Ο μπαξές – λέξη που προέρχεται από την τουρκική λέξη “bahçe”, που σημαίνει κήπος – αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής λαϊκής ζωής και κουλτούρας. Με τον όρο αυτό, αναφερόμαστε κυρίως στους μικρούς, παραδοσιακούς λαχανόκηπους που καλλιεργούνταν δίπλα σε σπίτια, χωράφια ή ακόμη και μέσα σε αυλές, με σκοπό την παραγωγή φρέσκων, εποχικών προϊόντων για προσωπική ή οικογενειακή χρήση.
Οι μπαξέδες, ιδίως στην ύπαιθρο, δεν ήταν απλώς ένας τρόπος διατροφικής αυτάρκειας. Ήταν σύμβολο σύνδεσης με τη γη, τρόπος ζωής και μορφή πολιτιστικής έκφρασης. Οι παλαιότερες γενιές ήξεραν να φροντίζουν με επιμέλεια τον κήπο τους, να φυτεύουν σύμφωνα με τις εποχές, να σέβονται τον κύκλο της φύσης και να μοιράζονται τους καρπούς της. Κάθε σπίτι είχε τον δικό του μπαξέ με ντομάτες, αγγούρια, κολοκύθια, μαρούλια, φασολάκια, αρωματικά βότανα και πολλές φορές και μερικά δέντρα, όπως λεμονιές ή ροδιές.
Οι μπαξέδες ήταν επίσης και χώροι συνάντησης, ανταλλαγής γνώσεων και κοινωνικοποίησης. Στις γειτονιές και τα χωριά, οι γείτονες αντάλλασσαν σπόρους, φύτευαν μαζί, βοηθούσαν ο ένας τον άλλον στο πότισμα ή στο σκάψιμο και φυσικά αντάλλασσαν τα προϊόντα τους. Μέσα από αυτή την καθημερινότητα, αναπτύχθηκαν παραδόσεις, συνταγές, ιστορίες και τραγούδια, όλα εμπνευσμένα από τη γη και τον μόχθο της.
Η παραδοσιακή έννοια του μπαξέ άρχισε να φθίνει με την αστικοποίηση και την εκβιομηχάνιση της γεωργίας. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σημαντική αναβίωση του ενδιαφέροντος γύρω από τους λαχανόκηπους. Πολλοί άνθρωποι, αναζητώντας ποιότητα στη διατροφή τους και διέξοδο από τον αγχωτικό τρόπο ζωής της πόλης, επιστρέφουν στις ρίζες τους και φτιάχνουν δικούς τους μπαξέδες σε αυλές, ταράτσες ή ακόμα και σε μπαλκόνια. Οι “αστικοί μπαξέδες” γίνονται πλέον τάση, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς.
Η αξία των μπαξέδων δεν περιορίζεται μόνο στην παραγωγή φαγητού. Είναι πηγή ψυχικής ηρεμίας, δημιουργικότητας και σωματικής δραστηριότητας. Ο μπαξές μάς θυμίζει να ζούμε με ρυθμό πιο κοντά στη φύση, να εκτιμούμε τη διαδικασία της ανάπτυξης και να αποκτούμε ξανά επαφή με το χρώμα, το άρωμα και τη γεύση των φυσικών τροφών.
Σε έναν κόσμο που αναζητά βιωσιμότητα και ποιότητα, οι μπαξέδες ξαναβρίσκουν τη θέση τους. Όχι απλώς ως εργαλείο επιβίωσης, αλλά ως πολιτισμικός θησαυρός και τρόπος ζωής που έχει πολλά να μας διδάξει.
Το τουρλού της γιαγιάς Ανδρονίκης
Υλικά
- 2 μελιτζάνες
- 2 κολοκυθάκια
- 250 gr μπάμιες καθαρισμένες
- 2 κρεμμύδια
- 2 πατάτες
- 3 ντομάτες ώριμες ψιλοκομμένες
- 3 σκελίδες σκόρδο
- 1/2 φλ. ελαιόλαδο
- 1/2 ματσάκι μαϊντανό ψιλοκομμένο
- Πολύ βασιλικό
- Πολύ δυόσμο
- Αλάτι
Εκτέλεση
Όλα μαζί μπλουμ χωρίς ζουμιά στην κατσαρόλα για 20 λεπτά να γίνει αλ ντέντε.
