Τα «ψταλέλια» είναι ένα έθιμο του Αφάλωνα, το ξεκίνημα του οποίου χάνεται στους αιώνες. Σύμφωνα με αυτό άναβαν μια μικρή φωτιά σε κάθε γειτονιά και έφτιαχναν ένα φουρνάκι (εξ ου και η ονομασία τα “φουρνέλια”), έβαζαν ένα κομμάτι τσίγκο πάνω από τα κάρβουνα και έψηναν τα ξερά σύκα, τα «ψταλέλια» αφού πρώτα τα περνούσαν μέσα σε ξυλάκια.
Το έθιμο αναβίωσε στο χωριό και το βράδυ της Δευτέρας, με πλήθος επισκεπτών να συρρέει στον Αφάλωνα για να το ζήσει από κοντά και να ακούσει και τα παραδοσιακά τραγούδια, οι στίχοι των οποίων έλεγαν μεταξύ άλλων:
“Κάτου στου γιαλό
έσφαξαν έναν πιτνό
ότλουγια είναι του αίμα τ’
να είν’ τσι τα ψταλέλια μας!”.
Μάλιστα, αυτή τη μέρα, ανήμερα τ’ Αγιού-Γιαννιού, νήστευαν οι Αφαλωνιάτες ακόμα και το λάδι οπότε τα ψημένα «ψταλέλια» ήταν ένα έδεσμα που αφθονούσε την εποχή αυτή και ήταν κατάλληλο για τη νηστεία.
«Ήταν η πρώτη επίσημη εκδήλωση της θητείας μας και θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά όλους όσοι παρευρέθησαν, τον Αντιπεριφερειάρχη κ. Χριστόφα, τους Πολιτιστικούς Συλλόγους Παμφίλων και Μόριας, τους φίλους και συγχωριανούς μας, τους χορηγούς και όλους όσοι βοήθησαν να αναβιώσουμε το έθιμο με μεράκι και ιδιαιτέρως τον ιερέα του χωριού μας πατέρα Γεώργιο, για την παραχώρηση του αύλειου χώρου της εκκλησίας μας», δήλωσαν στα «ΝΕΑ της Λέσβου» μέλη του Δ.Σ. του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Αφάλωνα «Η Αγία Τριάδα».
