Η λειψυδρία, που κάποτε θεωρείτο πρόσκαιρο καλοκαιρινό φαινόμενο, έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο πιεστικά και μόνιμα προβλήματα των νησιών του Βορείου Αιγαίου. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται πλέον όλο και πιο αισθητές, καθώς παρατηρούνται μεγαλύτερες περίοδοι ξηρασίας, σποραδικές αλλά έντονες βροχοπτώσεις, ανεπαρκείς υποδομές ύδρευσης και συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες σε νερό, τόσο για την καθημερινότητα των πολιτών όσο και για την αγροτική παραγωγή και τον τουρισμό.
Ιδιαίτερα στα μικρότερα νησιά, όπου οι μονάδες αφαλάτωσης και οι δεξαμενές βρόχινου νερού δεν επαρκούν, το πρόβλημα λαμβάνει δραματικές διαστάσεις, ενώ η παλαιότητα των δικτύων και οι μεγάλες απώλειες λόγω διαρροών επιτείνουν την κατάσταση. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου έθεσε στο επίκεντρο των παρεμβάσεών της τη διαχείριση του νερού, συγκαλώντας χθες Τετάρτη ειδική συνεδρίαση στην αίθουσα του Περιφερειακού Συμβουλίου. Στόχος της σύσκεψης ήταν η τροποποίηση του Προγράμματος «Βόρειο Αιγαίο 2021-2027» (ΕΣΠΑ), ώστε να ενταχθεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στα νησιά.
Η συνεδρίαση
Τη σύσκεψη συγκάλεσε ο Περιφερειάρχης, Κώστας Μουτζούρης, ο οποίος επανέλαβε ότι η διαχείριση του νερού αποτελεί πλέον στρατηγική προτεραιότητα για την Περιφερειακή Αρχή. Παρόντες ήταν ο Σύμβουλος Στρατηγικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας, Βαγγέλης Μιχαλόπουλος, Χημικός Μηχανικός με εμπειρία σε έργα διαχείρισης υδάτων ανά την Ελλάδα, ο Αντιπεριφερειάρχης ΕΣΠΑ, Στρατής Κυρατζής, η Αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Οικονομίας, Αναστασία Αντωνέλη, ο Δήμαρχος Δυτικής Λέσβου, Ταξιάρχης Βέρρος, η επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης στο Περιφερειακό Συμβούλιο, Αγλαΐα Κυρίτση, ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΛ, Παναγιώτης Βάλεσης, ο Αντιδήμαρχος Μυτιλήνης, Χρήστος Τσιβγούλης, ο Προϊστάμενος της Διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας, Γιώργος Πλακωτάρης, καθώς και οι περιφερειακοί σύμβουλοι, Λευτέρης Παπαϊωάννου και Στρατής Ζαφείρης.
Η παρουσία εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης υπογράμμισε τη βαρύτητα του ζητήματος, καθώς η λειψυδρία δεν αφορά μόνο τις καθημερινές ανάγκες ύδρευσης, αλλά την ίδια τη βιωσιμότητα των νησιών και την προοπτική ανάπτυξής τους.
Η τοποθέτηση Μουτζούρη
Στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ο κ. Μουτζούρης χαρακτήρισε τη χθεσινή συνάντηση ως «εναρκτήριο λάκτισμα» μιας στρατηγικής που φιλοδοξεί να θωρακίσει τα νησιά του Βορείου Αιγαίου απέναντι σε μια κρίση που δεν είναι πλέον μελλοντική, αλλά παρούσα. Όπως είπε, στόχος είναι η καταγραφή των αναγκών από τους δήμους και η δημιουργία μιας συνεκτικής πρότασης, που θα ενισχύσει τις υποδομές ύδρευσης και θα αποτρέψει μελλοντικές ελλείψεις.
Ο Περιφερειάρχης αποκάλυψε μάλιστα ότι το ποσό που θα διατεθεί για το πρώτο στάδιο της στρατηγικής φτάνει τα 40 εκατομμύρια ευρώ, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι «τα 40 εκατομμύρια είναι σταγόνα στον ωκεανό για να αντιμετωπίσουμε σε όλη την Περιφέρεια τα έργα. Αλλά θα κάνουμε μια αρχή και θα δώσουμε το παράδειγμα και χάρηκα που άκουσα τον κ. Μιχαλόπουλο να λέει, που έχει εμπειρία από όλη την Ελλάδα, ότι πρωτοπορεί η Περιφέρεια και ότι είναι η πρώτη που αντιμετωπίζει έτσι μεθοδικά κι επιστημονικά το θέμα».
Ο ρόλος του Συμβούλου
Ο κ. Μιχαλόπουλος, που έχει αναλάβει τη μελέτη στρατηγικής, σημείωσε ότι η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου είναι η πρώτη στη χώρα που κινητοποιείται τόσο συστηματικά για το ζήτημα του νερού. Όπως αναφέρθηκε, μέχρι τον Δεκέμβριο θα έχει εκπονήσει την πρόταση στρατηγικής, αφού προηγουμένως επισκεφθεί όλα τα νησιά της Περιφέρειας και καταγράψει τις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Επεσήμανε ακόμη ότι η συνεργασία με τους δήμους και την ΔΕΥΑΛ θα είναι καθοριστική, ώστε να καταρτιστεί ένα γρήγορο και αποτελεσματικό σχέδιο, το οποίο, όπως χαρακτηριστικά τόνισε «να μπορεί να ανακουφίσει σε πρώτη φάση, τις ανάγκες των νησιών» με έργα που θα ξεκινήσουν από το 2026.
Η συνεδρίαση έδωσε βήμα σε όλους τους συμμετέχοντες. Ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΛ, Παναγιώτης Βάλεσης, συνεχάρη τον Περιφερειάρχη για την νέα προσπάθεια αντιμετώπισης του ζητήματος, ενώ δεν παρέλειψε να τονίσει ότι πράγματι το νερό είναι ένα πρόβλημα που ήδη πιέζει τη Λέσβο, προσθέτοντας ότι απαιτούνται σημαντικές πρωτοβουλίες, ώστε να μην γιγαντωθεί τα επόμενα χρόνια. Από την πλευρά του, ο Αντιπεριφερειάρχης ΕΣΠΑ, Στρατής Κυρατζής, υπογράμμισε ότι μέχρι το τέλος του έτους θα υπάρχει έτοιμη τροποποίηση του προγράμματος ΕΣΠΑ, επισημαίνοντας τη στενή συνεργασία με τον κ. Μιχαλόπουλο και τη Διαχειριστική Αρχή.
Τα βασικά σημεία της στρατηγικής
Όπως έγινε γνωστό, ήδη από προγενέστερο ρεπορτάζ της εφημερίδας μας, η στρατηγική θα κινηθεί σε τρεις βασικούς άξονες, ευθυγραμμισμένους με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
- Εμπλουτισμός του υδροφόρου ορίζοντα, με έργα που θα ενισχύσουν την επάρκεια νερού μακροπρόθεσμα.
- Εκσυγχρονισμός και ενίσχυση των δικτύων ύδρευσης, ώστε να περιοριστούν οι απώλειες λόγω διαρροών.
- Έργα ταμίευσης και διαχείρισης όμβριων υδάτων, με μικρά φράγματα και λιμνοδεξαμενές, καθώς και ψηφιακή παρακολούθηση των αποθεμάτων για καλύτερη πρόβλεψη αναγκών.
Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το 2030, καθώς αποτελεί δεσμευτική προϋπόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Επιπλέον παρεμβάσεις μέσω ΕΣΠΑ
Στο περιθώριο της συνεδρίασης, ο κ. Μουτζούρης ανακοίνωσε ότι, εκτός από τους πόρους που θα κατευθυνθούν στη διαχείριση του νερού, η Περιφέρεια σκοπεύει να εντάξει στην τροποποίηση του ΕΣΠΑ και κονδύλια για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, αλλά και για την κάλυψη στεγαστικών αναγκών (ενοικίων) σε ιατρικό και διδακτικό προσωπικό, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο και επαρκούν οι πόροι.
Η πρωτοβουλία της Περιφέρειας να αναγάγει το ζήτημα του νερού σε στρατηγική προτεραιότητα αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης. Ωστόσο, το στοίχημα θα κριθεί στην πράξη, στη διασφάλιση της χρηματοδότησης, στη συνέργεια με τους δήμους και τη ΔΕΥΑ, αλλά και στην αποδοχή των τοπικών κοινωνιών, που καλούνται να στηρίξουν και να υιοθετήσουν νέες πρακτικές διαχείρισης. Αν η στρατηγική υλοποιηθεί με συνέπεια, μπορεί να μετατρέψει μια χρόνια αδυναμία σε ευκαιρία ανάπτυξης και ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική κρίση.
