλλά θα προσαρμοστεί στις ανάγκες και τα δεδομένα κάθε τοπικής κοινωνίας. Αυτό ίσως αποτελεί και τη μεγαλύτερη πρόκληση, δηλαδή ν’ αποδειχθεί ότι η κοινωνική αντιπαροχή και η κοινωνική μίσθωση δεν θα μείνουν απλώς στα χαρτιά, αλλά θα γίνουν πράξη με απτό όφελος για όσους το έχουν περισσότερο ανάγκη.
