Του Γρηγόρη Δουμούζη
Θεολόγου, MSc Θεολογίας,
Φοιτητή Κοινωνιολογίας του Παν. Αιγαίου
Την Κυριακή στην Εκκλησία ακούμε στο ευαγγέλιο (Λκ. ιθ΄ 1-10) το περιστατικό της συνάντησης του Ζακχαίου με τον Χριστό. Είναι μια ιστορία που λίγο-πολύ την γνωρίζουμε όλοι μας. O Ζακχαίος ήταν ένας πλούσιος άνθρωπος και αρχιτελώνης. Ήταν ένας φοροεισπράκτορας της εποχής εκείνης. Αυτό μας λέει εισαγωγικά το ανάγνωσμα.Προς το τέλος, όμως, μας παραθέτει ο ευαγγελιστής το πιο καίριο και ουσιαστικό κομμάτι της περικοπής.
Όταν ο Κύριος ήρθε σ’ επαφή με τον Ζακχαίο, όλοι οι άνθρωποι διαμαρτύρονταν και έλεγαν: «Γιατί ασχολείται ο Κύριος με αυτόν που είναι γνωστός στην κοινωνία τι είδους άνθρωπος είναι;». Ο Χριστός, όμως, σαν απάντηση απέναντι σ’ αυτές τις φωνές, λέει κάτι συγκλονιστικό: «Ο υιός του ανθρώπου ήρθε να σώσει τον αμαρτωλό άνθρωπο, που ομοιάζει με το χαμένο πρόβατο».
Ο Χριστός, λοιπόν, για ακόμη μια φορά είναι ξεκάθαρος: ήρθε για τον αμαρτωλό. Αυτό είναι έξω απ’ την ηθική του κόσμου και τα μέτρα τα δικά μας. Ο Κύριος, όμως, δεν μένει στο εξωτερικό σχήμα και στους τύπους. Δηλαδή, δεν βλέπει αν κανείς είναι «φτωχός» ή «πλούσιος», «καλός» ή «κακός». Εμείς τα βλέπουμε έτσι. Αυτά είναι δημιουργήματα της δικής μας φαντασίας και του δικού μας μέτρου, που είναι έξω απ’ την αλήθεια του Θεού. Αυτό είναι φοβερό που κάνει ο Χριστός. Αναφέρει ο π. Βασίλειος Θερμός: «Ας σκεφτούμε το εξής: Αν ο Χριστός σκεφτόταν όπως εμείς, δεν θα καλούσε όλους μας να κοινωνήσουμε το Σώμα του και το Αίμα του, παρά μόνο όσους δήθεν το αξίζουν».
Άρα, τελικά, τι κοιτά ο Κύριος; Κοιτάει τον πόθο της καρδιάς. Ο αρχιτελώνης Ζακχαίος δεν «χόρτασε» με τα πλούτη. Κατάλαβε πως, με όλα αυτά που είχε, δεν γεμίζει η ψυχή του. Αυτό που έκανε, δηλαδή να πουλήσει τα υπάρχοντά του, ήταν, χωρίς αμφιβολία, ένα «μεγάλο βήμα». Δεν το κάνουν όλοι. Εμείς βολευόμαστε στα μικρά και στα λίγα και εκεί κολλάει το μυαλό μας. Ο Ζακχαίος, όμως, το κατάλαβε αυτό. Κατάλαβε ότι δεν γεμίζει με τα πράγματα του κόσμου. Ναι, τα έζησε, τα απέκτησε, εκμεταλλεύτηκε ανθρώπους και έφτασε σε μια κατάσταση που είπε: «Αυτό δεν με γεμίζει». Μάλιστα, αυτή η διαπίστωση του αδιεξόδου του δεν του έφερε απελπισία, αλλά τον έβαλε σε μια διαρκή εγρήγορση και αναζήτηση.
Αυτό ακριβώς είναι το δεύτερο βήμα. Η «αναζήτηση» και η «εγρήγορση». Τι σημαίνει αυτό; Διαπιστώνω την αποτυχία μου και έχω εγρήγορση. Ψάχνω και αναζητώ. Τι κάνει ο Ζακχαίος μόλις διαπιστώνει την αποτυχία του; Ψάχνει συνεχώς. Άκουσε εκείνη τη μέρα ότι γίνεται θόρυβος, μαθαίνει ότι περνά ο Χριστός και ψάχνει να Τον δει. Είναι συγκλονιστικό πως του αρκεί και μόνο να Τον δει. Αυτό δείχνει κάτι βαθύ: Πως η «συνάντηση» και το «βλέμμα» λένε πολλά περισσότερα απ’ ό,τι το μυαλό μας και οι λογισμοί μας.
Όταν η καρδιά του ανθρώπου συγκλονίζεται και αναζητά, είναι έτοιμη να δει και να καταλάβει. Όταν ο άνθρωπος μπαίνει σε μια διαδικασία του τύπου «εξήγησέ μου να καταλάβω», δεν υπάρχει συνέχεια σ’ αυτό το πράγμα και πολύ γρήγορα τελειώνει. Αυτός ο άνθρωπος, ουσιαστικά, θέλει να καταλάβει και να κατακτήσει, ώστε να είναι όλα υπό τον έλεγχό του. Δεν είναι έτσι, όμως, τα πράγματα. Αυτός που συγκλονίζεται και συναντά την αλήθεια, δεν μπαίνει σε κουβεντούλες και φλυαρίες.
Επίσης, είναι γνωστό πως ο Ζακχαίος ήταν κοντός, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να δει τον Χριστό. Έτσι, ανεβαίνει σε μια συκομωρέα. Κυριολεκτικά, δεν τον νοιάζει τίποτα, δεν τον νοιάζει αν θα γίνει ρεζίλι μπροστά στον κόσμο. Θέλει μόνο ν’ ανέβει ψηλά να δει τον Κύριο. Αυτό σημαίνει πως ξεπέρασε το «μέτρο του όχλου» και το «μέτρο του κόσμου». Η αναζήτησή μας αν δεν ξεπεράσει τα μέτρα και τα δεδομένα του κόσμου, δεν πρόκειται να συναντήσουμε τον Κύριο. Εμείς θέλουμε και τον «Χριστό» και τον «κόσμο». Θέλουμε και τη «λογική», θέλουμε και το «θαύμα». Δεν γίνεται, όμως, αυτό.
Αξίζει, όμως, λίγο να δούμε ποια είναι η έννοια του «ψηλά»; Λέμε πως ο Ζακχαίος ανέβηκε «ψηλά» για να δει τον Χριστό. Το «ψηλά» σημαίνει πως φεύγω απ’ το μέτρο των λογισμών μου και απ’ τη λογική μου. Ποιοι είναι οι λογισμοί μου και ποια είναι η λογική μου; Μια μορφή λογισμών είναι: «Γιατί Θεέ μου αυτό;», μια άλλη μορφή λογισμών «Γιατί με αδίκησες;». Αυτό είναι το μέτρο μας. Δεν πρόκειται, όμως, να συναντήσουμε τον Χριστό με κανέναν τρόπο αν είμαστε σ’ αυτή την κατάσταση. Χρειάζεται να ξεπεράσουμε τον λογισμό μας, τις ιδέες μας και τις απόψεις μας. Όλα να τα ξεπεράσουμε. Κυρίως, όμως, να ξεπεράσουμε την οπτική του κόσμου που μας εμποδίζει να συναντήσουμε τον Χριστό. Ο μεγάλος μουσικός Μότσαρτ έλεγε: «Για να διευθύνεις σωστά μια ορχήστρα, πρέπει να γυρίσεις την πλάτη σου στο κοινό! Δηλαδή, αν θες να κάνεις κάτι ουσιαστικό, πρέπει να σε απασχολεί ποιος όντως είσαι και όχι ποιος νομίζουν οι άλλοι ότι είσαι. Χωρίς την ελευθερία απ’ τη γνώμη των άλλων δεν πρόκειται ποτέ κανείς να βρει και να χτίσει πραγματικό εαυτό».
Αν δεν είμαστε διατεθειμένοι «ν’ ανέβουμε στο δένδρο» και να είμαστε μόνοι με το Θεό, δηλαδή μόνοι με τον πόθο μας και την επιθυμία μας για συνάντηση μαζί Του, και καταλάβουμε ότι οι λογισμοί μας είναι ένα τίποτα, δεν πραγματοποιείται αυτή η συνάντηση με το Θεό. Αν ο πόθος μας για συνάντηση με τον Χριστό δεν περιέχει το «σταύρωμα» του εαυτού μας και των επιθυμιών μας, δεν πρόκειται το βλέμμα μας να βρει τον Χριστό.
Ο Χριστός να ξέρουμε βαθιά μέσα μας πως μας δίδεται πολλές φορές. Τον συναντούμε καθημερινά στη ζωή μας, ίσως, και σε ανύποπτες στιγμές. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε «μάτια» να Τον δούμε, δεν έχουμε στρέψει τον προσανατολισμό μας εκεί για ν’ αναγνωρίσουμε και να πούμε «να εδώ είναι ο Χριστός». Αυτό φανερώνεται στους έτοιμους. «Έτοιμος» είναι αυτός που ποθεί και σταματά να ορίζει τα πράγματα με τη λογική του, «σταυρώνεται» και παραδίδεται στον Χριστό. Τότε μπορείς να δεις τον Χριστό. Απαντώνται όλα τα ερωτήματά σου και ελευθερώνεσαι.
Εμείς σήμερα έχουμε μια περιέργεια και θέλουμε όλα να τα εξηγήσουμε και να τα απαντήσουμε. Αδυνατούμε, όμως, να το κάνουμε αυτό γιατί η πραγματική «απάντηση» είναι η «συνάντηση με τον Χριστό». Όταν συναντήσεις τον Χριστό σταματούν τα πάντα, νοιώθεις παιδί του Θεού και παραδίδεσαι.Έτσι, «γκρεμίζονται όλα τα τείχη σου». Ποια ήταν τα «τείχη» του Ζακχαίου; Η περιουσία του. Όταν ο κόσμος διαμαρτυρήθηκε είπε: «Σταματήστε λίγο. Τα δίνω όλα τετραπλάσια. Δεν με νοιάζει τίποτα. Βρήκα αυτό που είχα ανάγκη: Βρήκα το Θεό και τον θησαυρό μου». Ο αμαρτωλός Ζακχαίος τι έκανε; Τα παράτησε όλα και βρήκε τον Χριστό.
Εμείς οι Χριστιανοί του σήμερα με τις ιδεοληψίες μας και τις φαντασιώσεις μας, άραγε, συναντούμε αληθινά, όπως ο Ζακχαίος, τον Χριστό ή ερχόμαστε «μαγικά», κοινωνούμε και νομίζουμε πως βρήκαμε τον Χριστό; Ο Χριστός, επομένως, κάνει πάλι μια μεγάλη ανατροπή. Αν δεν πονέσουμε με την αίσθηση του κενού μας και την απουσία της πραγματικής ζωής και δεν ξεπεράσουμε τη λογική μας, δεν θα χαρούμε αυτή τη συνάντηση. Ποια συνάντηση; Εκείνη τη συνάντηση με το πρόσωπο του Χριστού που για μας είναι όλη μας η ζωή και το νόημα της ύπαρξης.
Κλείνοντας, αξίζει να δούμε τι έχει να μας πει πάλι ο π. Βασίλειος Θερμός, σχετικά μ’ αυτό το περιστατικό της συνάντησης του Χριστού με τον Ζακχαίο: «Ο Χριστός λέει: «Όσο πιο αντιπαθητικός είναι κάποιος, τόσο περισσότερο χρειάζεται την αγάπη σας. Όσο πιο «καμένος» με τα ανθρώπινα κριτήρια, τόσο πιο πολύ η προσευχή σας πρέπει να τον περιβάλει». Αυτό διότι, όσο πιο απελπιστική είναι η περίπτωσή του, τόσο μεγαλύτερος καλούμαστε να είναι ο πόνος μας, επειδή κινδυνεύει να στερηθεί τη Βασιλεία. Η αγάπη συνδέεται άρρηκτα με τη Θεολογία: αγαπούμε για να συγκροτείται το Σώμα του Χριστού, για να φανερώνεται η δική Του αγάπη».
