Η Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών ή Μονή Πυθαρίου κοντά στην Ερεσό είναι ίσως ένα από τα πιο γνωστά σημεία της Λέσβου. Η αρχιτεκτονική του μοναστηριού, σε συνδυασμό με την τοποθεσία του ακριβώς πάνω από το φράγμα, που δημιουργεί την ψευδαίσθηση μιας λίμνης, διαμορφώνει μια εικόνα σπάνια για το νησί μας, που γίνεται και πόλος έλξης για πάρα πολλούς κατοίκους και επισκέπτες, που σπεύδουν στο μοναστήρι για να θαυμάσουν την ομορφιά του από κοντά. Αυτό, που λίγοι γνωρίζουν, είναι πως μεταξύ άλλων μέσα στη Μονή Πυθαρίου φιλοξενείται εδώ και 15 χρόνια και ένα πολύ όμορφο και ιδιαίτερο Λαογραφικό, καθώς επίσης και ένα Εκκλησιαστικό μουσείο.
Σε μια πρόσφατη επίσκεψή μας στο μοναστήρι, συναντήσαμε τον παπά-Νικήτα, ο οποίος τα τελευταία δύο χρόνια καθημερινά κατεβαίνει από τη Μονή Υψηλού, όπου «ανήκει», στη Μονή Πυθαρίου, για να υποδεχτεί τους επισκέπτες. Ευχάριστος ως χαρακτήρας και με πολύ καλή γνώση Αγγλικών ασχολείται με κάθε επισκέπτη, εξηγώντας του κάθε λεπτομέρεια, από τα εκθέματα των δύο μουσείων, μέχρι και στοιχεία για το ίδιο το μοναστήρι.
Αυτό, που κάνει ιδιαίτερο το λαογραφικό μουσείο της Μονής Πυθαρίου είναι το γεγονός ότι φιλοξενεί κάθε είδους αντικείμενο, το οποίο μπορεί να αποτυπώνει μια πτυχή έστω της κουλτούρας μας και της καθημερινότητάς μας και συνολικά το πώς αυτή διαμορφώθηκε και άλλαξε στο πέρασμα του χρόνου. Πολλά δε από τα εκθέματα αυτά, μάλλον δεν θα τα βρίσκαμε σε κάποιο άλλο μουσείο, πόσο μάλλον όταν αναφερόμαστε σε μουσείο που βρίσκεται εντός μοναστηριού.
Δίπλα από τα παλιά καλάθια, τα σκεύη, τις παλιές ραπτομηχανές, τις φωτογραφίες και τα κεντήματα θα βρούμε παλιά ραδιόφωνα, πικ-απ και δίσκους βινυλίου, φωτογραφικές μηχανές και βιντεοκάμερες, ή μια τεράστια συλλογή με μπουκάλια κάθε είδους ποτού, όχι μόνο τοπικών, όπως ούζο και κρασί, αλλά και ξένων, όπως βότκα ή τζιν. Πολλά από αυτά είναι και πιο σύγχρονα από άλλα και γενικότερα η αίσθηση που σου δίνεται είναι πως στον χώρο δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη μέθοδος έκθεσης των αντικειμένων αυτών. Περισσότερο διακοσμούν τον χώρο παρά εκτίθενται σε αυτό, γεγονός που συμβάλλει θετικά στην ιδιαιτερότητα του μουσείου συνολικά.
Στο Εκκλησιαστικό Μουσείο θα θαυμάσετε ράσα (τα ρούχα της δουλειάς των παπάδων, όπως μας είπε χαρακτηριστικά ο παπά-Νικήτας), πετραχήλια και ανεκτίμητης αξίας κειμήλια, σε έναν χώρο όπου ο χαρακτήρας του πλέον είναι αμιγώς θρησκευτικός. Και που στο σύνολό του, όπως μας είπε ο ιερέας που φροντίζει να υποδέχεται τους επισκέπτες σε αυτόν, συγκεντρώνει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον, που δεν είναι λίγοι εκείνοι που τον επισκέπτονται κάθε χρόνο, από Ελλάδα και εξωτερικό, φέρνοντας μαζί τους και συγγενείς, φίλους και γνωστούς.
