Της Φρόσως Πατσού*
Ένας από τους πιο μεγάλους «πονοκεφάλους» τον γονέων με παιδιά μικρής ηλικίας, που ξεκινάνε δειλά – δειλά τις δραστηριότητες, είναι σχετικά με την επιλογή του αθλήματος για τα παιδιά τους. Στο παρακάτω άρθρο της Φρόσως Πατσού, η οποία είναι M.Sc. Ψυχολόγος – Αθλητική Ψυχολόγος και Επιστημονική Συνεργάτιδα της Εθνικής Ομάδας Στίβου, μπορούν οι γονείς να βρουν απαντήσεις και να βοηθηθούν για το πού και γιατί θα πρέπει τα παιδιά τους να ασχοληθούν, ξεκινώντας την «νέα» τους ζωή: Ο Σεπτέμβριος είναι ένας δύσκολος μήνας για τους περισσότερους γονείς και τα παιδιά. Ανάλογα με την ηλικία προκύπτουν διάφορα ζητήματα που καλούνται να διαχειριστούν οι γονείς, όπως για παράδειγμα ο αποχωρισμός των μικρότερων παιδιών και η ένταξή τους στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο και το άγχος του δημοτικού σχολείου ή ακόμη και του γυμνασίου για τα μεγαλύτερα παιδιά. Μαζί με αυτά συνήθως συνυπάρχει και το «σταυρόλεξο» της διαμόρφωσης του προγράμματος της νέας περιόδου, η οποία συνήθως περιλαμβάνει από μαθήματα (αγγλικά, σχολείο, μουσική, άλλες δραστηριότητες) έως και αθλήματα (1 ή και 2 αθλήματα κάποιες φορές). Το σταυρόλεξο αυτό γίνεται ακόμη δυσκολότερο όταν το παιδί δεν έχει επιλέξει κάποιο άθλημα και καλείται μαζί με τους γονείς να αποφασίσει πού θα πάει ή ακόμη όταν έχει κάνει επαφές με διάφορα αθλήματα αλλά δεν έχει καταλήξει κάπου.
Ας τα πάρουμε όμως όλα από την αρχή. Τα συνήθη ερωτήματα που ταλανίζουν τους γονείς είναι τα εξής:
Γιατί πρέπει να κάνει το παιδί κάποιο άθλημα και να φορτώνουμε το πρόγραμμά μας όλοι με μια ακόμη δραστηριότητα;
Τα τελευταία νούμερα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) σχετικά με την παιδική παχυσαρκία δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά ακόμη και για την Ελλάδα που νοείται Μεσογειακή χώρα, χωρίς όμως μεσογειακές συνήθειες στη διατροφή και την άθληση. Και ενώ από τη μια μεριά καταγράφονται 52 εκατομμύρια παιδιών να βρίσκονται λιποβαρή παγκοσμίως για το 2017, ιδιαίτερα στις χώρες του τρίτου κόσμου, από την άλλη μεριά αναφέρονται 42 εκατομμύρια παιδιά να είναι υπέρβαρα. Από τα νούμερα γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η φυσική δραστηριότητα στα παιδιά είναι απαραίτητη όχι μόνο για τη σωματική αλλά και για την ψυχική τους υγεία, καθώς πληθώρα ερευνών αναδεικνύει τον ευεργετικό ρόλο της άθλησης στο συναισθηματικό κόσμο του παιδιού ακόμη και σε εκείνες τις περιπτώσεις της παιδικής κατάθλιψης.
Πόσες φορές την εβδομάδα πρέπει να αθλείται το παιδί μου;
Η σύγχρονη Αθλητική Πυραμίδα αναφέρει ότι τα παιδιά πρέπει να συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες με παιγνιώδη μορφή σε καθημερινή βάση, 3-5 φορές την εβδομάδα θα πρέπει να επιλέξουν ένα άθλημα για βελτίωση της αερόβιας κατάστασής τους, ενώ 2-3 φορές την εβδομάδα να κάνουν ασκήσεις, αθλήματα ή δραστηριότητες για ανάπτυξη της νευρομυϊκής συναρμογής, της δύναμης και της ευλυγισίας. Γίνεται λοιπόν σαφές ότι τα παιδιά πρέπει να αθλούνται σε καθημερινή βάση και να παίρνουν λαμβάνουσες και ερεθίσματα από διαφορετικά αθλήματα, τα οποία θα τα βοηθήσουν να αναπτύξουν το σώμα τους με ομοιόμορφο τρόπο αλλά και την κοινωνικότητά τους ποικιλόμορφα. Ιδανική λύση είναι η επιλογή ενός ατομικού αλλά και ενός ομαδικού αθλήματος.
Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία να ξεκινήσει το παιδί μου κάποιο άθλημα;
Το κάθε άθλημα έχει δικές του ηλικιακές κατηγορίες έναρξης. Στη ρυθμική για παράδειγμα ο αγωνιστικός αθλητισμός έρχεται πολύ νωρίτερα ηλικιακά από ό,τι στον κλασικό αθλητισμό. Ωστόσο, στις μέρες μας σχεδόν παντού υπάρχουν ακαδημίες που απευθύνονται στα πολύ μικρά παιδιά και στόχο έχουν να τα εισαγάγουν και να τα μυήσουν στο εν λόγω σπορ από μικρή ηλικία μέσω του παιχνιδιού. Αυτό που πρέπει να προσέξουν οι γονείς είναι οι ακαδημίες αυτές να στελεχώνονται από επιστημονικό προσωπικό, το οποίο γνωρίζει τις αναπτυξιακές και συναισθηματικές ανάγκες της κάθε ηλικίας και διαμορφώνει το πρόγραμμα με τέτοιο τρόπο ώστε τα παιδιά να ευχαριστιούνται και να βιώνουν συναισθήματα χαράς αλλά και επάρκειας, να κοινωνικοποιούνται αλλά και να μαθαίνουν να αναπτύσσουν τη συνεργασία, την υπομονή και την επιμονή, την πειθαρχία και την αλληλοβοήθεια.
Πώς θα καταλάβω τι άθλημα αρέσει στο παιδί μου;
Στην ηλικία των 7-10 ετών τα παιδιά είναι σε θέση να έχουν εξειδικευμένη κίνηση και μπορούν κατ’ επιλογή να ακολουθήσουν κάποιο άθλημα.
Οι λόγοι που συνήθως τα παιδιά αποφασίζουν να ασχοληθούν με κάποιο σπορ είναι:
- Γιατί οι φίλοι τους κάνουν το ίδιο άθλημα
- Γιατί υπάρχει μια πρόσφατη διεθνή επιτυχία στο συγκεκριμένο σπορ
- Γιατί έχουν νιώσει επιτυχία και επιβράβευση από κάποιον άλλον όταν έκαναν αυτό το άθλημα π.χ. στο σχολείο ή στην πλατεία
- Γιατί για κάποιο δικό τους λόγο, τους αρέσει αυτό το άθλημα
Οι λόγοι που οι γονείς παροτρύνουν τα παιδιά τους να ακολουθήσουν ένα συγκεκριμένο άθλημα είναι:
- Γιατί υπάρχει μια ακαδημία ή κάποιο γήπεδο πολύ κοντά στο χώρο κατοικίας τους
- Γιατί οι ίδιοι έχουν ασχοληθεί στο παρελθόν με το συγκεκριμένο άθλημα και έχουν υπάρξει π.χ. πρωταθλητές ή δεν έχουν καταφέρει να πετύχουν αυτό που νομίζουν ότι θα μπορούσαν να είχαν πετύχει
- Γιατί έχουν γνώσεις από το συγκεκριμένο άθλημα
- Γιατί κρίνουν ότι ο σωματότυπος του παιδιού τους είναι κατάλληλος για αυτό το άθλημα
- Γιατί θεωρούν ότι αυτό το σπορ κάτι θα προσφέρει στο παιδί στο παρόν ή στο μέλλον (π.χ. αυτοάμυνα, χρήματα κ.τ.λ.).
Αυτό που πρέπει να έχουν κατά νου οι γονείς για να μπορέσουν να καταλήξουν στο κατάλληλο άθλημα για το παιδί τους είναι ότι οφείλουν να δώσουν ερεθίσματα από διάφορα αθλήματα στα παιδιά. Στο άθλημα εκείνο που το παιδί θα τελειώνει την προπόνηση και θα βγαίνει χαρούμενο και ευτυχισμένο γιατί πέρασε καλά, γέλασε και γυμνάστηκε είναι μάλλον πιο πιθανό να συμμετάσχει τελικά. Ένα αγοράκι μπορεί να νιώθει πολύ καλύτερα κάνοντας τοξοβολία και όχι ποδόσφαιρο και αντίστοιχα ένα κορίτσι να βρίσκει τον εαυτό του και να αγαπήσει τον αθλητισμό μέσω του μπάσκετ και όχι του μπαλέτου. Αυτό δεν πρέπει να προβληματίζει ή να απογοητεύει τους γονείς, αντίθετα θα πρέπει να εστιάζουν στη συναισθηματική κατάσταση του παιδιού κατά τα διάρκεια της προπόνησης αλλά και κατά την ώρα αποχώρησης. Σημαντική επίσης είναι η επιθυμία του παιδιού και η αναμονή που έχει περιμένοντας την επόμενη ημέρα να έρθει η ώρα της προπόνησης.
Το παιδί μου ξεκινάει συχνά κάποιο άθλημα και στη συνέχεια σταματάει. Πρέπει να ανησυχώ;
Δεν είναι λίγες οι φορές που μπορεί ένα παιδί να ξεκινήσει κάποιο άθλημα και στη συνέχεια να θελήσει να αλλάξει και αυτό να γίνει 2-3 φορές. Δεν είναι επίσης παράξενο να επιθυμήσει να ξαναγυρίσει στο άθλημα που αρχικά ακολουθούσε. Οι γονείς συνήθως ανησυχούν και ερμηνεύουν τη συγκεκριμένη συμπεριφορά ως «βαριέται εύκολα», «δεν του αρέσει να πιέζεται», «όταν έρχεται η δύσκολη στιγμή τα παρατάει» και διάφορα άλλα. Πριν όμως χαρακτηρίσουμε ένα παιδί ως τεμπέλικο, απείθαρχο, φυγόπονο ή μη αποφασιστικό, καλό θα ήταν να διερευνήσουμε αν υπάρχει κάτι που ενόχλησε κατ’ αρχήν το παιδί στο συγκεκριμένο άθλημα. Αν συνέβη κάτι ή αν απλά έχουμε ένα παιδί το οποίο θέλει να δοκιμάσει διάφορα σπορ, επιλέγει να έχει εικόνες και γνώσεις και από αλλού, μέχρι να καταλήξει συνειδητά τι του αρέσει.
Όλα τα παραπάνω βέβαια εξαρτώνται από την ηλικία, την ωριμότητα και την προσωπικότητα του παιδιού μας. Σίγουρα στην ηλικία των 4 ετών για παράδειγμα δεν μπορεί να έχει κατά νου ότι θέλω να γνωρίσω και άλλα αθλήματα, άρα κάποιος άλλος λόγος υπάρχει για να κάνει συνεχώς αλλαγές, ο οποίος δεν είναι αναγκαστικά κακός ή προβληματικός. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να συζητάμε με το παιδί στη γλώσσα της ηλικίας του, να ακούμε το συναίσθημα και τη σκέψη του, να μην βγάζουμε εύκολα και βιαστικά συμπεράσματα και να μην υποκύπτουμε άμεσα στις επιθυμίες του αλλά να δίνουμε χρόνο σε εκείνο, αλλά και σε εμάς αν πρέπει τελικά να δοκιμάσει και κάτι άλλο ή είναι απλά μια σκέψη που και το ίδιο θα τη μετανιώσει πολύ γρήγορα.
Τελικά τι άθλημα να επιλέξει το παιδί μου;
Οι γονείς δεν θα πρέπει να βλέπουν τον αθλητισμό ως μια διαδικασία για να ενισχυθεί ο ρόλος τους και να δείξουν ότι είναι καλοί γονείς ή ότι έχουν στην οικογένεια ένα σπουδαίο αθλητή. Αν το παιδί εξελιχθεί σε πρωταθλητή θα γίνει αργότερα, με τη συνειδητή επιλογή του παιδιού ότι αυτό θέλει να ακολουθήσει και όχι επειδή η μαμά ή ο μπαμπάς επιδιώκουν να τον κάνουν αθλητή.
*Η Φρόσω Πατσού, είναι M.Sc. Ψυχολόγος – Αθλητική Ψυχολόγος και Επιστημονική Συνεργάτιδα της Εθνικής Ομάδας Στίβου
