Της Ντανιέλλας Κλέππερ-Κωφοπούλου*
Νέες συστάσεις εμβολιασμού στα παιδιά
Στις 7 Σεπτεμβρίου εκδόθηκε δελτίο τύπου από την Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας προς ενημέρωση των φορέων υγείας για επαγρύπνηση και λήψη μέτρων πρόληψης πιθανής επέκτασης και στην Ελλάδα της επιδημικής έξαρσης ιλαράς, που παρατηρείται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ρουμανία κ.ά.) ήδη από τις αρχές του 2016.
Σύμφωνα με αναρτημένη ανακοίνωση στην ιστοσελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ (Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων) στις 3/9/2017, υπό τον τίτλο «Επιδημία Ιλαράς στην Ευρώπη και στην Ελλάδα», σημειώνεται ότι την περίοδο 2016-2017 έχουν καταγραφεί περισσότερα από 14.000 περιστατικά ιλαράς σε όλη την Ευρώπη και 41 θάνατοι. Στην χώρα μας για το 2017 και έως 3/9/2017 έχουν καταγραφεί επίσημα 100 κρούσματα ιλαράς με μεγαλύτερη συχνότητα στην Ν. Ελλάδα. Δεν είχαμε κανένα θάνατο. Όσον αφορά στα παιδιά η πλειοψηφία των περιστατικών ήταν από καταυλισμούς Ρομά, ενώ στους ενήλικες αφορούσε στον γενικό πληθυσμό μεταξύ των οποίων και επαγγελματίες υγείας που ήταν ανεμβολίαστοι.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά την ένταξη του εμβολίου ιλαράς στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών το 1981 ως μεμονωμένο εμβόλιο ιλαράς και από το 1989 ως μικτό MΜR (ιλαράς – παρωτίτιδας & ερυθράς), τα κρούσματα ιλαράς στην Ελλάδα είχαν ελαχιστοποιηθεί. Ενδεικτικά είχαμε ένα κρούσμα ανά έτος την τελευταία τριετία.
Επειδή ο κίνδυνος επέκτασης της επιδημίας ιλαράς και στη χώρα μας είναι πλέον υπαρκτός, στις 6/9/2017 συνεδρίασε η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών και αποφάσισε για νέες συστάσεις εμβολιασμού έναντι ιλαράς. Έτσι συστήνει: 1. Άμεσο εμβολιασμό με το εμβόλιο MMR (που κυκλοφορεί ως Μ-Μ-R vax Pro ή ως Priorix) των παιδιών, εφήβων και ενηλίκων που δεν έχουν εμβολιασθεί με τις απαραίτητες 2 δόσεις. Όσοι έχουν γεννηθεί μετά το 1970 και δεν έχουν νοσήσει με ιλαρά πρέπει να είναι εμβολιασμένοι με 2 δόσεις εμβολίου ιλαράς (είτε μεμονωμένου, είτε ως MMR).
2.Εκτάκτως, λόγω της επιδημικής έξαρσης της ιλαράς την διενέργεια της 1ης δόσης εμβολίου MMR στην ηλικία των 12 μηνών (αντί για 15 μηνών) και την διενέργεια της 2ης δόσης μετά 3 μήνες από την 1η δόση ή – εφ’ όσον έχει παρέλθει αυτό το διάστημα των 3 μηνών – το ταχύτερο δυνατόν να γίνεται η 2η δόση.
Λίγα λόγια για την ιλαρά
Η ιλαρά είναι μια ιογενής εξανθηματική νόσος με πολύ υψηλή μεταδοτικότητα, αυξημένη νοσηρότητα και υψηλό ποσοστό σοβαρών επιπλοκών. Πιο ευάλωτα σε επιπλοκές είναι τα βρέφη και τα παιδιά κάτω των 5 ετών, οι ενήλικες άνω των 20 ετών και βεβαίως τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η κλινική εικόνα της ιλαράς είναι τυπική. Εισβάλλει με υψηλό πυρετό, ρινική καταρροή, κόκκινα ερεθισμένα μάτια, φτερνίσματα και έντονο ερεθιστικό ή βραχνό βήχα. Αυτό είναι το καταρροϊκό στάδιο διάρκειας 3-4 ημερών. Στη συνέχεια ακολουθεί το εξανθηματικό στάδιο (διάρκειας 3-5 ημερών) όπου μετά από μια παροδική πτώση πυρετού η θερμοκρασία αυξάνει ξανά και συγχρόνως εμφανίζεται το δερματικό εξάνθημα (ροζ έως έντονα κόκκινες κηλίδες που πολλαπλασιάζονται και σε πολλά σημεία συρρέουν), με χαρακτηριστική φορά επέκτασης, δηλαδή ξεκινούν από πίσω από τα αυτιά και το λαιμό και επεκτείνονται στη συνέχεια στο πρόσωπο, μετά στο θώρακα και την κοιλιά και 3η – 4η μέρα στα άκρα. Τέλος, στο στάδιο της ανάρρωσης βελτιώνεται η γενική κατάσταση του ασθενούς και το εξάνθημα υποχωρεί σταδιακά πάλι από πάνω προς τα κάτω με την ίδια σειρά, όπως και εξαπλώθηκε, αφήνοντας μια υπέρχρωση και ενίοτε λεπτή απολέπιση (εκτός από παλάμες και πέλματα).
Η μετάδοση της νόσου γίνεται κυρίως με τις αναπνευστικές εκκρίσεις του πάσχοντα (σταγονίδια που εκπέμπονται π.χ. κατά τον βήχα, φτέρνισμα, ομιλία) σε μια περίοδο 4 μέρες πριν και 4 μέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος.
Οι επιπλοκές της ιλαράς αφορούν περίπου το 30% των περιπτώσεων και προέρχονται από το πεπτικό, το αναπνευστικό και το νευρικό σύστημα. Οι πιο επικίνδυνες όμως επιπλοκές για τη ζωή του ασθενούς είναι:
α) Βαριές πνευμονίες (με συχνότητα 6% στα παιδιά, 30% στους ενήλικες) που είτε προκαλούνται από 1. τον ίδιο τον ιό της ιλαράς (η με πολύ βαριά πρόγνωση γιγαντοκυτταρική πνευμονία) είτε 2. δευτεροπαθείς σοβαρές μικροβιακές πνευμονίες.
β) Οξεία εγκεφαλίτιδα (συχνότητα 0,1%) που προκαλείται είτε από τον ίδιο τον ιό, είτε ως μεταλοιμώδης εγκεφαλίτιδα με αυτοάνοσο μηχανισμό. Και στις δύο περιπτώσεις η πρόγνωση είναι πολύ βαριά με θνητότητα περίπου 25% και στους επιζώντες σε ποσοστό 35% αφήνει μόνιμα νευρολογικά κατάλοιπα.
Η θνητότητα από την ιλαρά στις ανεπτυγμένες χώρες αναφέρεται γενικά 1 στα 1.000 κρούσματα. Στην Ελλάδα ενώ πριν την εφαρμογή του μαζικού εμβολιασμού είχαμε επιδημίες ιλαράς κάθε 2-4 χρόνια, μετά την ένταξη του εμβολίου ιλαράς στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών μειώθηκε η επίπτωση της νόσου κατά 98%.
Τα εμβόλια είναι ένα πολύ ισχυρό και ασφαλές όπλο έναντι στην εξάπλωση λοιμώξεων. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται ραγδαία μια επικίνδυνη αντιεμβολιαστική κουλτούρα που καλλιεργείται με μεγάλη επιπολαιότητα, ανευθυνότητα και χωρίς καμιά επιστημονική βάση. Αυτό το αντιεμβολιαστικό κίνημα ευθύνεται για πολλές επιδημικές εξάρσεις λοιμώξεων σε ανεπτυγμένες χώρες, όπως και στην προκειμένη της ιλαράς τώρα.
*Η κ. Κλέππερ Κωφοπούλου είναι Παιδίατρος, τέως διευθύντρια της Παιδιατρικής Κλινικής του νοσοκομείου Μυτιλήνης. Ιατρείο: Καβέτσου 44, 1ος όροφος, τηλ. 2251029869
