Γράφει η Αγγελική Ταρσάνη*
Η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) ή αυτισμός είναι μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή και αναπτύσσεται στην πρώιμη παιδική ηλικία. Επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου, ιδίως στους τομείς της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και των δεξιοτήτων επικοινωνίας. Κάποια από τα συμπτώματα περιλαμβάνουν καθυστερημένη ομιλία, φτωχό λεξιλόγιο, δυσκολία στη σχέση με άλλους ανθρώπους, επαναλαμβανόμενες κινήσεις, φτωχή βλεμματική επαφή. Ο αυτισμός ποικίλλει στη σοβαρότητα και τα συμπτώματά του μπορεί να μην αναγνωριστούν ειδικά σε παιδιά που ανήκουν στο ήπιο φάσμα του αυτισμού.
Τα αίτια που προκαλούν αυτισμό δεν έχουν διασαφηνιστεί ακριβώς, αλλά μεγάλο ρόλο παίζουν οι γενετικοί και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Ενώ, τα τελευταία χρόνια τα ποσοστά αυτισμού αυξάνονται χωρίς ακριβή εξήγηση για το γιατί. Μελέτες έχουν δείξει ότι η ΔΑΦ θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα διαταραχών στη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να οφείλονται στα γονίδια που ελέγχουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου και το πώς τα εγκεφαλικά κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους.
Συγκεκριμένη θεραπεία για τον αυτισμό δεν υπάρχει. Ωστόσο, η ψυχολογία, η λογοθεραπεία και οι διατροφικές αλλαγές μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα και να βελτιώσουν την συνολική ποιότητα της ζωής.
Διατροφικές δυσκολίες
Τα παιδιά με αυτισμό μπορούν να εμφανίσουν κάποιες δυσκολίες όσον αφορά το φαγητό, συγκεκριμένα:
- Να θέλουν να καταναλώνουν τρόφιμα συγκεκριμένου χρώματος ή υφής
- Να τρώνε αρκετά ή να μην τρώνε
- Να έχουν πρόβλημα με την μάσηση ή την κατάποση
- Να εμφανίζουν δυσκοιλιότητα, διάρροια και πεπτικά προβλήματα
- Να έχουν υπερευαισθησία σε κάποιο τρόφιμο
- Να έχουν δυσκολία στην αποδοχή καινούριων τροφίμων
Αυτό που θα βοηθήσει είναι να κρατήσετε ένα ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων, όπου θα σημειώνετε τι και πότε τρώει το παιδί και τις αντιδράσεις του.
Διατροφή και αυτισμός
-Βελτιώστε την υγεία του εντέρου
Η υγεία του εντέρου είναι ζωτικής σημασίας, καθώς το έντερο ρυθμίζει τη φυσιολογία του εγκεφάλου και της συμπεριφοράς και είναι υπεύθυνο για την πέψη των τροφίμων. Κλειδί για την αποκατάσταση της ισορροπίας των βακτηρίων και της υγιούς χλωρίδας του εντέρου είναι τα προβιοτικά. Τα προβιοτικά βρίσκονται στα γαλακτοκομικά προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση (γιαούρτι, κεφίρ, γκούντα, τσένταρ, cottage), στο ψωμί με προζύμι, στις πίκλες, στο ξινολάχανο.
-Αυξήστε την πρόσληψη των λιπαρών οξέων
Οι ανεπάρκειες στα απαραίτητα λιπαρά οξέα είναι συχνές στα παιδιά με αυτισμό. Τα λιπαρά οξέα είναι κύρια δομικά συστατικά των κυτταρικών μεμβρανών και βελτιώνουν τις εγκεφαλικές λειτουργίες. Τα λιπαρά οξέα βρίσκονται στα ψάρια, στον λιναρόσπορο, στον κολοκυθόσπορο, στο ελαιόλαδο.
-Ελέγξτε για διατροφικές αλλεργίες ή δυσανεξίες
Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να παρουσιάσουν εντερικές ευαισθησίες με αποτέλεσμα να μην γίνεται σωστή πέψη των τροφίμων και έτσι να υπάρχει έλλειψη σε θρεπτικά συστατικά και μη φυσιολογική ανάπτυξη. Γι’ αυτό φροντίστε να παρατηρείτε τη συμπεριφορά του παιδιού και τυχόν συμπτώματα μετά την πρόσληψη τροφής. Συνήθως, τα τρόφιμα που είναι υπεύθυνα για κάποια αλλεργία ή δυσανεξία είναι η γλουτένη που περιέχεται στο σιτάρι, τη σίκαλη και το κριθάρι και η καζεΐνη που περιέχεται στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Προβείτε σε εξειδικευμένες εξετάσεις που θα διαλευκάνουν αν υπάρχει αλλεργία ή δυσανεξία και με την κατάλληλη διατροφική εκπαίδευση από έναν διαιτολόγο θα επιτευχθεί μία υγιεινή και ισορροπημένη σε θρεπτικά συστατικά διατροφή.
Διατροφικές στρατηγικές
Στα παιδιά με ΔΑΦ ένα ισορροπημένο και θρεπτικό σχέδιο διατροφής δεν αποτελεί εξαίρεση, καθώς θα μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και το πώς επεξεργάζονται τις πληροφορίες. Τα παιδιά με ΔΑΦ επειδή μπορεί να αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα ή και ομάδες τροφίμων, μπορεί να μην παίρνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται. Γι’ αυτό κάποιες στρατηγικές που μπορεί να βοηθήσουν είναι:
-Προωθήστε την υγιεινή διατροφή
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να τρώει υγιεινά. Προσπαθήστε να μην εκφράζετε τις δικές σας αντιπάθειες, καθώς τα παιδιά μιμούνται τις κινήσεις και τις συμπεριφορές των γονιών. Προσπαθήστε να εμπλουτίσετε τη διατροφή του με περισσότερα φρούτα και λαχανικά, φυτικές ίνες, ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς και σπόρους. Αποφύγετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα, καθώς στερούνται σε θρεπτικά συστατικά.
-Κρατήστε ένα πρόγραμμα γευμάτων
Ένα παιδί με ΔΑΦ θα πρέπει να εργαστεί σκληρότερα κατά τη διάρκεια των γευμάτων, διότι μία ατακτοποίητη κουζίνα, ο έντονος φωτισμός μπορεί να είναι πιθανοί στρεσογόνοι παράγοντες. Κάνοντας τα γεύματα όσο το δυνατόν προγραμματισμένα, φτιάχνοντας ένα ήρεμο περιβάλλον, επιτρέποντας στο παιδί να επιλέξει τη θέση που θέλει να κάτσει, θα το βοηθήσουν να γνωρίζει το τι να περιμένει. Μην επιτρέπετε στο παιδί να τρώει ενώ είναι σε κίνηση ή μπροστά στην τηλεόραση.
-Να είστε ανοιχτοί με την ένταξη καινούριων τροφίμων
Αν το παιδί αποφεύγει συγκεκριμένα τρόφιμα μπορείτε να πειραματιστείτε με αυτό εκτός κουζίνας. Ζητήστε του να έρθει μαζί σας στο σούπερ-μάρκετ και να επιλέξει εκείνο ένα νέο τρόφιμο. Όταν επιστρέψτε στο σπίτι, ψάξτε γι’ αυτό το τρόφιμο, από πού προέρχεται, τρόπους προετοιμασίας και αποφασίστε μαζί πώς να το μαγειρέψετε. Ενθαρρύνετέ το να μαγειρέψει μαζί σας και να βοηθήσει στην προετοιμασία του φαγητού. Έτσι γίνεται περισσότερο εξοικειωμένο και ευέλικτο με τα νέα τρόφιμα και ενισχύει την αισθητηριακή ολοκλήρωση.
Κάθε παιδί είναι μοναδικό. Η στήριξη και η υποστήριξη από έναν επαγγελματία υγείας μπορεί να βελτιώσει την υγεία και την ποιότητα ζωής τόσο του παιδιού όσο και της οικογένειάς του.
*AngelikiTarsani, BSc (Hons), PgCert
Registered Dietitian
(Η ΣΥΝ-εξέλιξη σε συνεργασία με τους ειδικούς θεραπευτές, στα πλαίσια του μήνα Ευαισθητοποίησης και Αποδοχής του Αυτισμού…)
