- Το ιστορικό καφενείο που «θυσιάστηκε» προκειμένου το Πανελλήνιον να συνεχίζει να λειτουργεί ως παραδοσιακό καφενείο
Δίπλα ακριβώς από το καφενείο Πανελλήνιον, που σφύζει από ζωή και εδώ και χρόνια ζει μια… δεύτερη νιότη καταλήγοντας ταυτόχρονα να συγκαταλέγεται πλέον στο ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, βρίσκεται το Κρυστάλ. Μόνο που αν και οι βίοι τους ήταν παράλληλοι και αντιμετώπισαν και τα δύο παρόμοιες προκλήσεις και κινδύνους να χαθούν στο πέρασμα των χρόνων, το Κρυστάλ είναι εκείνο που δεν δέχτηκε παρά μόνο μικρές ανάσες ζωής και τώρα στέκει ερειπωμένο, περιμένοντας μια κάποια κίνηση αξιοποίησης για να ξαναγνωρίσει έστω λίγες από τις παλιές του δόξες.
Τα δύο καφενεία θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε και ως… ετεροζυγωτικά δίδυμα, ακόμα κι αν το Πανελλήνιον είναι σαφέστατα μεγαλύτερο από το Κρυστάλ. Όπως αφηγούνται συμπολίτες μας που έζησαν κάποιες από τις δόξες τους, στο μεν πρώτο σύχναζε η πλούσια τάξη, γιατροί, δικηγόροι κλπ., στο δε δεύτερο η εργατική, οικοδόμοι, οδηγοί ταξί και των «αγοραίων», που κατέβαιναν από τα χωριά. Μάλιστα στο Κρυστάλ μαζεύονταν και οι μουσικοί, για να επιβιβαστούν στα ταξί με τα όργανά τους και να αναχωρήσουν για τα πανηγύρια στα χωριά. Η συνέχεια της ιστορίας τους, όμως, δεν ακολούθησε την ίδια πορεία.
Η «θυσία» του Κρυστάλ
Και οι δύο χώροι αγοράστηκαν από την Αγροτική Τράπεζα με την προοπτική να γίνουν καταστήματα της τράπεζας. Το «μπλόκο» ήρθε το 1990 από τον τότε Υπουργό Αιγαίου Γιώργο Μισαηλίδη, που με Υπουργική Απόφαση προχώρησε στον χαρακτηρισμό ως διατηρητέου πέραν του κτιρίου και του εσωτερικού χώρου, αλλά και της χρήσης τους ως καφενείων, με ειδικούς όρους και περιορισμούς δόμησης. Από εκεί και πέρα ξεκινά ένας μαραθώνιος προσπαθειών αξιοποίησης, με επόμενα σημαντικά ορόσημα το 2000 και το 2005, και ενώ φαίνεται πως γίνονται «συμβιβασμοί», ώστε έστω ο ένας από τους δύο χώρους – εν προκειμένω το Πανελλήνιον – να αξιοποιηθεί, όπως ήταν χαρακτηρισμένος.
Το 2000 επί Δημαρχίας Νάσου Γιακαλή με απόφασή του το Δημοτικό Συμβούλιο Μυτιλήνης επαναδιατύπωσε την πρότασή του προς την ΑΤΕ για μη αποχαρακτηρισμό του “Πανελλήνιον” και εξέφρασε τη βούλησή του για λειτουργία του ως παραδοσιακού καφενείου, ενώ σημείωσε πως δεν είναι αντίθετο στην λειτουργία του χώρου του Κρυστάλ ως τραπεζικού καταστήματος. Το 2005 επί Δημαρχίας Άρη Χατζηκομνηνού το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει ομόφωνα να συναινέσει στον αποχαρακτηρισμό του εσωτερικού χώρου και της χρήσης του Κρυστάλ, με την προϋπόθεση του μη αποχαρακτηρισμού του “Πανελλήνιον“. Αποχαρακτηρισμός, ο οποίος προχωρά και επίσημα τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, με απόφαση του τότε Υπουργού Αιγαίου, Αριστοτέλη Παυλίδη, και έκτοτε για ένα διάστημα ο χώρος λειτούργησε ως ζαχαροπλαστείο με άλλη επωνυμία, από την ίδια οικογένεια ιδιοκτητών με το “Πανελλήνιον”, όμως λόγω του υψηλού ενοικίου αποφάσισαν να μεταφέρουν την επιχείρησή τους σε παρακείμενο χώρο.
Το 2016 ήταν επίσης μια κομβική χρονιά για το Κρυστάλ, καθώς τότε έγινε μια προσπάθεια να λειτουργήσει στον χώρο κατάστημα πώλησης ενδυμάτων από γνωστό επιχειρηματία της Μυτιλήνης, ο οποίος «μπήκε» στο παλιό ιστορικό καφενείο τουλάχιστον με τη διάθεση να επενδύσει αρκετά χρήματα ώστε ο χώρος να αναδειχθεί και να λειτουργήσει και με σεβασμό στην αρχιτεκτονική του. Η κίνηση αυτή, ωστόσο, δεν έτυχε θερμής υποδοχής, ο αποχαρακτηρισμός του 2005 έγινε ευρέως αντιληπτός και υπήρξαν αντιδράσεις και προσφυγή κατοίκων και στο ΣτΕ για ακύρωση της απόφασης Παυλίδη.
Η παρέμβαση Γιαννέλλη
Καθοριστική για τη συνέχεια ήταν η παρέμβαση του τότε Γενικού Γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, Γιάννη Γιαννέλλη. Ο κ. Γιαννέλλης συντάχθηκε με τις αντιδράσεις και ζήτησε από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Γραμματείας να επανεξετάσουν το ζήτημα, προκειμένου να ανακληθεί η απόφαση Παυλίδη και να επανέλθει ο χαρακτηρισμός του Κρυστάλ, ο οποίος θα περιόριζε τη χρήση του, υποστηρίζοντας πως τόσο η χρήση του συγκεκριμένου χώρου, όσο και εκείνη του “Πανελλήνιον” θα πρέπει να έχει την ίδια αντιμετώπιση. Μάλιστα παρενέβη με επιστολή του και στο Επιμελητήριο Λέσβου και τον Εμπορικό Σύλλογο Μυτιλήνης, εκφράζοντας τη δυσαρέσκειά του για το ότι οι συγκεκριμένοι φορείς δεν συντάχθηκαν με όσους αντέδρασαν στην προοπτική λειτουργίας καταστήματος ενδυμάτων στον χώρο.
Ο επιχειρηματίας ενημερώθηκε για τις προθέσεις του τότε Γενικού Γραμματέα και παρά το γεγονός ότι είχε ήδη ξεκινήσει δαπάνες και εργασίες εγκατέλειψε τα σχέδιά του και έκτοτε, ο χώρος του Κρυστάλ παραμένει αναξιοποίητος.
Βιώσιμη λύση
Το Κρυστάλ έπεσε «θύμα» αναμφισβήτητα καλών προθέσεων απ’ όλες τις πλευρές: Και όσων επεδίωξαν μια κάποια αξιοποίηση από το να μένει ανεκμετάλλευτος ο χώρος, και εκείνων που ανέλαβαν δράση ώστε η όποια χρήση του να είναι πιστή στην ιστορία και στον χαρακτήρα του ιστορικού καφενείου. Το ζητούμενο, βέβαια, είναι να βρεθεί μια λύση, που όχι απλά θα δώσει ξανά ζωή σε αυτόν τον ιστορικό χώρο, που μάλιστα βρίσκεται και σε ένα εξαιρετικά καλό σημείο, αλλά να είναι και βιώσιμη. Να είναι ένας χώρος που θα εξυπηρετεί μεταξύ άλλων την προβολή και προώθηση των ελληνικών προϊόντων, όπως είναι μια ιδέα που έχει πέσει στο τραπέζι και συζητιέται έντονα, ή κάτι άλλο;
Σε κάθε περίπτωση – όπως έχει δείξει και η πρόσφατη ιστορία του ζαχαροπλαστείου – θα πρέπει να βρεθεί μια φόρμουλα που θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του εγχειρήματος και το Κρυστάλ να ανοίξει για να λειτουργήσει ξανά και να το χαρούν ντόπιοι και επισκέπτες και όχι για να κλείσει μετά από λίγο καιρό.
