- Το πλήρωμα του χρόνου για τη μεγάλη φούσκα της αλόγιστης δανειοδότησης πριν από την κρίση
- Ανθρώπινες ιστορίες πίσω από κάθε κατάσχεση και πλειστηριασμό
Στην μέγγενη των ξένων funds είναι οι οφειλέτες των κόκκινων δανείων, τα οποία οι ελληνικές τράπεζες έχουν πουλήσει… «όσο-όσο», με τους πλειστηριασμούς και τις κατασχέσεις να αναμένεται να εκτοξευθούν ακόμη περισσότερο τον επόμενο μήνα. Και αυτό καθώς οι εταιρείες διαχείρισης των δανείων αυτών διεκδικούν με κάθε μέσο τα χρωστούμενα, μη διστάζοντας να θέσουν σε πλειστηριασμό ακόμη και μισογκρεμισμένα σπίτια, και φυσικά χωρίς περιορισμό ως προς τις κατασχέσεις πρώτης κατοικίας, που στην πραγματικότητα δεν προστατεύονται, όπως δεν προστατεύονται γενικότερα οι οφειλέτες λόγω του ισχύοντος νομικού πλαισίου.
«Βρισκόμαστε σε μια περίοδο αυξημένης διεκδίκησης των χρωστούμενων από τα ξένα funds, που έχουν αγοράσει τα κόκκινα δάνεια από τις ελληνικές τράπεζες. Από τον Σεπτέμβριο, θα γίνει… ο κακός χαμός», δηλώνει χαρακτηριστικά η δικαστική επιμελήτρια και εκπρόσωπος του Συλλόγου Δικαστικών Επιμελητών Εφετείων Αθηνών, Πειραιά, Αιγαίου, Λαμίας, Βορείου Αιγαίου και Ευβοίας στο Βόρειο Αιγαίο, Βίκυ Δεμερτζή.
Και όντως, όπως ενδεικτικά μπορεί να δει κανείς στην πλατφόρμα ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, μόνο για τον Σεπτέμβριο, στη Λέσβο «βγαίνουν στο σφυρί» 22 ακίνητα, εκ των οποίων τα περισσότερα κατοικίες. «Γενικότερα, τα ξένα funds προτιμούν τα ακίνητα, έναντι των κινητών, όπως για παράδειγμα τα οχήματα, καθώς αυτά είναι ασύμφορα και μικρότερης αξίας», εξηγεί στα «ΝΕΑ της Λέσβου» ο Δικαστικός Επιμελητής, Παναγιώτης Κουλουκάκης, ο οποίος επισημαίνει την εκρηκτική αύξηση του αριθμού κατασχέσεων. Όντας μάλιστα ο «αρχαιότερος» εν ενεργεία στον συγκεκριμένο χώρο για το Βόρειο Αιγαίο, σημειώνει χαρακτηριστικά πως υπό κανονικές συνθήκες είχαν να διαχειριστούν 2 ή 3 κατασχέσεις τον μήνα, ενώ τώρα υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να έχουν και 7 μέσα σε μια ημέρα. Πώς φτάσαμε, όμως, σε αυτό το σημείο;
Η μεγάλη φούσκα
Για την απαρχή της κατάστασης αυτής θα πρέπει να ανατρέξει κανείς στην περίοδο 2006 – 2010, ακριβώς πριν ξεσπάσει η μεγάλη κρίση. Ήταν μια περίοδος που οι τράπεζες ανταγωνίζονταν η μία την άλλη για το ποια θα δώσει τα περισσότερα δάνεια, τα οποία βεβαίως συνδέονταν και με τα bonus των διευθυντών των τραπεζικών καταστημάτων. Εν ολίγοις, ουδείς ενδιαφερόταν αν ο δανειολήπτης μπορούσε να εξυπηρετήσει το δάνειο, αρκούσε να μπει στην τράπεζα έχοντας μαζί του την αστυνομική ταυτότητα και έβγαινε με ένα δάνειο λίγων ή… πολλών χιλιάδων ευρώ. «Υπάρχει χαρακτηριστική περίπτωση Ρομά, ο οποίος έφυγε από τράπεζα με μπλοκ επιταγών έχοντας δηλώσει τόπο κατοικίας τον καταυλισμό στην Παγανή. Όταν το χρέος έφτασε στο “κόκκινο” πια η τράπεζα αντιλήφθηκε πως ελάχιστα μπορούσε να διεκδικήσει», σημειώνει ο κ. Κουλουκάκης.
Όσον αφορά τις εγγυήσεις, σε αυτές εντοπίζουμε και ένα από τα μεγάλα αγκάθια της υπόθεσης! Το συνηθέστερο ήταν να μπαίνει σε υποθήκη ένα ακίνητο, κατοικία, επαγγελματικός χώρος ή κάποιο κτήμα ή οικόπεδο. Σε αυτή την περίπτωση ιδιαίτερο ρόλο έπαιζαν και οι εκτιμητές, που ήταν συνεργάτες της τράπεζας, πολλές φορές δε χωρίς ουσιαστικές γνώσεις του αντικειμένου. Σε μικρές κοινωνίες δε, όπου μπορεί και να γνώριζαν τον δανειολήπτη, συνηθιζόταν η υπερεκτίμηση της αξίας του ακινήτου, η οποία τότε επέτρεπε τη λήψη υψηλών δανείων, αλλά αρκετά χρόνια μετά όταν έφτανε η ώρα του πλειστηριασμού και της κατάσχεσης άλλοι εκτιμητές διαπίστωναν το χάσμα μεταξύ της πρώτης εκτίμησης και της πραγματικής αξίας του ακινήτου, που ήταν πολύ χαμηλότερη.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εντοπίζονται δανειολήπτες με πολλά διαφορετικά προφίλ. Φυσικά υπάρχουν πολλοί, που έλαβαν ένα δάνειο λίγων δεκάδων χιλιάδων ευρώ, προκειμένου να αγοράσουν ένα σπίτι ή για να εξυπηρετήσουν ανάγκες, όπως οι σπουδές των παιδιών τους. Υπάρχουν όμως και δανειολήπτες, που έκαναν μια σαφέστατα αλόγιστη χρήση της υπερπροσφοράς δανείων, υποθηκεύοντας το ίδιο ακίνητο σε πολλές διαφορετικές τράπεζες και λαμβάνοντας τεράστια ποσά σε δάνεια, που φυσικά δεν μπορούσαν να εξυπηρετήσουν. «Είναι προφανές ότι δεν θα πρέπει να κατηγορούμε μόνο τις τράπεζες για όλα αυτά. Ευθύνη φέρουν και πολλοί δανειολήπτες, που δεν υπολόγισαν μέχρι πού “φτάνει το πόδι τους”. Όσο κυνικό κι αν ακούγεται, σε καμία σύμβαση δεν αναφέρεται πως αν δεν μπορείς να εξυπηρετήσεις ένα δάνειο θα σου χαριστεί», υποστηρίζει ο κ. Κουλουκάκης.
Τα funds
Όταν η μεγάλη κρίση μάς χτύπησε την πόρτα, ο όγκος των κόκκινων μη εξυπηρετούμενων δανείων ήταν τεράστιος. Οι τράπεζες μπροστά στον κίνδυνο της κατάρρευσης πούλησαν τα δάνεια αυτά «όσο-όσο», με κόστος πολύ μικρότερο από το ύψος τους, σε ξένα funds, τα οποία θα αναλάμβαναν μετά να τα διεκδικήσουν για να βγάλουν το δικό τους κέρδος. Όταν αναφερόμαστε, όμως, σε ξένα funds, πρακτικά εννοούμε εταιρείες διαχείρισης δανείων, που ιδρύθηκαν η μία μετά την άλλη και το 99% των οποίων έχουν ως έδρα το Δουβλίνο στην Ιρλανδία. «Κάποιες από αυτές έχουν ακριβώς την ίδια διεύθυνση. Ουσιαστικά “νοικιάζουν” μια εικονική έδρα, ένα γραμματοκιβώτιο, και ξεκινούν τη δραστηριότητά τους», εξηγεί ο κ. Κουλουκάκης.
Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια; Πως πολλές από αυτές τις εταιρείες, έλαβαν δάνειο από την τράπεζα, με το οποίο αγόρασαν τα κόκκινα δάνειά της! Και από την αγορά των δανείων αυτών ξεκινά το… σαφάρι διεκδίκησης, με τις εταιρείες να εξαντλούν κάθε περιθώριο για να λάβουν ό,τι περισσότερο μπορούν από τα χρωστούμενα των δανείων αυτών. Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση; Υποθηκευμένο σπίτι στη Βρίσα, που από τον σεισμό του ‘17 κατέληξε μισογκρεμισμένο, και όμως ακόμα και σε αυτή την κατάσταση το fund το κατέσχεσε!
Ανάγκη προστασίας
Σε κάθε περίπτωση, το νομικό πλαίσιο που περιγράφουν οι δικαστικοί επιμελητές είναι προβληματικό και πρακτικά δεν επιτρέπει στους οφειλέτες να προβούν σε διεκδικήσεις από τις τράπεζες. Ήδη με μια σημαντική τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας το 2016, στους οφειλέτες κοινοποιείται το απόσπασμα που αφορά την ημερομηνία του πρώτου πλειστηριασμού, αλλά όχι για εκείνη του επαναληπτικού, αν ο πρώτος για οποιονδήποτε λόγο δεν γίνει. «Πρακτικά θα πρέπει ο κάθε οφειλέτης να αναζητήσει από μόνος του την πληροφορία αυτή, κάτι που φυσικά δεν είναι εύκολο για όλους. Πρέπει να δίνεται η δυνατότητα σε έναν οφειλέτη να διαπραγματευτεί με την τράπεζα», σχολιάζει ο κ. Κουλουκάκης.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα οφειλέτριας που το ακίνητό της δεν πουλήθηκε στον πρώτο πλειστηριασμό, στο μεσοδιάστημα φέρεται να έκανε διακανονισμό με την τράπεζα (η οποία είχε πουλήσει βέβαια το δάνειο), πλήρωνε τις δόσεις κάθε μήνα, αλλά το ακίνητο πουλήθηκε σε πλειστηριασμό, που έγινε εν αγνοία της!
«Πίσω από τις κατασχέσεις υπάρχουν ανθρώπινες ιστορίες. Πρέπει να προστατευθούν με κάποιο τρόπο οι άνθρωποι που πήραν μικρά δάνεια και η κρίση τους άφησε ξεκρέμαστους. Δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο με οφειλέτες, που προσπάθησαν να “εκμεταλλευτούν” το σύστημα και έπαιρναν αλόγιστα δάνεια, και να χάνουν τα σπίτια τους. Να μπορούν να κάνουν έναν διακανονισμό», υποστηρίζει ο κ. Κουλουκάκης, που διευκρινίζει πως οι συνεπείς δανειολήπτες είναι εκείνοι που πρακτικά “πλήρωσαν” και τις ανακεφαλαιοποιήσεις, που έκαναν οι τράπεζες την περίοδο της κρίσης, μεταξύ άλλων εξαιτίας του «πάρτι» δανειοδότησης που προηγήθηκε.
