Δικαιότερο το νέο Εξοικονομώ κατ’ Οίκον

Μέχρι την Παρασκευή θα βρίσκεται σε εξέλιξη η δημόσια διαβούλευση για το προδημοσιευμένο  σχέδιο του Οδηγού του νέου κύκλου του προγράμματος Εξοικονομώ κατ’ Οίκον, πράγμα που σημαίνει πως διαψεύδονται όσοι από τους προηγούμενους μήνες είχαν σπεύσει κατακαλόκαιρο  να εκτιμήσουν ότι το πρόγραμμα θα προκηρυσσόταν εντός του Σεπτεμβρίου. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος εκτιμά ότι θα μπορεί η πλατφόρμα να ανοίξει έστω και το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου, αν και η συγκεκριμένη εκτίμηση μοιάζει να είναι αρκετά αισιόδοξη καθώς μετά το τέλος της διαβούλευσης θα πρέπει να γίνουν διορθώσεις και να αναμορφωθεί ο οδηγός. 

Μεγάλες αλλαγές

Το νέο Εξοικονομώ, έτσι όπως διαμορφώνεται – αν και ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί η δημόσια διαβούλευση – έχει τεράστιες αλλαγές σε σχέση με τα όσα είχαν διαρρεύσει κατά την περίοδο του χειμώνα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Απ’ ό,τι φαίνεται ο νέος Υπουργός Περιβάλλοντος, Κώστας Σκρέκας, προχώρησε σε γενικότερη αναθεώρηση σε σχέση με τους  απαράδεκτους σχεδιασμούς του προκατόχου του, Κωστή Χατζηδάκη, εφαρμόζοντας σε κάθε επίπεδο ένα δικαιότερο σύστημα που είναι προσανατολισμένο σε εκείνους που έχουν πραγματικά ανάγκη για ενεργειακή αναβάθμιση. 

Καταρχάς έχουν αφαιρεθεί από το πρόγραμμα οι δυνατότητες επιδότησης για αναβάθμιση ανελκυστήρων, έξυπνων φωτισμών και άλλων παρεμβάσεων που αφορούν γενικότερα τις έξυπνες κατοικίες και απευθύνονται στα υψηλά εισοδήματα. Τέτοιες παρεμβάσεις δεν είναι δυνατόν να ενταχθούν πλέον στο πρόγραμμα, ενώ προ μηνών αναφέρονταν ως επιλέξιμες. Η μεγαλύτερη όμως αλλαγή έχει γίνει στην υποβολή των αιτήσεων, καθώς μέχρι τώρα ήταν ανοιχτός ο προϋπολογισμός και όποιοι υπέβαλαν πρώτοι τις αιτήσεις αυτομάτως εντάσσονταν, με συνέπεια όσοι δεν προλάβαιναν, να μένουν εκτός νυμφώνος. 

Αυτό το άδικο σύστημα επιλογής έχει καταργηθεί. Με το νέο σύστημα οι δικαιούχοι θα έχουν προθεσμία 30 ημερών να υποβάλουν τις αιτήσεις τους και η αξιολόγηση θα λαμβάνει υπόψη, με συντελεστές βαρύτητας, διάφορα κριτήρια αξιολόγησης, όπως το ανηγμένο κόστος εξοικονόμησης ενέργειας (συντελεστής βαρύτητας 50%), οι βαθμοημέρες θερμοκρασίας (συντελεστής βαρύτητας 7%), η υφιστάμενη ενεργειακή κατηγορία (συντελεστής βαρύτητας 5%),  η παλαιότητα της κατοικίας (συντελεστής βαρύτητας 3%), το εισόδημα (συντελεστής βαρύτητας 14%) και διάφορα κοινωνικά κριτήρια, όπως ΑΜΕΑ, πολύτεκνοι, μονογονεϊκές οικογένειες (με συντελεστή βαρύτητας 7% έκαστο).

Το πρόγραμμα

Σκοπός του προγράμματος είναι η ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών, ιδιοκατοικούμενων ή εκμισθωμένων,  μέσω επιχορήγησης μέρους του απαιτούμενου κόστους υλικών και εργασιών.

1) Ποιες κατοικίες θεωρούνται επιλέξιμες και μπορούν να υπαχθούν στο πρόγραμμα

Για να υπάρξει δικαίωμα υπαγωγής μιας κατοικίας στο πρόγραμμα θα πρέπει:

Α) Να υφίσταται νόμιμα, δηλαδή με νόμιμη άδεια ή τακτοποίηση

Β) Να μην έχει κριθεί κατεδαφιστέα

Γ) Να χρησιμοποιείται πράγματι ως κύρια κατοικία, είτε από τον ιδιοκτήτη, είτε από τον ενοικιαστή της, είτε με δωρεάν παραχώρηση. Το έτος αναφοράς για την προϋπόθεση αυτή είναι το έτος 2020 και μετά το 2019 και 2018.

Δ) Βάσει του Α΄ ΠΕΑ (Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης) να βρίσκεται σε ενεργειακή Κατηγορία Γ’ και κάτω.

2) Τρόποι αιτήσεων στο πρόγραμμα

Οι τρόποι που μπορεί να γίνει η αίτηση στο πρόγραμμα είναι δυο και είναι οι παρακάτω:

Α) Σαν μεμονωμένο διαμέρισμα/μονοκατοικία (περιλαμβάνονται παρεμβάσεις στο διαμέρισμα/μονοκατοικία)

Β) Σαν διαμέρισμα πολυκατοικίας (περιλαμβάνονται παρεμβάσεις στα διαμερίσματα και κοινόχρηστες παρεμβάσεις).

Επιπλέον, καταργείται η αίτηση σαν πολυκατοικία τύπου Β’ που περιλάμβανε μόνο κοινόχρηστες παρεμβάσεις.

3)Εισοδηματικά κριτήρια

Τα εισοδηματικά κριτήρια που θα πρέπει να πληροί ο ενδιαφερόμενος (δυνητικά ωφελούμενος) για το έτος 2020 αναφέρονται στον πίνακα 1 σελ. 7 του Προδημοσιευμένου Οδηγού ως εξής:

Πίνακας 1 Εισοδηματικές κατηγορίες

Κατηγορία Ατομικό Εισόδημα (€) Οικογενειακό Εισόδημα (€)

1 <5.000 ^ <10.000

2 >5.000-10.000 >10.000-20.000

3 >10.000-20.000 >20.000-30.000

4 >20.000-30.000 >30.000-40.000

5 >30.000 – 50.000 >40.000-60.000

Ως εισόδημα λαμβάνεται το «εισόδημα επιβολής εισφοράς» του τμήματος Γ2 «Εκκ. Ειδ. Εισφοράς Αλληλ.» του εκκαθαριστικού σημειώματος δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του έτους αναφοράς (φορολογικό έτος 2020). Ειδικά στην περίπτωση που δεν υφίσταται υποχρέωση υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και αυτή τεκμηριώνεται με αντίγραφο της σχετικής υπεύθυνης δήλωσης που έχει κατατεθεί στην αρμόδια Δημόσια Οικονομική υπηρεσία, το εισόδημα θεωρείται μηδέν (κατηγορία 1).

Εάν ο ενδιαφερόμενος είναι έγγαμος ή αν πρόκειται για μονογονεϊκή οικογένεια, η κατάταξη στις κατηγορίες του πίνακα 1 γίνεται βάσει της στήλης «οικογενειακό εισόδημα». Για τον υπολογισμό του οικογενειακού εισοδήματος χρησιμοποιούνται τα στοιχεία του συστήματος TAXIS και αθροίζονται τα εισοδήματα του υπόχρεου υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, της συζύγου και των τέκνων που έχουν δηλωθεί ως εξαρτώμενα μέλη στην εν λόγω δήλωση και τυχόν υποβάλλουν χωριστή φορολογική δήλωση. Εάν στα πλαίσια έγγαμης σχέσης ή ύπαρξης συμφώνου συμβίωσης, το οποίο δηλώνεται στο φορολογικό Μητρώο του TAXIS, υποβάλλονται χωριστές δηλώσεις φορολογίας, γίνεται η άθροιση των επιμέρους εισοδημάτων και η αναγωγή τους σε «οικογενειακό εισόδημα». 

Επισημαίνεται ότι, λόγω των ηλεκτρονικών διασταυρώσεων των στοιχείων κατοικίας που καταχωρούνται στην αίτηση με τα αντίστοιχα στοιχεία που έχουν δηλωθεί στην φορολογική αρχή, είναι απαραίτητο στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του ενοίκου (Ε1) ή, εάν υπάρχει μίσθωση/δωρεάν παραχώρηση της κύριας κατοικίας, στην αναλυτική κατάσταση για τα μισθώματα ακίνητης περιουσίας (Ε2), και στη δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9) να εμπεριέχεται ο αριθμός παροχής ηλεκτρικού ρεύματος του ακινήτου.

Ποσοστό επιχορήγησης

Για ιδιοκατοικούμενες κατοικίες το ποσοστό της επιχορήγησης εξαρτάται από τα εισοδηματικά κριτήρια του ωφελουμένου για το έτος 2020 και κυμαίνεται από 40% -75%.

-Σε περίπτωση όπου η χρήση κατοικίας γίνεται από τον αιτούντα (ιδιοκατοίκηση), το ποσοστό επιχορήγησης είναι κλιμακωτό ανά εισοδηματική κατηγορία.

-Σε περίπτωση όπου η χρήση κατοικίας γίνεται από πρόσωπο διαφορετικό από τον αιτούντα (δωρεάν παραχώρηση/ενοικίαση), το ποσοστό επιχορήγησης είναι σταθερό και ανεξάρτητο εισοδηματικής κατηγορίας.

Για αιτήσεις πολυκατοικίας, όταν συμμετέχει το σύνολο των χιλιοστών της πολυκατοικίας, προβλέπεται πρόσθετη επιχορήγηση (bonus) +10% στο προβλεπόμενο ποσοστό επιχορήγησης του κάθε συμμετέχοντος διαμερίσματος.

-Παράδειγμα 1: Κατοικία με πολλούς συγκύριους, εκ των οποίων ο ένας την ιδιοκατοικεί και την δηλώνει ως κύρια κατοικία. Δικαίωμα αίτησης έχει μόνον ο συγκύριος ο οποίος ιδιοκατοικεί. Ανάλογα με τα εισοδήματά του κατατάσσεται στην αντίστοιχη εισοδηματική κατηγορία και προκύπτει το ποσοστό επιχορήγησης.

-Παράδειγμα 2: Κατοικία με πολλούς συγκύριους η οποία παραχωρείται (ή ενοικιάζεται) σε τρίτο πρόσωπο, που την δηλώνει ως κύρια κατοικία. Δικαίωμα αίτησης έχει οποιοσδήποτε εκ των συγκυριών και το ποσοστό επιχορήγησης είναι σταθερό και ανεξάρτητο από τα εισοδήματα.

-Παράδειγμα 3: Πολυκατοικία, στην οποία συμμετέχει το σύνολο των χιλιοστών συνιδιοκτησίας (1.000 χιλιοστά) ως συμμετέχοντα διαμερίσματα. Στην αίτηση του κάθε συμμετέχοντος διαμερίσματος θα προστεθεί +10% στην αντίστοιχη επιχορήγησή του.

Το ποσοστό επιχορήγησης αφορά στον επιλέξιμο προϋπολογισμό παρεμβάσεων. Για το υπόλοιπο ποσοστό έως το 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού παρεμβάσεων υφίσταται η δυνατότητα χορήγησης δανείου με επιδότηση επιτοκίου, στη βάση σχετικού αιτήματος του ωφελούμενου.

Για εκμισθωμένες ή δωρεάν παραχωρούμενες κύριες κατοικίες: Το ποσοστό επιδότησης του ιδιοκτήτη-εκμισθωτή είναι σταθερό, ανεξάρτητο από τα εισοδηματικά κριτήρια και ανέρχεται στο κατώτατο όριο του 40%, γεγονός που, παρά τις εκκλήσεις της ΠΟΜΙΔΑ, δεν βοηθά στην ενεργειακή αναβάθμιση των παλαιών και χαμηλής ενεργειακής κλάσης κατοικιών που κατοικούνται από εκείνους τους ενοικιαστές που είναι τα μεγάλα θύματα της «ενεργειακής φτώχειας»…

Τα υπόλοιπα χρήματα που δεν καλύπτονται από την επιχορήγηση μπορεί να προέρχονται από ίδια κεφάλαια ή από τραπεζικό δάνειο. Σε περίπτωση αίτησης πολυκατοικίας όλοι οι αιτούντες θα πρέπει να συνεργαστούν με τον ίδιο χρηματοπιστωτικό οργανισμό.

Αίτηση πολυκατοικίας

Η πολυκατοικία πρέπει να έχει σε ισχύ Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) «διαχείρισης πολυκατοικίας».

Μετά από απόφαση γενικής συνέλευσης, ορίζεται ο υπεύθυνος εκπρόσωπος των ιδιοκτητών της πολυκατοικίας ο οποίος θα υποβάλλει την αίτηση πολυκατοικίας, όμως θα υποβληθούν και επιμέρους αιτήσεις από καθένα από τους ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που επιθυμούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα.

-Υποβάλλεται Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης που αφορά συνολικά στο τμήμα του κτιρίου που χρησιμοποιείται ως κατοικία, συνοδευόμενο από έντυπο πρότασης παρεμβάσεων.

– Πραγματοποιούνται παρεμβάσεις στους κοινόχρηστους χώρους και εγκαταστάσεις του κτιρίου.

– Οι ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που δεν εντάσσονται ή δεν θέλουν να συμμετέχουν στο πρόγραμμα, συμμετέχουν στην υλοποίηση των παρεμβάσεων που έχουν δηλωθεί στην Απόφαση Γενικής Συνέλευσης Πολυκατοικίας με ίδια κεφάλαια.

Ενεργειακές απαιτήσεις του προγράμματος

Ύστερα από την έκδοση του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης που θα συνοδεύεται από έντυπο πρότασης παρεμβάσεων θα πρέπει να επιτευχθεί:

Α) Άνοδος 3 ενεργειακών κατηγοριών για αιτήσεις μεμονωμένων διαμερίσματα/μονοκατοικιών

Β) Άνοδος 3 ενεργειακών κατηγοριών για αίτηση πολυκατοικίας.

Επιλέξιμες παρεμβάσεις

Είναι οι παρεμβάσεις σε κουφώματα/συστήματα σκίασης/αερισμού, θερμομόνωση, συστήματα θέρμανσης/ψύξης, συστήματα παροχής ζεστού νερού και λοιπές παρεμβάσεις.

Στις επιλέξιμες παρεμβάσεις δεν περιλαμβάνεται η αναβάθμιση του ανελκυστήρα και η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών για τα οποία θα υπάρχουν ξεχωριστά προγράμματα.

Ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός παρεμβάσεων ανά αίτηση ωφελούμενου (για μονοκατοικία/μεμονωμένο διαμέρισμα/διαμέρισμα ως μέρος αίτησης σε πολυκατοικία), δεν μπορεί να υπερβαίνει:

Α) Το γινόμενο του 0,9€ επί το σύνολο της εκτιμώμενης ετήσιας εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας (kWh), όπως προκύπτει από το Α΄ Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ο εν λόγω περιορισμός θα ελεγχθεί εκ νέου κατά την υποβολή του Β΄ Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης, με βάση την επιτευχθείσα ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας kWh)

Β) Το γινόμενο του 180€ επί την επιφάνεια κύριων χώρων (όπως αυτή προκύπτει από το έντυπο Ε9).

Γ) Τα 28.000€ για μονοκατοικία/μεμονωμένο διαμέρισμα/διαμέρισμα ως μέρος αίτησης σε πολυκατοικία.

Δ) Στις παραπάνω τιμές συμπεριλαμβάνεται και ο ΦΠΑ υλικών και εργασιών (24%).

Επίσης θα υπάρχει και ο επιλέξιμος προϋπολογισμός λοιπών δαπανών που θα περιλαμβάνονται οι αμοιβές των Μηχανικών για την έκδοση των δυο Ενεργειακών Πιστοποιητικών, για την πιθανή έκδοση αδειών για την υλοποίηση των παρεμβάσεων, για την σύνταξη της ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίου/ αυτοτελούς διηρημένης ιδιοκτησίας που είναι υποχρεωτική για την ένταξη στο πρόγραμμα και η αμοιβή του Συμβούλου του έργου, αν επιλεχθεί.

Το πρόγραμμα επιδοτεί το 80% της δαπάνης με μέγιστο επιλέξιμο προϋπολογισμό λοιπών δαπανών τα 2.000€ για αίτηση μεμονωμένου διαμερίσματος/μονοκατοικίας και τα 5.000€ για αίτηση πολυκατοικίας. Στα παραπάνω ποσά συμπεριλαμβάνεται ο ΦΠΑ.

Υποβολή αίτησης

Οι αιτήσεις χρηματοδότησης θα υποβάλλονται μόνον ηλεκτρονικά από τους υποψηφίους και υποχρεωτικά μέσω του πληροφοριακού συστήματος της επίσημης διαδικτυακής πύλης του προγράμματος. Η δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής αιτήσεων θα παρέχεται για χρονικό διάστημα 30 ημερών. Η ημερομηνία έναρξης υποβολής αιτήσεων θα καθοριστεί στην επίσημη έκδοση του Οδηγού Εφαρμογής του προγράμματος.

Η εξίσωση υπολογισμού βαθμολογίας από τον οποίο θα προκύπτει η σειρά κατάταξης βάσει και των ανωτέρω κριτηρίων είναι ο εξής:

Βαθμολογία = Κ± · 50% + Κ2 · 7% + Κ3 · 5% + Κ4 · 3% + Κ5 · 14% + Κ6 · 7% + Κ7 · 7% + Κ8 · 7%. Αμέσως μετά την υποβολή της αίτησης θα γνωστοποιείται στον αιτούντα η βαθμολογία που συγκέντρωσε βάσει του ανωτέρω αλγορίθμου. Η βαθμολογία γίνεται επί απόλυτων τιμών. Από αυτή θα προκύψει και η σειρά της αίτησης στην κατάταξη (κατά φθίνουσα σειρά). Η σειρά κατάταξης κάθε αίτησης θα γνωστοποιηθεί αφού κλείσει η περίοδος υποβολής των αιτήσεων και ολοκληρωθεί η αξιολόγηση των αιτήσεων.

Η προθεσμία υλοποίησης έργου είναι 12 μήνες από την απόφαση υπαγωγής με δικαίωμα παράτασης ύστερα από εξέταση αιτιολογημένου αιτήματος, ενώ εντός των 6 μηνών από την απόφαση υπαγωγής, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί τουλάχιστον το 30% των επιλέξιμων εργασιών βάσει του επιλέξιμου προϋπολογισμού.

Ο Στρατής Μανωλακέλλης

Θετική είναι η πρώτη αντίδραση του προέδρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Βορειοανατολικού Αιγαίου, Στρατή Μανωλακέλλη, για την αναμόρφωση του Εξοικονομώ, καθώς ο ίδιος μιλά για ένα δικαιότερο πρόγραμμα κάνοντας μάλιστα συγκεκριμένες επισημάνσεις.

«Με την κατάργηση του ορίου των 28.000 € και επαναφορά του στα 48.000€, όπως στο προηγούμενο πρόγραμμα, το εν λόγω πρόγραμμα είναι δικαιότερο σε σχέση με τους περυσινούς υπαγώγιμους», τονίζει ο πρόεδρος του ΤΕΕ. Και συνεχίζει: «Ο μέσος όρος θα είναι στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, αλλά θα επιδοτηθούν οι σαφώς καλύτεροι και όχι οι μέτριοι. (Το 2020 η δυνατότητα επιλέξιμου προϋπολογισμού ήταν έως και 50.000 ευρώ, ο μέσος όρος των αιτήσεων κυμάνθηκε κοντά στις 22.000 ευρώ). Επίσης, θα πρέπει να αναθεωρηθεί το όριο των 180 ευρώ/μ² στα 300ευρώ/μ². Τα 180 ευρώ/μ² είναι εκτός πραγματικότητας αγοράς και θα οδηγήσουν σε κακή ποιότητα παρεμβάσεων και σε μεγάλη αύξηση της μαύρης αγοράς. Εκτιμούμε ότι η κατάργηση του bonus του 10% στις πολυκατοικίες και καθορισμός απόλυτης επιδότησης 75% σε όλους ανεξαίρετα, εφόσον συμφωνήσουν όλοι, σε συνάρτηση με ένα επιπρόσθετο bonus 10% στην πολυκατοικία αν ανέβει 5 κατηγορίες, θα έδινε ένα ισχυρό κίνητρο για ενεργειακή αναβάθμιση, αφού οι πολυκατοικίες μέχρι σήμερα δεν συμμετέχουν σοβαρά στο πρόγραμμα. Τέλος, δεν υπάρχει λόγος για κλήρωση του δεύτερου Ενεργειακού Επιθεωρητή. Δεν φταίνε οι μηχανικοί σε τούτο το κράτος για όλα τα δεινά. Αντιθέτως ο κλάδος μας λειτουργεί με χαμηλές αμοιβές και οι συνάδελφοι μέσα σε όλα τα άλλα έχουν να αντιμετωπίσουν και μη ενημερωμένους πολίτες.

Θεωρούμε πως με αυτές τις συγκεκριμένες αλλαγές στο σύνολό του το πρόγραμμα θα είναι αποτελεσματικό σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό και φέτος και θα πετύχει τα λεγόμενα “κοινωνικά κριτήρια”», επισημαίνει καταλήγοντας ο κ. Μανωλακέλλης.

Κριτήρια και βαρύτητα ως προς την προτεραιοποίηση των αιτήσεων

*Το ανηγμένο κόστος εξοικονόμησης ενέργειας θα προκύπτει από τη διαφορά στην κατανάλωση βάσει Α’ ΠΕΑ και σεναρίου προς το προτεινόμενο κόστος παρεμβάσεων.

** Ως Α.Μ.Ε.Α. στο πρόγραμμα λαμβάνονται υπ’ όψιν ο αιτών, ή ο/η σύζυγος (σε περίπτωση οικ. εισοδήματος)

***Αναγκαίο πρόσφατο (εντός εξαμήνου) Πιστοποιητικό Πολυτεκνικής Ιδιότητας της ΑΣΠΕ και πρόσφατο πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης.