Υλικές και άλλες ιστορίες δίχως τέλος για την έναρξη του 2018
Στους αντίποδες των φώτων της Haute Couture, υπάρχει μια τέχνη που δεν αποβλέπει στα πολυτελή, σπάνια και ανεκτίμητης αξίας υλικά, αλλά, στην ασυνήθιστη αισθητική σύνδεση της ύλης με το ανθρώπινο πνεύμα.
Μόδα, πίσω από τη σκηνή
Ντάκα, Μπαγκλαντές, 2013. Το κτιριακό συγκρότημα Rana Plaza, στο οποίο στεγάζονται πέντε εργοστάσια παραγωγής ενδυμάτων που τροφοδοτούν γνωστά διεθνή brands, καταρρέει. 1.138 άνθρωποι παρασύρονται στο θάνατο και η μεγαλύτερη καταστροφή στην παγκόσμια βιομηχανία της μόδας είναι γεγονός. Πέντε χρόνια αργότερα, η πρόοδος στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας του παραγωγικού βρόγχου της ένδυσης καταγράφεται ως ελάχιστη, σύμφωνα με την Asia Floor Wage Alliance, παγκόσμια οργάνωση για την υπεράσπιση των εργασιακών και ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Τα “μαθήματα” που δίνουν γεγονότα όπως το παραπάνω, μαρτυρούν την ανάγκη μεταβολής προτεραιοτήτων στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε καθημερινές συνήθειες, όπως η ένδυση. Η εστίασή μας στο ντύσιμο, δεν αφορά πλέον μόνο την προστασία ή τον καλλωπισμό του σώματος. Ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η βελτίωση των συνθηκών απασχόλησης, η μείωση των αποβλήτων και η προστασία του πλανήτη είναι εξίσου σημαντικές συνιστώσες επιρροής των επιλογών μας.
Πίσω από το συνοδευτικό καρτελάκι “organic cotton” ή την εσωτερική ετικέτα “made in” ανοίγονται ζητήματα όπως η βιωσιμότητα (sustainable fashion), η ηθική μόδα (ethical fashion), η ανθρώπινη (συν)εργασία κ.ά. Όταν η μόδα γίνεται ο φακός μέσα από τον οποίο παρατηρούμε τον κόσμο, αυτόματα μεταμορφώνεται ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφερόμαστε σαν καταναλωτές.
“Ποιος έφτιαξε τα ρούχα μου;”
Πρέπει να περιμένουμε θλιβερά ατυχήματα, ώστε να προχωρήσουμε σε δραστικές μεταρρυθμίσεις; Το ρεύμα “Who made my clothes?” που εμφανίστηκε μετά την πτώση του Rana Plaza συνέβαλε στην αλλαγή νοοτροπίας των υψηλής ταχύτητας – χαμηλής ποιότητας προϊόντων του fast fashion, των οποίων το πραγματικό κόστος υπονομεύει το πανανθρώπινο δικαίωμα ενός ανώτερου βιοτικού επιπέδου.
Κάπου εδώ ξεκίνησε τη δράση του το ακτιβιστικό κίνημα Fashion Revolution. Καταναλωτές από όλο τον κόσμο προτρέπονταν να δημοσιεύσουν σε Instagram και Twitter φωτογραφίες με ρούχα τους υπό το hashtag “#whomademyclothes”. Τα αναφερόμενα brands καλούνταν να απαντήσουν αναρτώντας φωτογραφίες από το εργατικό τους δυναμικό με την ένδειξη “#imadeyourclothes”. Η συνιδρύτρια του κινήματος Carry Somers ανέφερε: “Το κοινό έχει δικαίωμα να γνωρίζει… Δεν υπάρχει λόγος να δίνουν οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις λογαριασμό, αν δεν μπορούμε να δούμε τι πραγματικά συμβαίνει πίσω από τη σκηνή”. Η διαφάνεια στην εφοδιαστική αλυσίδα της μόδας είναι η νέα συνειδητή επιθυμία που ωθεί προς την έρευνα, πληροφόρηση και ανάληψη συλλογικών δράσεων.
Η αρχή των φτωχών υλικών
Ο επαναστατικός χαρακτήρας που αποκτά η μόδα και η ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα όταν οι συνθήκες το επιτάσσουν, είναι ενδεικτικός. Η Arte Povera (“Φτωχή Τέχνη”), κίνημα μιας έκφρασης που ξεκίνησε κατά τα τέλη των 60s στην Ιταλία, ανατάραξε το καλλιτεχνικό στερέωμα μιας δεκαετίας, όπου η νεολαία αμφισβητούσε την παράδοση, την πολιτική, τη βιομηχανία και τον υλικό πολιτισμό.
Μέσα από τη χρήση απλών, “ευτελών” αντικειμένων οι νέοι δημιουργοί εναντιώθηκαν στην εταιρική νοοτροπία της εποχής με μια τέχνη μη συμβατικών κανόνων και στιλ. Θραύσματα υλικών, υφάσματα από ακατέργαστα νήματα, σωλήνες neon, παλιές εφημερίδες και κομμάτια από αγάλματα σε μια δυναμική σύζευξη που μετέτρεπε τις γκαλερί σε χώρους για σκέψη.
Η αρχή των απλών, “φτωχών” υλικών είναι γνώριμη πρακτική και στη μόδα. Οι ιστορίες που γράφονται με το νήμα, την απλούστερη δομική μονάδα της ένδυσης, εκτυλίσσουν με το χρόνο το ανεξάντλητο εύρος δυνατοτήτων του ανθρώπινου νου. Χειροποίητα, ανάγλυφα μοτίβα από χαλαρές θηλιές, ή σφιχτά δομημένες γλυπτές επιφάνειες πλεκτών μηχανής προκύπτουν από τους ποικίλους συνδυασμούς βελόνων και νημάτων. Φυσικά ή με προσμίξεις, κοκκώδη ή χτενισμένα, με ματ ή μερσεριζέ φινίρισμα, τα νήματα των πλεκτών είναι γνωστά για τη μακροβιότητα και τις μονωτικές τους ιδιότητες. Συνθέτουν διαχρονικά κομμάτια όπως ευέλικτα skinny φορέματα, ευρύχωρα πανωφόρια, πρακτικά πουλόβερ, ρευστές πασμίνες ή ριχτά πόντσο. Εύχρηστα και λειτουργικά.
Τώρα που η μαζική παραγωγή υποχωρεί, η σύγχρονη δημιουργία των πλεκτών μετατρέπεται σε μια συλλογική εμπειρία. Η εταιρεία Menu με τη συνεργασία τεσσάρων σκανδιναβικών design studios λανσάρει συλλογές για μάλλινα καλύμματα επίπλων τα οποία κατασκευάζονται από γυναίκες στο Νεπάλ. Το παραγωγικό know-how και η εναλλακτική αισθητική ενώνουν τις δυνάμεις τους. Παράλληλα, η εταιρεία Unmade διαταράσσει την ιεραρχία στην παραγωγική ακολουθία, επιτρέποντας στον καταναλωτή να σχεδιάσει ή και να τυπώσει πλεκτά κατά παραγγελία, παρέχοντάς του ενεργό ρόλο στη διαδικασία. Η καρδιά του design χτυπά εκεί όπου οι υλικοί και οι ανθρώπινοι πόροι συνδιαμορφώνουν το μέλλον.
Minimal–maximal μέλλον
Η κλασική νεωτερικότητα που πηγάζει από τις βάσεις ενός πιο “σκεπτόμενου” lifestyle για το 2018, ανακαλύπτει εκ νέου παλαιότερες αξίες και τις αναπλαισιώνει για ένα περισσότερο ελπιδοφόρο μέλλον. Γνώριμα φυσικά υλικά, αδιόρατες τεχνολογικές προσμίξεις, σπάνιες πλέξεις και νεόφερτες φόρμες. Ευμετάβλητο, νομαδικό ύφος με φευγαλέα κίνηση. Η δημιουργική παρέμβαση εμπεριέχει κάποιο νόημα και τίποτα δεν μένει αδικαιολόγητο. Το απλό γίνεται απλούστερο, αλλά σημαίνει πολλά περισσότερα. Η βιωσιμότητα είναι ο νέος κώδικας κομψότητας.
Το ντύσιμο πλέον δεν αναφέρεται στην πρόσκαιρη κάλυψη μιας βασικής ανάγκης. Το νήμα των πλεκτών είναι το κατεξοχήν σύμβολο της συνέχειας και της συνδεσιμότητας στη σύγχρονη μόδα. Fashion bloggers και παγκόσμιος ιστός μας εισαγάγουν σε απεριόριστες δυνατότητες επιλογών. Νέοι δημιουργοί μοιράζονται τους καινοτομικούς πειραματισμούς τους, συνεργάζονται με ευπαθείς κοινωνικά ομάδες και αναπροσαρμόζουν παραδοσιακές τεχνικές. Τα υλικά είναι απλά. Ο τρόπος που αξιοποιούνται, δίνει στη δοκιμή μια μεγαλειώδη ανταμοιβή. Κάπως έτσι αναδύεται ένα νέο trend. Με μια ισχυρή αίσθηση του πρωτόγνωρου.
Νέες προτάσεις σύγχρονων δημιουργών για το 2018: Ασυνήθιστα μεγάλες αναλογίες και ογκώδεις πλέξεις που προκύπτουν μέσα από χαριτωμένα ερωτήματα πάνω στην κλίμακα, τον τύπο και το σκοπό χρήσης του πλεκτού. Φουσκωτές, ανάγλυφες επιφάνειες από απαλά, αφρώδη νήματα λειτουργούν σαν εύκαμπτες, θερμικές ασπίδες προστασίας. Πολυτελή layers με ελεύθερα, “απρόσεκτα” τελειώματα προσδίδουν μια αίσθηση χειροποίητου και σχηματοποιούν μια νέα πραγματικότητα για τη σιλουέτα. Έμφαση στην αυθεντική εφευρετικότητα με άνετες “boxy” γραμμές που περικλείουν ήσυχα το σώμα, η τάση για όσους αποφεύγουν τις δημοφιλείς προσταγές της μόδας. Υβριδικές τουνίκ, φυσικές ματ και γυαλιστερές προσμίξεις σιλικόνης σε colour-blocking, ο νεανικός καμβάς έκφρασης στα πλεκτά. Η καθαρότητα του λευκού συναντά τη σφοδρότητα του YinMin μπλε, σε ένα “ατύχημα” τεχνικών και συνδυασμών που αλλάζει οριστικά τους κανόνες.
