Του Αθανάσιου Γκουλιάμα,
Επιμελητή Α’ Γενικής Ιατρικής στο ΕΣΥ
Με την είσοδό μας στη φθινοπωρινή και εν συνεχεία στη χειμερινή περίοδο κάνουν την εμφάνισή τους οι «εποχικές» ιώσεις με πολλές κοινά και γνωστά συμπτώματα και ονόματα (συνάχι, κρυολόγημα, γρίπη).
Ο λόγος είναι ότι με την πτώση της θερμοκρασίας συμβαίνουν τα εξής: Οι χώροι κλείνουν και δεν αερίζονται αρκετά, οι άνθρωποι συνωστίζονται και έρχονται σε κοντινή επαφή που ευνοεί τη μετάδοση (σχολεία, εργασία, μέσα μεταφοράς), αλλά και οι ίδιες οι άμυνες του οργανισμού με το ψύχος μεταβάλλονται, ενώ, πολλοί από τους ιούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, κάνουν την εμφάνισή τους πιο συχνά κατά τις περιόδους κρύου ή υγρασίας, επειδή επιζούν καλύτερα σε αυτές τις συνθήκες και θερμοκρασίες.
Ο τρόπος μετάδοσης των ιώσεων αυτών είναι:
Α) άμεση επαφή μέσω π.χ. της χειραψίας, καθώς ο ιοί παραμένουν ζωντανοί σε εκκρίσεις στο δέρμα
Β) σε επιφάνειες, όπως ενός πάγκου, σε πόμολα ή ακουστικά τηλεφώνου για δύο τουλάχιστον ώρες και είναι δυνατό να μεταδοθούν σε επαφή με τους βλεννογόνους των ματιών, της μύτης ή του στόματος.
Γ) μέσω σταγονιδίων, καθώς απλώς ο ασθενής αναπνέει, βήχει ή φταρνίζεται, δίνοντας τη δυνατότητα στα σταγονίδια να φτάσουν στα μάτια, τη μύτη ή το στόμα άλλου ατόμου (το φιλί δεν μεταδίδει εξίσου τους ιούς αυτούς καθώς δεν εντοπίζονται στο σάλιο).
Παρά την παραδοσιακή αντίληψη, οι ιοί αυτοί δεν σχετίζονται με την έκθεση σε ψυχρό εξωτερικό περιβάλλον ή ρεύματα αέρα. Η περίοδος επώασης είναι περίπου 48 ώρες και η μεταδοτικότητα ξεκινά από περίπου 24 ώρες πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων μέχρι και 5 ημέρες μετά την εκδήλωσή τους. Έτσι η γενική οδηγία παραμονής κατ’ οίκον ενός αρρώστου, είναι απαραίτητη για την ανάρρωση και τον περιορισμό της μεταδοτικότητας και επιβάλλεται όσο ο ασθενής έχει πυρετό.
Ποια είναι τα συμπτώματα του κρυολογήματος και πώς το ξεχωρίζουμε από τη γρίπη;
Το κοινό κρυολόγημα προκαλείται από ένα μεγάλο αριθμό ιών, συνηθέστερα εκπροσώπους της οικογένειας των ρινοϊών (με περισσότερα από 100 στελέχη), αλλά και από τους κοροναϊούς, τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό, τους αδενοϊούς, κλπ. Συνήθως για το κρυολόγημα τα συμπτώματα είναι ελαφρύτερα και περιλαμβάνουν πονόλαιμο, ρινική συμφόρηση και καταρροή ή φτέρνισμα, βήχα, πονοκέφαλο και γενικευμένη αδυναμία/ κακουχία με χαμηλό συνήθως πυρετό. Διαρκούν για 3-7 ημέρες ενώ ο βήχας, ανάλογα με την ευαισθησία μας, μπορεί να επιμένει και περισσότερο.
Τα συμπτώματα της γρίπης μοιάζουν με εκείνα του κοινού κρυολογήματος. Ξεκινούν, όμως πιο απότομα και βίαια με πολύ υψηλότερο πυρετό, εντονότερους πόνους στην μέση και τους μυς, βήχα, εφιδρώσεις και ρίγη με πιθανό πρόβλημα και του πεπτικού συστήματος (διάρροια, έμετοι).
Η μεγάλη διαφορά γρίπης και κρυολογήματος έγκειται στο γεγονός ότι στη γρίπη ο ασθενής αισθάνεται πολύ άσχημα και δεν μπορεί να σηκωθεί εύκολα από το κρεβάτι, ενώ τα συμπτώματα κρατούν 3-5 ημέρες και στη συνέχεια υποχωρούν, ενώ σε ορισμένα άτομα (πολύ νεαρά, πολύ μεγάλης ηλικίας, ή με ασθενές ανοσοποιητικό) εμφανίζουν επιπλοκές ιδιαίτερα από το αναπνευστικό σύστημα.
ΠΡΟΣΟΧΗ, Δεν είναι «γρίπη» όλες οι λοιμώξεις του αναπνευστικού ή όλες οι λοιμώξεις που εκδηλώνονται με «γριπώδη συνδρομή». Κάθε άνθρωπος αντιμετωπίζει 3-4 ιώσεις κάθε χρόνο, αλλά η συμπτωματολογία είναι περίπου η ίδια με εκείνη της γρίπης. Τους χειμερινούς μήνες ειδικά, οι ιώσεις μπορεί να είναι τόσο κοντά η μία στην άλλη, που ο πάσχων να θεωρεί ότι αποτελούν μια και μόνη προσβολή.
Πώς αντιμετωπίζονται οι ιώσεις;
– Δεν υπάρχουν ειδικά φάρμακα για το κρυολόγημα, παρά μόνο για τον ιό της Γρίπης και τα οποία δίνονται με περίσκεψη σε ειδικές περιπτώσεις, όπως βαριά κλινική εικόνα – που απαιτεί ενδεχόμενα και νοσηλεία – ή ιδιαίτερα ευπαθείς κατηγορίες ασθενών, ακόμη και πριν την εργαστηριακή επιβεβαίωση. Επομένως σημασία θα πρέπει να δοθεί στην πρόληψη και στη σωστή συμπτωματική αντιμετώπιση.
Θυμηθείτε: Για τις ιώσεις η χορήγηση αντιβιοτικών δεν έχει κανένα νόημα. Η κακή και άσκοπη χρήση των αντιβιοτικών μακροπρόθεσμα θα δημιουργήσει μικρόβια που δεν θα καταπολεμούνται από τα αντιβιοτικά που έχουμε στην διάθεσή μας. Άρα είναι καθήκον όλων μας να προστατέψουμε τα “όπλα”, που έχουμε σήμερα για να αντιμετωπίζουμε τις μολύνσεις.
ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΙΩΣΕΩΝ
-Το συχνό πλύσιμο των χεριών, ιδιαίτερα πριν από το φαγητό
-Η αναπνευστική υγιεινή με κάλυψη του στόματος και της μύτης με τον αγκώνα, κατά το βήχα και το φτέρνισμα
-Η αποφυγή επαφής των χεριών με τη μύτη, το στόμα, ή τα μάτια
-Η χρήση χαρτομάντιλων, τα οποία πρέπει να απορρίπτονται μετά τη χρήση τους
-Ο καλός και συχνός αερισμός των κλειστών χώρων
-Η αποφυγή, κατά το δυνατό, της επαφής με άτομα που έχουν συμπτώματα γριπώδους συνδρομής, όπως βήχα, πυρετό, φτέρνισμα
-Η οικειοθελής κατ’ οίκον απομόνωση των ατόμων που εμφανίζουν συμπτώματα γριπώδους συνδρομής
-Η διενέργεια εποχικού αντιγριπικού εμβολιασμού σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού. (το οποίο δεν προφυλάσσει έναντι του συνήθους κοινού κρυολογήματος).
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ:
Αυτό που έχει σημασία είναι:
Α) Η αποφυγή σωματικής κόπωσης,
Β) Η σωστή ενυδάτωση με άφθονα υγρά για την ρευστοποίηση των εκκρίσεών μας
Γ) Η σωστή διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά αλλά και σε αντιοξειδωτικά συστατικά (π.χ. βιταμίνη C, βιταμίνη E, β-καροτένιο, λυκοπένιο και σελήνιο) μπορεί να ενισχύσει τον οργανισμό.
Όσο για την καταπολέμηση των συμπτωμάτων που μας βασανίζουν, τότε…
-Δίνουμε αντιπυρετικά όταν υπάρχει πυρετός >38 (όχι ασπιρίνη σε παιδιά και νέους, προτιμούμε την παρακεταμόλη) και παίρνουμε τα ίδια φάρμακα ως παυσίπονα για την αντιμετώπιση των πόνων στο κεφάλι και στα κόκκαλα.
-Εάν καπνίζουμε θα πρέπει να σταματήσουμε αμέσως το κάπνισμα
-Αποφεύγουμε το αλκοόλ
-Κάνουμε γαργάρες με σόδα και χαμομήλι ή ειδικά αντιφλεγμονώδη υγρά για να καταπραΰνουμε τον πονόλαιμο.
-Παίρνουμε για λίγες ημέρες ρινικά εισπνεόμενα αποσυμφορητικά για να αναπνέουμε καλά από την μύτη.
-Δεν παίρνουμε αντιβιοτικά παρά μόνο αν μετά από επικοινωνία και εξέταση από τον γιατρό μας θεωρηθεί ότι υπάρχει δευτερογενής επιπλοκή οφειλόμενη σε μικρόβια (όπως ωτίτιδα ή φαρυγγίτιδα ή βρογχίτιδα) καθώς τα αντιβιοτικά καμία προληπτική δράση ή επηρεασμό της πορείας της ίωσης δεν επιφέρουν.
-Υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και μόνο κατόπιν ιατρικής συμβουλής πιθανόν να χρειαστεί να λάβουμε και αντιιικά φάρμακα.
Υπάρχουν όμως και κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά, κάποιες συνήθειες και τρόπος ζωής που αν θελήσουμε να τις υιοθετήσουμε είναι βέβαιο, όπως έχει αποδειχτεί, πως δεν θα αρρωσταίνουμε συχνά. Έτσι προκειμένου να μειώσετε τις «επιθέσεις» των ιών και να θωρακίσετε τον οργανισμό σας:
- Σταματήστε το κάπνισμα
- Αποβάλετε το άγχος
- Μην λαμβάνετε φάρμακα με το παραμικρό
- Μην είστε ιδιαίτερα διαχυτικοί
- Αποφεύγετε το συνωστισμό.
Επομένως η ιδανικότερη λύση για την αποφυγή των φθινοπωρινών ιογενών λοιμώξεων είναι η πρόληψη και η εφαρμογή κάποιων στοιχειωδών κανόνων υγιεινής που θα προστατέψουν τόσο εμάς όσο και τους γύρω μας. Και βεβαίως ποτέ δεν θα πρέπει να ξεχνάτε να συμβουλευτείτε το γιατρό σας σε περίπτωση έντονης συμπτωματολογίας, όπως π.χ. ο υψηλός πυρετός, το ρίγος με την έναρξη του πυρετού, η έντονη κόπωση, η δύσπνοια κλπ…
Και να θυμάστε… Ένα υγιές άτομο μπορεί να νοσήσει αρκετές φορές (παιδιά 10-12, ενήλικες 4-6 φορές ή και περισσότερες) από κρυολόγημα τον χειμώνα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα με την άμυνα του οργανισμού του.
