Του Γρηγόρη Δουμούζη – Θεολόγου, MSc Θεολογίας, Κοινωνιολόγου
Μια εκ των παραβολών του Χριστού είναι και η παραβολή του «Άφρονος πλουσίου» (Λκ. ιβ΄ 16-21). Βλέπουμε έναν πλούσιο που είχε την ευλογία να αποφέρουν μεγάλη σοδειά τα χωράφια του, με αποτέλεσμα να σκεφτεί πως καλό είναι να γκρεμίσει τις αποθήκες του, ώστε να χτίσει μεγαλύτερες για να χωράει πιο εύκολα η περιουσία του. Μάλιστα, απευθυνόμενος προς τον εαυτό του, λέει: «Αναπαύου, τρώγε, πίνε και καλοπέρνα». Ξαφνικά, έρχεται η ώρα του θανάτου και του τίθεται το ερώτημα: «Αυτά που ετοίμασες για ποιον είναι;». Αυτό σημαίνει κάτι βαθύτερο: «Τι όνομα φέρεις; Ποιο είναι το περιεχόμενό σου; Ποιος είναι ο θησαυρός σου; Πού τα επένδυσες όλα αυτά;».
Μ’ αυτόν τον γλαφυρό τρόπο περιγράφει ο Κύριος τον πολιτισμό μας. Είναι αυτό που αναφέρει ο Λέων Τολστόι: «Ύστερα από μια ανούσια ζωή, έρχεται και ένας ανόητος θάνατος». Αυτός, δυστυχώς, είναι ο ορισμός της «ευτυχίας» για μας: Να έχεις την άνεση, τον πλούτο και να καλοπερνάς. Ταυτόχρονα, σημαντικό είναι και το στοιχείο της «παραγωγικότητας». Το λέει ξεκάθαρα ο πλούσιος της παραβολής: «Αφού έχω πολλά, πρέπει τις δουλειές μου να τις επεκτείνω και να τις μεγαλώσω». Αυτό από μόνο του δεν είναι κακό. Χρειάζεται, όμως, να δούμε βαθύτερα τα πράγματα.
Ποιος είναι ο προβληματισμός; Ο ορισμός της έννοιας «αμαρτία» βρίσκεται σε μια λέξη: «Αυτονόμηση», «ζω τα πάντα μόνος μου χωρίς το Θεό και δεν τα συνδέω μαζί Του». Μέσα στην πνευματική ζωή δεν υπάρχει τίποτα «κακό», αλλά όλα μπορούν να γίνουν «κακά». Από μόνα τους τα πράγματα δεν είναι κακά. Η προαίρεσή μας δίνει περιεχόμενο σ’ αυτά. Η «αμαρτία», ουσιαστικά, είναι «υποκατάσταση» μιας απουσίας. Αυτό σημαίνει πως, εφόσον κάτι μου λείπει και νιώθω ένα κενό μέσα μου, ψάχνω αγωνιωδώς τρόπο να γεμίσω αυτό το κενό. Έτσι, πού στρέφομαι τις περισσότερες φορές; Στις υλικές απολαύσεις, στις ηδονές και στα υλικά αγαθά. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή την έλλειψη μόνο η παρουσία και η αγάπη του Θεού μπορεί να τη γεμίσει.
Άρα, το ερώτημα είναι: «Ποια προοπτική έχουν τα πράγματα;». Η ζωή μου, οι δουλειές μου, η οικογένειά μου και όλα τ’ ανθρώπινα από μόνα τους δεν είναι πρόβλημα. Πού είναι το πρόβλημα; «Αυτά όλα μπορούν να γίνουν φως; Μπορούν να γίνουν Χριστός; Μπορούν να «χριστοποιηθούν»;». Δηλαδή, βρίσκω το λόγο ζωής και συνδέω τη ζωή μου και τα της ζωής μου με τον Χριστό. Έτσι, τα πράγματα γίνονται «θεϊκά». Στην πνευματική ζωή δεν υπάρχει «καλό» και «κακό». Υπάρχει σύνδεση ή όχι με τον Χριστό.
Για παράδειγμα, μπορούμε να πάρουμε τη Θεία Λειτουργία. Τι παίρνουμε; Ψωμί και κρασί, υλικά πράγματα. Τι τα κάνουμε; Τα προσφέρουμε στο Θεό και Του λέμε: «Σου τα χαρίζουμε είναι δικά Σου. Απ’ τα δικά Σου Σου δίνουμε». Μετά, τι γίνονται αυτά, όταν συνδεθούν με το Θεό; Το ψωμί και το κρασί, πλέον, γίνονται Σώμα και Αίμα Θεού. Αυτή όλη είναι η ζωή μας και το περιεχόμενο της πνευματικής ζωής. Μην πέφτουμε στην απάτη ότι στην Εκκλησία επικρατεί ένας ηθικισμός με κάποιους νόμους που μας λένε «αυτό είναι καλό» και «αυτό κακό».
Είναι τελείως διαφορετικά τα πράγματα. Η έννοια της «αρετής» δεν εντάσσεται σε ηθικό επίπεδο. Είναι οντολογικού και υπαρξιακού. Αυτό σημαίνει πως όλη η προοπτική της ζωής μας είναι τα πάντα να γίνουν Χριστός. Να βλέπω τον Χριστό μέσα απ’ τα πράγματα. Το καθετί να μου δίνει την προοπτική ν’ αγαπήσω το Θεό και ν’ ανοιχθώ σ’ Αυτόν. Να παίρνω ακόμη και τα υλικά αγαθά και να λέω μέσα μου: «Μου θυμίζουν τον Χριστό».
Επομένως, πώς μπορούν όλα αυτά ν’ αποκτήσουν περιεχόμενο; Όταν δεν τα κρατάω για τον εαυτό μου και δεν πιστέψω ότι αυτά είναι η ζωή. Αν πιστέψω ότι αυτά είναι η ζωή, τότε, είμαι πολύ φτωχός. Είμαι νεκρός μέσα μου. Γι’ αυτό το λόγο, αρκετές φορές, η έννοια της «υπαρξιακής ανασφάλειας» μας οδηγεί να φτιάξουμε κάποιες οχυρώσεις. Κάποιος προβάλλει τη δύναμή του ή κάποιος τις σχέσεις του. Το πρόβλημα, όμως, είναι πως ο άνθρωπος είναι ανασφαλής. Δεν έχει επενδύσει κάπου που να πατάει και να στέκεται γερά. Για εμάς γερό θεμέλιο είναι ο Χριστός. Αυτή όλη είναι η ιστορία.
Όταν δω, λοιπόν, πως ούτε όταν αποκτήσω πολλά υλικά αγαθά χορταίνω, ούτε όταν δεν αποκτήσω μου λείπουν, αλλά κάτι άλλο θέλω, τότε, η ζωή μου αποκτά έναν άλλο ορίζοντα. Κάναμε το πρώτο βήμα. Ποιος είναι αυτός ο «ορίζοντας»; Η σχέση μου με το Θεό. Μάλιστα, όταν καταλάβω ότι η ζωή μου είναι σχέση με το Θεό, τότε, βλέπω πως η ζωή μου είναι και σχέση με κάθε άνθρωπο. Έτσι, τα υλικά αγαθά είναι «δώρα» του Θεού που δεν με συνδέουν μόνο με το Θεό, αλλά και με τους ανθρώπους, όταν μπορέσουν και γίνουν «φιλανθρωπία» και «άνοιγμα» στον άλλον.
Αυτή είναι η προοπτική της Εκκλησίας. Η Εκκλησία δεν στοχεύει να με οδηγήσει σε μια στέρηση της ζωής, αλλά σε μια φανέρωση της αληθινής ζωής. Αυτό θα γίνει όταν μέσα απ’ την προσωπική σχέση με το Θεό θ’ αρχίσω σιγά-σιγά να βρίσκω τον τρόπο, ώστε η χαρά μου, η θλίψη μου, τα πράγματά μου, η φτώχεια μου, ο πλούτος μου, η αγάπη μου, τα πάντα να βάλουν «λόγο Θεού» μέσα τους. Να βρουν, δηλαδή, την προοπτική του Χριστού και, τότε, όλα γίνονται «Χριστός».
Αυτή είναι, λοιπόν, η σωτηρία μας: Να γίνουμε μέλη του «σώματος του Χριστού». Μην ξεχνάμε πως για να βιώσουμε την ανάσταση του αληθινού εαυτού μας, χρειάζεται προηγουμένως να «γευτούμε» το θάνατο κάθε ψεύτικου «κομματιού» της ύπαρξής μας, όπως είναι ο πλουτισμός μας, οι ηδονές μας και οτιδήποτε δεν μας επιτρέπει να σχετιστούμε με το Θεό και τον πλησίον μας.
