Η Μεγάλη και Αγία Εβδομάδα ξεκίνησε χθες το βράδυ με την Ακολουθία του Νυμφίου, που είναι ο όρθρος της Μεγάλης Δευτέρας, και ολοκληρώνεται το Μεγάλο Σάββατο, ενώ είναι αφιερωμένη στα Πάθη του Ιησού Χριστού, στην ανάμνηση των γεγονότων που διαδραματίζονται καθ’ εκάστη των ημερών αυτής, τα οποία θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά για τη χριστιανική θρησκεία.
Αν και για πολλούς όλη η περίοδος της Σαρακοστής είναι μία περίοδος νηστείας, η Μεγάλη Εβδομάδα είναι η περίοδος της αυστηρής νηστείας οδεύοντας προς την κορύφωση του θείου δράματος και τη λύτρωση που έρχεται με την Ανάσταση.
Ας δούμε όμως το πρόγραμμα των Ακολουθιών και τους συμβολισμούς μέρα με την ημέρα, καθώς καθεμιά είναι αφιερωμένη και σε κάποιο ή κάποια επιμέρους περιστατικά των Παθών:
-Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Ιωσήφ του Παγκάλου (γιου του Ιακώβ), που αναφέρεται στη Παλαιά Διαθήκη και στην άκαρπη συκιά, που την καταράστηκε ο Χριστός και ξεράθηκε με έναν Του λόγο.
-Η Μεγάλη Τρίτη είναι αφιερωμένη στην παραβολή των Δέκα Παρθένων. Η παραβολή αυτή συμβολίζει την πίστη και την προνοητικότητα. Ψάλλεται το τροπάριο που έγραψε η μοναχή Κασσιανή.
-Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στη μνήμη της αμαρτωλής γυναίκας, που μετανόησε, πίστεψε στον Χριστό και άλειψε τα πόδια Του με μύρο.
-Η Μεγάλη Πέμπτη είναι αφιερωμένη στον Μυστικό Δείπνο, στην προσευχή στην Γεσθημανή, στην προδοσία του Ιούδα, στη σύλληψη του Ιησού, στην ανάκριση από τον Άννα, στην άρνηση του Πέτρου και στην καταδίκη του Χριστού από τον Καϊάφα.
-Η Μεγάλη Παρασκευή είναι αφιερωμένη στα Άγια Πάθη και στη Σταύρωση. Γίνεται η περιφορά του Επιταφίου.
–Το Μεγάλο Σάββατο είναι αφιερωμένο στην Ταφή του Χριστού και στην Εις Άδου Κάθοδο.
Ιερές ακολουθίες και τροπάρια
Το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων, της Μεγάλης Δευτέρας και της Μεγάλης Τρίτης ψάλλεται η Ακολουθία του Νυμφίου, ο Όρθρος της επόμενης μέρας και το Μεγάλο Απόδειπνο λίγο νωρίτερα τις πρώτες απογευματινές ώρες, ενώ τα πρωινά ο Εσπερινός των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων. Τα τροπάρια που ψέλνονται είναι το του Νυμφίου «Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται» και το «Τὸν Νυμφῶνὰ σου βλέπω», ενώ τη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ ψάλλεται το τροπάριο της Κασσιανής («Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις…»).
Το πρωί της Μεγάλης Τετάρτης τελείται ο Εσπερινός των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων και το απόγευμα τελείται το Μυστήριο του Ευχελαίου και η τελετή του Νιπτήρα, που είναι και ο Όρθρος της Μεγάλης Πέμπτης. Αναφέρεται στο Μυστικό Δείπνο και ψάλλεται το κοντάκιο «Ὅτε οἱ ἔνδοξοι μαθηταί».
Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης τελείται η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και στο τέλος οι πιστοί μεταλαμβάνουν της Θείας Κοινωνίας, το απόγευμα προς βράδυ γίνεται η Ακολουθία των Αγίων και Αχράντων Παθών ή Δώδεκα Ευαγγελίων στην οποία αναγιγνώσκονται 12 περικοπές από τα 4 Ευαγγέλια (του Ματθαίου, του Μάρκου, του Λουκά και του Ιωάννη) σχετικά με τα Άγια Πάθη του Χριστού από το Μυστικό Δείπνο μέχρι την Ταφή. Παράλληλα γίνεται και η έξοδος του Τιμίου Σταυρού με τον Εσταυρωμένο από την Αγία Τράπεζα και η περιφορά του σε όλο τον χώρο του ναού, ενώ ψάλλεται το «Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου».
Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής έχουμε την κορύφωση του Θείου Δράματος με την Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και τον Εσπερινό της Αποκαθήλωσης, όπου ο ιερέας κατεβάζει τον Εσταυρωμένο από τον Σταυρό και τον τυλίγει σε καθαρό σεντόνι. Από αργά το βράδυ έχει ετοιμαστεί ο Επιτάφιος, δηλαδή το Άγιο Σώμα του Κυρίου, και το βράδυ οι πιστοί παρακολουθούν με κατάνυξη τον όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου και την Ακολουθία του Επιταφίου, ενώ ψάλλονται τα «Εγκώμια» σε τρεις στάσεις: Ἡ ζωὴ ἐν τάφῳ, Ἄξιόν ἐστί, και Αἱ γενεαὶ πᾶσαι, μετά τα οποία πραγματοποιείται η περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους της Μυτιλήνης ή στα χωριά μας.
Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ψάλλεται ο Εσπερινός της Ανάστασης, λεγόμενη και «Πρώτη Ανάσταση», και το τροπάριο «Ἀνάστα, ὁ Θεός» και το βράδυ στις 23:00 ακολουθεί η Τελετή της Αναστάσεως με το «Δεῦτε λάβετε φῶς» και το «Χριστός Ανέστη», που συνοδεύεται από τους χαρμόσυνους ήχους της καμπάνας, τους ασπασμούς της αγάπης και τη ρίψη πυροτεχνημάτων και βαρελότων. Αμέσως μετά την Τελετή της Αναστάσεως τελείται ο Όρθρος και η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία της Κυριακής του Πάσχα.
Την Κυριακή του Πάσχα το πρωί ή το απόγευμα τελείται ο Εσπερινός της Αγάπης, κατά τη διάρκεια του οποίου το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε διάφορες γλώσσες.
Ας δούμε αναλυτικά το πρόγραμμα των Ακολουθιών της Μεγάλης Εβδομάδας σύμφωνα με το πρόγραμμα του Αγίου Θεράποντα Μυτιλήνης, που είναι όμως κοινό για όλες τις εκκλησίες.
Οι ώρες των Ακολουθιών
Να σημειώσουμε ότι οι Ακολουθίες της Μεγάλης Δευτέρας και Μεγάλης Τρίτης ολοκληρώνονται λίγο μετά τις 8:00 το βράδυ, ενώ τη Μεγάλη Πέμπτη και τη Μεγάλη Παρασκευή αργότερα. Ειδικά το Μεγάλο Σάββατο η Θεία Λειτουργία που τελείται μετά την Ανάσταση διαρκεί και ολοκληρώνεται μετά τις 2 τη νύχτα.
Τη Μεγάλη Παρασκευή η έξοδος του Επιταφίου γίνεται περίπου στις 9:00 για τις εκκλησίες της Μυτιλήνης, καθώς συναντώνται οι επιτάφιοι, φέτος όμως είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο (στη Μυτιλήνη) προληπτικά για να αποφευχθεί περαιτέρω συνάθροιση να μην συναντηθούν οι επιτάφιοι, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε εκκλησία θα ακολουθήσει δικό της πρόγραμμα.
-ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ
- Πρωί: Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, 7:00 π.μ
- Απόγευμα: Ακολουθία των Παθών, 19:00
-ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ
- Πρωί: Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, 7:00 π.μ.
- Απόγευμα: Ακολουθία των Παθών, 19:00
-ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
- Πρωί: Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, 7:00 π.μ.
- Απόγευμα: Ακολουθία του Ευχελαίου, 18:00
-ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ
- Πρωί: Θεία Κοινωνία εργαζομένων, 6:30 π.μ.
και στη συνέχεια ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία
- Απόγευμα: Ακολουθία των Παθών, 18:30
-ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
- Πρωί: Ακολουθία των Βασιλικών Ωρών, 8:30 π.μ.
και στη συνέχεια ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία
Εσπερινός της Αποκαθήλωσης, 10:30 π.μ.
- Απόγευμα: Ακολουθία του Επιταφίου, 19:00
-ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ
- Απόγευμα: Εσπερινός – Θεία Λειτουργία, 19:30
- Βράδυ: Ακολουθία της Αναστάσεως – Θεία Λειτουργία, 23:00
