Της Ασπασίας Παπαχίου,
Ψυχολόγου
Η επικριτική στάση και η εχθρότητα προς τον/την σύντροφο μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχική υγεία του τελευταίου, ενώ μπορούν να προβλέψουν ακόμα και το τέλος μιας σχέσης ή το διαζύγιο.
Η ικανότητα να διακρίνουμε αυτά που μας αρέσουν ή δεν μας αρέσουν αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της ύπαρξης ενός ατόμου. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι θέλουμε να φάμε, πού θέλουμε να πάμε, ποια είναι η αγαπημένη μας ταινία, πώς χαλαρώνουμε, με ποιους αισθανόμαστε ασφάλεια.
Ενώ όμως είναι σημαντικό για όλους μας να έχουμε επιλογές ως άτομα, είναι εξίσου σημαντικό για τους συντρόφους που εμπλέκονται σε μια ρομαντική μεταξύ τους σχέση να είναι ανεκτικοί στις διαφορές του άλλου. Αυτό φαίνεται να ισχύει ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια μιας συντροφικής σχέσης, όταν οι σύντροφοι διαπραγματεύονται τον τρόπο με τον οποίο θέλουν να είναι η δική τους σχέση ως ζευγάρι ή δική τους οικογένεια. Τα πρώτα χρόνια μιας σχέσης οικοδομείται συνήθως μια νέα “οικογένεια” που είναι διαφορετική από την οικογένεια καταγωγής του κάθε συντρόφου. Ζητήματα, όπως το αν προτιμούμε να είμαστε ανοιχτοί στα συναισθήματά μας ή όχι, αν και με ποιους πρέπει να τα μοιραζόμαστε, ποια συναισθήματα είναι επιτρεπτά ή όχι, αναδεικνύονται.
Αν για παράδειγμα, προερχόμαστε από μια οικογένεια στην οποία δεν μιλούσαν για συναισθήματα, πιθανότατα να είμαστε λιγότερο πρόθυμοι και στη σχέση μας να μιλήσουμε για συναισθήματα. Αντίθετα, αν ο σύντροφός μας έχει μεγαλώσει σε μια οικογένεια στην οποία τα συναισθήματα εκφράζονται και συζητιούνται ανοιχτά, πιθανόν να λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο στη σχέση του με τον/την σύντροφό του. Ωστόσο, αυτό κάποιες φορές μπορεί να αποτελέσει αφορμή για περαιτέρω προβλήματα στη συντροφική σχέση του ζευγαριού.
Πόσο όμως εύκολα μπορούμε να δεχτούμε ότι κάποιος που πιστεύουμε ότι αγαπάμε ή ενδιαφερόμαστε είναι διαφορετικός από εμάς κατά κάποιο τρόπο;
Εάν ένας σύντροφος γίνει επικριτικός προς τον/την σύντροφό του, τότε μπορούμε να πούμε ότι γενικά προκύπτουν προβλήματα. Η κριτική οδηγεί συχνά ένα άτομο να συμπεριφέρεται με περιφρονητικό τρόπο απέναντι στο άλλο πρόσωπο, και η περιφρόνηση είναι δύσκολο να κρυφτεί από τον άλλον.
Είναι δυνατόν να αγαπάτε όχι μόνο τα κοινά με εσάς στοιχεία του/της συντρόφου σας, αλλά και τα ανόμοια. Στην πραγματικότητα, η αληθινή, βαθιά και διαρκής αγάπη συνεπάγεται μεγάλη αποδοχή των διαφορών του άλλου. Η αποδοχή των διαφορών ενός ατόμου βοηθά εσάς τους ίδιους να γίνετε πιο ολοκληρωμένοι, πιο ευτυχισμένοι, πιο ευχάριστοι, πιο αξιόπιστοι και πιο ώριμοι ως άτομα. Αντίθετα, η επικριτική στάση και η εχθρότητα προς τον/την σύντροφο μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχική υγεία του τελευταίου, ενώ μπορούν να προβλέψουν ακόμα και το τέλος μιας σχέσης ή το διαζύγιο.
Η επικριτική στάση προς τον/την σύντροφο είναι διαφορετική από τις διαφωνίες στο ζευγάρι ή τα παράπονα. Η κριτική και τα παράπονα τείνουν να αφορούν συγκεκριμένα θέματα, ενώ η επικριτική στάση έχει να κάνει με την επίθεση στον χαρακτήρα του/της συντρόφου σας σχετικά με το ποιοι είναι ως άνθρωποι. Πιθανόν κάτι τέτοιο να στείλει στον/στην σύντροφό του το μήνυμα ότι δεν είναι αρεστός, δεν εκτιμάται, δεν γίνεται κατανοητός ή σεβαστός μέσα στη σχέση.
Η κριτική ως “δώρο” στη συντροφική σχέση
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι σε όλες οι σχέσεις υπάρχουν συγκρούσεις και απογοητεύσεις και ότι αυτό είναι πραγματικά υγιές. Οι συγκρούσεις και οι απογοητεύσεις δεν πρέπει να καταστρέψουν μια σχέση. Καθοριστική σημασία έχει το πώς το ζευγάρι χειρίζεται αυτά που έχουν σημασία για την ανάπτυξη της σχέσης τους. Όταν δύο άνθρωποι με διαφορετικές εμπειρίες, αντιλήψεις και ιδέες για το πώς πρέπει να είναι η ζωή (ή/και πώς πρέπει να γίνουν τα πράγματα), περνούν το χρόνο τους μαζί, τότε ακόμη και τα πιο συμβατά ζευγάρια θα βρεθούν επικριτικά ο ένας στον άλλο κατά περιόδους. Είναι ο τρόπος με τον οποίο δίδεται κριτική, το πώς λαμβάνεται και η συζήτηση που ακολουθεί την αρχική κριτική που επηρεάζει το εάν η κριτική θα οδηγήσει σε βαθύτερη σύνδεση ή περαιτέρω απόσταση μεταξύ των συντρόφων. Με άλλα λόγια, είναι αυτό που κάνει το ζευγάρι με την κριτική που καθορίζει αν θα χτίσει την εγγύτητα στη σχέση ή θα δημιουργήσει μεταξύ τους απόσταση.
Δουλεύοντας με τον δικό μας τρόπο σκέψης μπορεί να αποφευχθεί αυτός ο καταστρεπτικός κύκλος. Για να κατανοήσουμε τον/την σύντροφό μας απαιτείται μια περισσότερο πνευματική και συναισθηματική διεργασία από την ίδια την κριτική. Η αληθινή κατανόηση προέρχεται από την ενεργητική ακρόαση και την εκτίμηση του τι πραγματικά προσπαθεί να επικοινωνήσει ο/η σύντροφός μας. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι ο τρόπος ύπαρξής μας είναι ο δικός μας τρόπος, και ότι όλοι έχουν ο καθένας ξεχωριστά τον δικό του μοναδικό τρόπο, ο οποίος είναι διαφορετικός από τον δικό μας.
