Του Γρηγόρη Δουμούζη – Θεολόγου, MSc Θεολογίας, Κοινωνιολόγου
Ο Χριστός στο ευαγγέλιο της Κυριακής (Μτ. δ΄ 12-17) τονίζει την αρετή της «μετάνοιας». Αυτό το κάνει γιατί, όπως μας λέει, πλησιάζει η βασιλεία των ουρανών. Άρα, η δυνατότητα να μετέχουμε στη βασιλεία των ουρανών είναι η μετάνοια. Η μετάνοια είναι το κέντρο της πνευματικής ζωής. Αυτό, βεβαίως, όλοι το γνωρίζουμε. Είναι γνωστό πως αυτό που μας χωρίζει απ’ το Θεό είναι η αμαρτία. Το περιεχόμενο της αμαρτίας αυτό είναι: Ο χωρισμός και η απομάκρυνση απ’ το Θεό. Αυτό έχει σαν συνέπεια, να έχουμε μια συγκρουσιακή σχέση τόσο με τον εαυτό μας, όσο και με τον αδελφό μας. Δηλαδή, να έχουμε απώλεια της ειρήνης.
Επομένως, η μετάνοια είναι η επαναφορά μας σ’ αυτή την ισορροπία και την προσωπική σχέση με το Θεό. Η μετάνοια δεν είναι μια προσπάθεια βελτίωσής μας ή μια προσπάθεια να διώξουμε από πάνω μας ενοχές, ώστε να νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας, αλλά η μετάνοια είναι να μπορέσουμε ξανά να στραφούμε προς το Θεό. Επίσης, η μετάνοια δεν είναι δική μας επιτυχία, αλλά είναι «δώρο» του Θεού. Όμως, αυτό το «δώρο» δίδεται σ’ αυτούς που επιθυμούν αυτό το «δώρο». Σίγουρα, χρειάζεται και από εμάς ο αγώνας. Ποιο είναι το περιεχόμενο αυτού του αγώνα; Πρώτον, να συνειδητοποιήσουμε την αξία που μας έδωσε ο Χριστός και, δεύτερον, να ζητήσουμε το έλεος του Θεού και να παραδεχθούμε πως δεν αρκούν από μόνες τους οι δυνάμεις μας για να Τον πλησιάσουμε. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Σήμερα οι άνθρωποι ζούμε καθημερινά με τις φαντασιώσεις μας ότι κάποιοι είμαστε. Όμως, την εμπειρία της αναζήτησης του Θεού και της εύρεσης ενός νοήματος στη ζωή μας δεν μπορούμε να τα κατορθώσουμε μόνοι μας. Τι κάνουμε οπότε; Αποδεχόμαστε την κατάστασή μας και δίνουμε τις προϋποθέσεις στο Θεό να έρθει στην καρδιά μας. Χρειάζεται να κάνουμε μια διευκρίνιση. Όταν λέμε «αποδεχόμαστε την κατάστασή μας», δεν εννοούμε το σφίξιμο το εσωτερικό, δεν εννοούμε το κλάμα, την ταραχή και την ένταση πίσω απ’ τα οποία υποκρύπτεται ο εγωισμός μας. Η πραγματική μετάνοια είναι αυτή η «γλυκιά θλίψη». Θλιβόμαστε για την αποτυχία μας, αλλά ελπίζουμε στο πλούσιο έλεος του Θεού. Αυτό το τελευταίο είναι πολύ σημαντικό, γιατί διαφορετικά ο άνθρωπος μπορεί να οδηγηθεί στην σκληροκαρδία, την αδιαφορία και τη ραθυμία.
Άρα, ο δρόμος του Θεού είναι «ανοιχτός» για όλους μας και χρειάζεται να το καταλάβουμε εδώ και τώρα, όχι αύριο. Ο «πνευματικός χρόνος» είναι στο σήμερα. Σήμερα αλλάζουμε. Όχι σε επίπεδο ηθικό ή ψυχολογικό, αλλά, κυρίως, υπαρξιακό. Δηλαδή, αλλάζουμε το κέντρο της ζωής μας. Το κέντρο της ζωής μας δεν είναι ο εαυτός μας και οι φαντασιώσεις μας, αλλά ο Θεός. Όλα αυτά έχουν άμεση σχέση και με τη ζωή μας. Πολλές φορές δυσκολευόμαστε στις σχέσεις μας με τους ανθρώπους. Μπορεί να συζητάμε μεταξύ μας, μπορεί να πηγαίνουμε και στους πνευματικούς, αλλά άκρη δεν βγαίνει. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί δεν ξέρουμε ποια είναι η ουσία μιας σχέσης, δεν ξέρουμε γιατί ζούμε, δεν έχουμε ξεκαθαρίσει ποιος είναι ο λόγος της ζωής μας και λέμε παραμύθια.
Αν ριζικά δεν ξεκαθαρίσουμε για ποιο λόγο ζούμε, για ποιο λόγο προσευχόμαστε, για ποιο λόγο ερχόμαστε στην εκκλησία, τίποτα δεν έχει νόημα. Η βάση εκεί πρέπει να τεθεί. Μας τρομάζει, όμως, αυτό, μιας και δεν θέλουμε να μπούμε στη διαδικασία αυτής της αναζήτησης, διότι έχει κόπο και ρίσκο. Έτσι, ζούμε μέσα σ’ ένα απέραντο κενό, το οποίο για να το καλύψουμε, κάνουμε θόρυβο, τσακωνόμαστε και κλαιγόμαστε. Όλη η ιστορία για να καλύψουμε αυτό το κενό της ζωής μας, είναι να έρθουμε «εις εαυτόν». Είμαστε μακριά απ’ τον εαυτό μας, γι’ αυτό και δεν μπορούμε να διαχειριστούμε τίποτα.
Αυτό είναι το βασικό: Να δούμε ποιοι είμαστε, τι θέλουμε, από πού ερχόμαστε και πού πάμε. Αν αυτό δεν ξεκαθαριστεί, τότε τίποτα δεν πρόκειται να κάνουμε στη ζωή μας και θα τσακωνόμαστε. Αυτή είναι η μεγάλη αμαρτία μας. Η αμαρτία μας δεν είναι αν κάναμε εκείνο ή το άλλο. Η αμαρτία μας είναι ότι δεν βρήκαμε το «θησαυρό» της ζωής μας. Αν δεν το βρούμε, τίποτα δεν μπορεί ν’ αλλάξει μέσα μας, όσο κι αν το θέλουμε. Αυτό είναι η μετάνοια: Η εύρεση της προσωπικής μας αξίας, η εύρεση ενός νοήματος, δηλαδή, η εύρεση του Χριστού. Άρα, ο λόγος ζωής μας είναι να «κυνηγήσουμε» και να βρούμε τον Χριστό.
Να θυμόμαστε κάτι βασικό: Ο Χριστός επειδή είναι πολύ «ευαίσθητος», ανταποκρίνεται στους «λεπτούς» ανθρώπους. Ποιος είναι ο «λεπτός» άνθρωπος; Ο συντετριμμένος και ταπεινός. Αυτός που έχει τόση ευαισθησία, που αποδέχεται τον πόνο του και δεν τον καλύπτει με άλλα, ψεύτικα πράγματα. Ποιος είναι ο «πόνος της ψυχής»; Να ψάχνω και να λέω: «Πού είναι ο Θεός;» και «ποιο είναι το νόημα της ζωής μου;». Θα πει κάποιος: «Τα χρόνια περνάνε και πουθενά δεν είναι ο Χριστός. Αυτό φέρνει μια θλίψη». Αυτή η θλίψη, όμως, αν δεν έχει ελπίδα είναι προβληματική.
Εμείς οι χριστιανοί έχουμε και θλίψη και παρηγοριά. Αυτό που θα μας σώσει, ακόμη και αν δεν συναντήσουμε τον Χριστό, είναι ότι δεν παραιτηθήκαμε απ’ τον αγώνα να ελπίζουμε στη συνάντηση μαζί Του. Γι’ αυτό, η μεγαλύτερη αρετή είναι να μην απελπιζόμαστε, ακόμη κι αν είμαστε χάλια και ας μην κάνουμε τίποτα. Αυτή η στάση είναι ένδειξη αληθινής μετάνοιας.
