του Παράσχου (Πάρη) Μανιάτη*
Το εκλογικό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών βασίζεται σε ένα σύνθετο και ιστορικά διαμορφωμένο πλαίσιο που περιλαμβάνει τόσο την άμεση όσο και την έμμεση εκπροσώπηση. Το σύστημα αυτό διασφαλίζει τη συμμετοχή των πολιτειών στη λήψη αποφάσεων και την εκπροσώπηση του πληθυσμού σε εθνικό επίπεδο.
Δομή του Κογκρέσου
Το Κογκρέσο αποτελείται από δύο σώματα:
- Βουλή των Αντιπροσώπων (House of Representatives): Αποτελείται από 435 μέλη. Ο αριθμός των αντιπροσώπων κάθε πολιτείας βασίζεται στον πληθυσμό της.
Τι είναι η Γερουσία;
- Η Γερουσία (Senate) είναι το ανώτερο σώμα του Κογκρέσου των ΗΠΑ. Ενώ η Βουλή των Αντιπροσώπων αντιπροσωπεύει τον λαό, η Γερουσία αντιπροσωπεύει τις πολιτείες.
Αποτελείται από 100 μέλη, με δύο γερουσιαστές ανά πολιτεία ανεξαρτήτως πληθυσμού. Οι γερουσιαστές εκλέγονται για εξαετή θητεία. Ο αριθμός των Πολιτειών στην Αμερική είναι 50 και κάθε Πολιτεία επιλέγει 2 γερουσιαστές.
Το Καπιτώλιο και ο ρόλος του
Το Καπιτώλιο, στην Ουάσινγκτον D.C., είναι το κτήριο (U.S. Capitol Building) όπου συνεδριάζουν η Βουλή των Αντιπροσώπων και η Γερουσία.
Διαθέτει νεοκλασική αρχιτεκτονική και είναι σύμβολο της δημοκρατίας στις ΗΠΑ. Εκεί λαμβάνονται αποφάσεις, διεξάγονται σημαντικές συζητήσεις και εγκρίνονται νόμοι που αφορούν ολόκληρη τη χώρα. Το κτήριο είναι γνωστό για τον εντυπωσιακό θόλο του και τη Rotunda, έναν χώρο που φιλοξενεί πίνακες και γλυπτά που αφηγούνται την αμερικανική ιστορία. Είναι ο χώρος όπου πραγματοποιείται η ορκωμοσία του Προέδρου κάθε τέσσερα χρόνια.
Στις αίθουσες του Καπιτωλίου έχουν διεξαχθεί σημαντικές συνεδριάσεις, όπως ψηφοφορίες για συνταγματικές τροπολογίες και ιστορικές νομοθετικές αποφάσεις.
Συμβολική τοποθεσία:
Βρίσκεται στο Capitol Hill, στην κορυφή ενός λόφου με θέα προς το National Mall, το οποίο συνδέει το Καπιτώλιο με άλλα εμβληματικά μνημεία, όπως το Μνημείο του Λίνκολν και το Μνημείο της Ουάσινγκτον.
Γεγονότα και σύγχρονα γεγονότα:
- Το Καπιτώλιο έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην αμερικανική ιστορία και παραμένει τόπος διαμαρτυριών, εκδηλώσεων και πολιτικών γεγονότων.
- Το Ιανουάριο του 2021, το Καπιτώλιο αποτέλεσε σημείο έντασης λόγω της εισβολής διαδηλωτών που αμφισβήτησαν το εκλογικό αποτέλεσμα.
Το Καπιτώλιο είναι όχι μόνο ένας χώρος πολιτικής, αλλά και ένας σημαντικός πολιτιστικός και ιστορικός προορισμός, προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.
Ο Λευκός Οίκος και το Οβάλ Γραφείο
- Ο Λευκός Οίκος (White House) είναι η επίσημη κατοικία και ο χώρος εργασίας του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών και το κέντρο λήψης αποφάσεων. Βρίσκεται στην Ουάσινγκτον, D.C.
Τι είναι το Οβάλ Γραφείο;
- Το Οβάλ Γραφείο (Oval Office) είναι το κύριο γραφείο του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών εντός του Λευκού Οίκου. Είναι ο χώρος όπου λαμβάνονται σημαντικές αποφάσεις και πραγματοποιούνται συναντήσεις.
Οι θητείες και οι εκλογές
- Πρόεδρος: Η θητεία είναι τετραετής και μπορεί να επανεκλεγεί για μία ακόμη θητεία, σύμφωνα με την 22η Τροπολογία του Συντάγματος.
- Αντιπρόσωποι: Εκλέγονται για δύο έτη και είναι υπεύθυνοι να εκπροσωπούν τις ανάγκες των ψηφοφόρων τους. Οι εκλογές διεξάγονται κάθε δύο χρόνια, την πρώτη Τρίτη μετά την πρώτη Δευτέρα του Νοεμβρίου.
Τι συμβαίνει αν δεν επανεκλεγούν:
Εάν κάποιος αντιπρόσωπος δεν επανεκλεγεί, η θητεία του λήγει στις 3 Ιανουαρίου του επόμενου έτους, και αντικαθίσταται από τον νέο αντιπρόσωπο που εκλέχθηκε στην περιφέρειά του.
Γιατί η θητεία είναι διετής;
Η διετής θητεία καθιστά τους αντιπροσώπους υπεύθυνους απέναντι στους ψηφοφόρους τους, καθώς πρέπει να λογοδοτούν και να ζητούν την εμπιστοσύνη τους κάθε δύο χρόνια.
Έτσι, οι αντιπρόσωποι παραμένουν ευαίσθητοι στις ανάγκες και στις απόψεις των πολιτών που τους εξέλεξαν.
- Γερουσιαστές: Εκλέγονται για εξαετή θητεία, παρέχοντας σταθερότητα στη Γερουσία. Αν ένας γερουσιαστής επιλεγεί για Υπουργός, η θέση του αναπληρώνεται από τον κυβερνήτη της πολιτείας του.
Το Εκλεκτορικό Κολέγιο και οι Προεδρικές Εκλογές
Στις προεδρικές εκλογές, ο νικητής δεν καθορίζεται από τη λαϊκή ψήφο, αλλά από το Εκλεκτορικό Κολέγιο, που αποτελείται από 538 εκλέκτορες:
- 435 από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.
- 100 από τη Γερουσία.
- 3 από την Ουάσινγκτον D.C.
Για να κερδίσει την Προεδρία, ένας υποψήφιος χρειάζεται τουλάχιστον 270 εκλέκτορες. Η κατανομή των εκλεκτόρων βασίζεται στον πληθυσμό κάθε πολιτείας.
Τι κάνει το Κογκρέσο;
- Νομοθετεί: Δημιουργεί, συζητά και εγκρίνει νόμους που αφορούν ολόκληρη τη χώρα.
- Εγκρίνει τον προϋπολογισμό και ελέγχει τις δαπάνες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
- Εποπτεύει την εκτελεστική εξουσία, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου, και έχει την εξουσία να τον ελέγξει.
- Επικυρώνει διεθνείς συνθήκες και διορισμούς (όπως δικαστές στο Ανώτατο Δικαστήριο).
Τι κάνει η Γερουσία;
1.Νομοθετική διαδικασία: Η Γερουσία συμμετέχει στη συζήτηση και έγκριση νομοσχεδίων. Στις χώρες με διθάλαμο σύστημα (όπως οι ΗΠΑ), τα νομοσχέδια πρέπει να εγκριθούν τόσο από τη Βουλή των Αντιπροσώπων όσο και από τη Γερουσία πριν γίνουν νόμοι.
2.Έλεγχος της κυβέρνησης: Η Γερουσία έχει εξουσίες για να ελέγχει τις δράσεις της κυβέρνησης. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη διεξαγωγή ακροάσεων, την έγκριση διορισμών σε υψηλές θέσεις, όπως δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου, υπουργοί και πρεσβευτές.
3.Έγκριση διεθνών συνθηκών: Σε πολλές χώρες, η Γερουσία είναι υπεύθυνη για την έγκριση διεθνών συνθηκών και συμφωνιών.
4.Έλεγχος και ισορροπία (checks and balances): Η Γερουσία λειτουργεί ως μηχανισμός ελέγχου απέναντι στη Βουλή των Αντιπροσώπων και την εκτελεστική εξουσία, προσφέροντας μια επιπλέον προστασία από τυχόν αυθαιρεσίες.
Οι κρίσιμες πολιτείες
Swing States (Κρίσιμες Πολιτείες) Ορισμένες πολιτείες θεωρούνται “swing states” ή “αμφίρροπες”, καθώς το αποτέλεσμα της ψήφου τους μπορεί να κρίνει την έκβαση των εκλογών. Αυτές οι πολιτείες αλλάζουν συχνά προτίμηση από εκλογή σε εκλογή και λαμβάνουν ιδιαίτερη προσοχή από τους υποψηφίους, οι οποίοι επενδύουν σημαντικούς πόρους στις καμπάνιες τους εκεί.
Στις εκλογές του 2024, οι πιο κρίσιμες swing states είναι:
1.Πενσυλβάνια (19 εκλέκτορες)
2.Μίσιγκαν (15 εκλέκτορες)
3.Ουισκόνσιν (10 εκλέκτορες)
4.Αριζόνα (11 εκλέκτορες)
5.Νεβάδα (6 εκλέκτορες)
6.Βόρεια Καρολίνα (16 εκλέκτορες)
7.Τζόρτζια (16 εκλέκτορες)
Οι ψήφοι αυτών των πολιτειών μπορούν να ανατρέψουν το αποτέλεσμα των εκλογών, όπως συνέβη το 2016 με την Πενσυλβάνια, το Μίσιγκαν και το Ουισκόνσιν. Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, οι πολιτείες που θεωρούνται “swing” μπορεί να αλλάζουν ανάλογα με τις δημογραφικές και πολιτικές τάσεις.
Γιατί είναι τόσο σημαντικές αυτές οι πολιτείες;
- Οι εκλογές στις ΗΠΑ δεν καθορίζονται από την απόλυτη λαϊκή ψήφο, αλλά από το Εκλεκτορικό Κολέγιο.
- Κάθε πολιτεία έχει έναν συγκεκριμένο αριθμό εκλεκτόρων. Ο υποψήφιος που κερδίζει την πλειοψηφία των ψήφων σε μια πολιτεία κερδίζει όλους τους εκλέκτορες της πολιτείας (με εξαίρεση το Μέιν και τη Νεμπράσκα, όπου οι εκλέκτορες κατανέμονται αναλογικά).
- Οι πολιτείες που είναι ασφαλείς για κάποιο κόμμα (π.χ. η Νέα Υόρκη για τους Δημοκρατικούς, το Τέξας για τους Ρεπουμπλικανούς) συνήθως δεν δέχονται τόσο μεγάλη προσοχή από τις εκστρατείες.
Πώς κρίνεται η έκβαση των εκλογών από τις swing states;
- Οι swing states λαμβάνουν ιδιαίτερη προσοχή, καθώς οι υποψήφιοι επενδύουν χρόνο και πόρους στις καμπάνιες τους εκεί.
- Οι ψήφοι αυτών των πολιτειών μπορούν να ανατρέψουν το αποτέλεσμα των εκλογών, όπως συνέβη το 2016 με την Πενσυλβάνια, το Μίσιγκαν και το Ουισκόνσιν.
Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, οι πολιτείες που θεωρούνται “swing” μπορεί να αλλάζουν, ανάλογα με τις δημογραφικές και πολιτικές τάσεις.
Κατανομή εκλεκτόρων ανά Πολιτεία
Παρακάτω παραθέτω τον πλήρη κατάλογο με την κατανομή των 538 εκλεκτόρων ανά πολιτεία:
Αλαμπάμα 9, Αλάσκα 3, Αριζόνα 11, Αρκάνσας 6, Καλιφόρνια 54, Κολοράντο 10, Κονέκτικατ 7, Ντέλαγουερ 3, Φλόριντα 30, Τζόρτζια 16, Χαβάη 4, Άινταχο 4, Ιλινόις 19, Ιντιάνα 11, Άιοβα 6, Κάνσας 6, Κεντάκι 8, Λουιζιάνα 8, Μέιν 4, Μέριλαντ 10, Μασαχουσέτη 11, Μίσιγκαν 15, Μινεσότα 10, Μισισιπής 6, Μισούρι 10, Μοντάνα 4, Νεμπράσκα 5, Νεβάδα 6, Νιου Χάμσαϊρ 4, Νιου Τζέρσεϊ 14, Νέο Μεξικό 5, Νέα Υόρκη 28, Βόρεια Καρολίνα 16, Βόρεια Ντακότα 3, Οχάιο 17, Οκλαχόμα 7, Όρεγκον 8, Πενσυλβάνια 19, Ρόουντ Άιλαντ 4, Νότια Καρολίνα 9, Νότια Ντακότα 3, Τενεσί 11, Τέξας 40, Γιούτα 6, Βερμόντ 3, Βιρτζίνια 13, Ουάσινγκτον 12, Δυτική Βιρτζίνια 4, Ουισκόνσιν 10, Ουαϊόμινγκ 3, Ουάσινγκτον D.C. 3
Πώς υπολογίζονται οι εκλέκτορες κάθε πολιτείας;
- Κάθε πολιτεία λαμβάνει εκλέκτορες ίσους με το άθροισμα των αντιπροσώπων της στη Βουλή και των δύο γερουσιαστών.
- Ο πληθυσμός της κάθε πολιτείας καθορίζει τον αριθμό των αντιπροσώπων της, και ως εκ τούτου επηρεάζει τον συνολικό αριθμό εκλεκτόρων.
Οι πολιτείες με μεγάλο πληθυσμό, όπως η Καλιφόρνια, η Φλόριντα και το Τέξας, έχουν τους περισσότερους εκλέκτορες, ενώ πολιτείες με μικρότερο πληθυσμό, όπως η Αλάσκα και το Βερμόντ, έχουν μόλις 3 εκλέκτορες.
*Ο Παράσχος Μανιάτης είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος 5 διδακτορικών διπλωμάτων από Σουηδικά και Αμερικανικά Πανεπιστήμια στους κλάδους: Logistics για Μηχανικούς, Μάνατζμεντ για Μηχανικούς, Οικονομικά & Χρηματοοικονομικά, Πολιτικές Επιστήμες & Δημόσιες Σχέσεις και Μαέστρος Μουσικής. Δίδαξε 41 χρόνια σε 9 δημόσια Πανεπιστήμια και 3 ιδιωτικά Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο
