Του Αθανάσιου Γκουλιάμα, Επιμελητή Α’ Γενικής Ιατρικής
Καθημερινά ακούμε ότι άνθρωποι που νοσούν από Covid-19 αναπτύσσουν μεταξύ των άλλων πνευμονία ως πιο ακραία επιπλοκή, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε εντατικές προκειμένου να μπουν σε αναπνευστήρα και να διασωληνωθούν…
Όμως τι πραγματικά συμβαίνει όταν ο Κορωνοϊός μολύνει έναν άνθρωπο και γιατί τον οδηγεί πολλές φορές στην εντατική με αναπνευστική ανεπάρκεια;;;;
Ξεκινώντας πολύ απλά να πούμε πως ο Κορωνοϊός είναι απλά ένας σφαιρικός σχηματισμός με ένα κέλυφος γύρω από γενετικό υλικό και μερικές πρωτεΐνες και που ίσως δεν θεωρείται καν κάτι ζωντανό. Ο μόνος τρόπος να αναπαραχθεί και να επιβιώσει είναι με το να προσβάλλει ένα ζωντανό κύτταρο. Ο Κορωνοϊός μπορεί να εξαπλωθεί μέσω επιφανειών, αλλά το πόσο καιρό μπορεί να επιβιώσει πάνω τους δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί ακόμη εντελώς.
Ο κύριος τρόπος μεταφοράς του φαίνεται να είναι με τα σταγονίδια από το βήχα, το φτέρνισμα ή αν ακουμπήσεις κάποιον που πάσχει και μετά ακουμπήσεις το πρόσωπό σου, π.χ. τρίβοντας τα μάτια ή τη μύτη σου. Έτσι ξεκινάει το ταξίδι του Κορωνοϊού, και ο οποίος ταξιδεύει σαν λαθρεπιβάτης βαθύτερα στο σώμα. Ο προορισμός του είναι τα έντερα, ο σπλήνας αλλά και ιδιαιτέρως οι πνεύμονες όπου μπορεί να έχει το πιο δραματικό αποτέλεσμα… ακόμη και λίγοι κορωνοϊοί (μικρό ιικό φορτίο) μπορούν να προκαλέσουν μια αρκετά δραματική κατάσταση. Οι πνεύμονες έχουν στρώσεις από δισεκατομμύρια επιθηλιακά κύτταρα, και τα οποία επενδύουν τα όργανα και τους βλεννογόνους και τα προστατεύουν από μολύνσεις.
Ο Κορωνοϊός συνδέεται με ένα ειδικό υποδοχέα στις κυτταρικές μεμβράνες του θύματος προκειμένου να εγχύσει το γενετικό του υλικό. Το κύτταρο αγνοώντας το τι συμβαίνει, εκτελεί τις νέες οδηγίες που είναι πολύ απλές… Αντιγραφή και επανασυναρμολόγηση. Έτσι γεμίζει με όλο και περισσότερα αντίγραφα του αρχικού ιού, μέχρι το κρίσιμο σημείο όπου λαμβάνει την τελευταία εντολή… αυτοκαταστροφή. Το κύτταρο διαλύεται απελευθερώνοντας νέα σωματίδια ιού έτοιμα να επιτεθούν σε άλλα κύτταρα. Ο αριθμός των μολυσμένων κυττάρων αυξάνεται όλο και πιο γρήγορα. Μετά από περίπου 10 ημέρες έχουν μολυνθεί εκατομμύρια κύτταρα, και δισεκατομμύρια αντίγραφα του ιού κατακλύζουν τους πνεύμονες. Ο ιός δεν έχει προκαλέσει πολλή ζημιά ακόμη, αλλά τώρα πρόκειται να εξαπολύσει ένα πραγματικό θηρίο εναντίον του ίδιου του του οργανισμού… το ίδιο το ανοσοποιητικό του σύστημα. Παρότι ο ρόλος του ανοσοποιητικού συστήματος είναι να προστατεύει, μπορεί να γίνει πραγματικά επικίνδυνο και απαιτεί αυστηρή εποπτεία. Και καθώς τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συρρέουν στους πνεύμονες για να πολεμήσουν τον ιό, αυτός μολύνει κάποια απ’ αυτά και προκαλεί σύγχυση.
Ο Κορωνοϊός κάνει τα μολυσμένα κύτταρα να αντιδρούν υπερβολικά, πράγμα που προκαλεί κατά κάποιο τρόπο μια φρενίτιδα στο ανοσοποιητικό σύστημα το οποίο αναγκάζεται να στείλει πολύ παραπάνω ‘’στρατιώτες’’ απ’ ό,τι χρειάζεται ξοδεύοντας τα αποθέματά του αλλά και προκαλώντας επιπλέον ζημιά. Δύο είδη κυττάρων προκαλούν τον όλεθρο…
Πρώτον τα Ουδετερόφιλα τα οποία είναι πολύ καλά στο να σκοτώνουν, ακόμη και τα ίδια μας τα κύτταρα. Καθώς φθάνουν κατά χιλιάδες εκκρίνουν ένζυμα που καταστρέφουν τόσο τους ‘’φίλους’’ όσο και τους ‘’εχθρούς’’.
Το άλλο είδος κυττάρων που παθαίνουν φρενίτιδα είναι τα φονικά Τ-λεμφοκύτταρα που συνήθως δίνουν εντολή στα μολυσμένα κύτταρα να αυτοκτονήσουν. Όμως μέσα στη σύγχυσή τους δίνουν εντολές και σε υγιή κύτταρα να αυτοκτονήσουν. Και τελικά όσο περισσότερα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος καταφθάνουν, τόσο περισσότερη ζημιά κάνουν καθώς σκοτώνουν υγιείς ιστούς των πνευμόνων, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμη ζημιά των πνευμόνων. Στις περισσότερες περιπτώσεις το ανοσοποιητικό σύστημα ανακτά σταδιακά τον έλεγχο σκοτώνοντας τα μολυσμένα κύτταρα, εμποδίζοντας τους ιούς να μολύνουν νέα και ο οργανισμός να αναρρώσει.
Έτσι τα περισσότερα άτομα που θα νοσήσουν από τον Κορωνοϊό θα τον ξεπεράσουν με σχετικά ήπια συμπτώματα. Αλλά πολλές περιπτώσεις γίνονται σοβαρές έως ακόμη και κρίσιμες… Δεν γνωρίζουμε βέβαια τον ακριβή αριθμό των κρουσμάτων, μιας και δεν έχουν ταυτοποιηθεί όλα, αλλά είναι ασφαλές να πούμε ότι είναι πολύ μεγαλύτερος απ’ αυτόν της γρίπης. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις σκοτώνονται εκατομμύρια επιθηλιακών κυττάρων και μαζί τους χάνεται η προστατευτική επένδυση των πνευμόνων. Σαν αποτέλεσμα ο ασθενείς παθαίνουν πνευμονία, η αναπνοή γίνεται πολύ δύσκολη, ή αποτυγχάνει και οι ασθενείς χρειάζονται αναπνευστήρα για να επιβιώσουν. Το ανοσοποιητικό σύστημα έχει αγωνιστεί με πλήρεις δυνάμεις για βδομάδες και έχει φτιάξει εκατομμύρια αντιιικά όπλα… καθώς όμως χιλιάδες βακτήρια πολλαπλασιάζονται ραγδαία, καταρρέει. Εισέρχονται στο αίμα, κατακλύζουν το σώμα και ο θάνατος είναι πολύ πιθανός έως και αναπόφευκτος.
Μεγάλος λοιπόν ο κίνδυνος αν τον υποτιμήσουμε… Επομένως πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και υπεύθυνοι τόσο ως προς τον εαυτό μας όσο και προς το κοινωνικό σύνολο.
Και επειδή δεν υπάρχει ακόμη εμβόλιο πρέπει να προσαρμόσουμε τη συμπεριφορά μας για να δράσει ως ένα ‘’κοινωνικό εμβόλιο’’.
Αυτό σημαίνει πρακτικά 2 πράγματα…
Α) Να μην μολυνθούμε εμείς Β) Να μην μολύνουμε τους άλλους
Τι κάνουμε
Α) Πλένουμε σχολαστικά τα χέρια μας με νερό και σαπούνι ή κατάλληλο αντισηπτικό (για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα). Ο ιός περιβάλλεται ουσιαστικά από ένα στρώμα λίπους, το οποίο διαλύεται ουσιαστικά από το σαπούνι με αποτέλεσμα να καθίσταται ανενεργός και αδρανοποιείται. Σε αυτό συμβάλλουν βέβαια και οι μηχανικές κινήσεις των χεριών κατά το πλύσιμο.
Β) Mένουμε σπίτι… το απολύτως απαραίτητο διότι:
α) Ο ιός είναι πολύ πιο μεταδοτικός, και εξαπλώνεται γρηγορότερα και από την κοινή γρίπη.
Έχει περίοδο επωάσεως συνήθως ως 7 ημέρες (με μέσο όρο τις 4 ημέρες), αλλά μερικοί αναφέρουν μέχρι και 14 ημέρες.
β) Ο ασθενής μπορεί να μεταδίδει χωρίς να έχει συμπτώματα και επειδή είναι πολύ μεταδοτικός διασπείρεται γρήγορα χωρίς να το καταλάβουμε, δηλαδή ο ασθενής μπορεί να μεταδίδει τον ιό μέχρι 2 εβδομάδες, με άλλα λόγια να τον έχει μέσα του και να μην έχει συμπτώματα. Εκεί έγκειται όλη η πρόληψη, γι’ αυτό όλοι επιμένουν και τονίζουν, μείνετε στα σπίτια, μην βγαίνετε έξω. Δυνητικά μπορεί όλοι να έχουμε τον ιό και να τον μεταδίδουμε, γι’ αυτό όχι επαφές, όχι χειραψίες, εναγκαλισμοί και φιλιά… πρέπει να είμαστε μακριά από αυτόν που μεταδίδει. Γενικά από 2 ως 3 μέτρα. Σπάνια και ως 4 μέτρα.
γ) Η νοσηρότητα από τον κορωνοϊό είναι αρκετά αυξημένη.
Επειδή δε πολλά από τα άτομα που θα νοσήσουν θα νοσηλευτούν στις ΜΕΘ και επειδή η θνητότητα στη ΜΕΘ αυτών των ασθενών με τον κορονοϊό είναι περίπου 22% (στην Kίνα τουλάχιστον), το δικό μας σύστημα υγείας δεν θα μπορεί να τους διαχειριστεί ούτε σε μέσα (κρεβάτια ΜΕΘ, αναπνευστήρες κλπ.), ούτε σε πόρους… και σε τέτοια περίπτωση θα χρειαστεί να ληφθούν φρικτές αποφάσεις, όπως π.χ. για το ποιος θα πρέπει να ζήσει και ποιος όχι.
Σίγουρα η καραντίνα στο σπίτι δεν είναι ό,τι το πιο διασκεδαστικό, αλλά κοιτάζοντας τη συνολική εικόνα το τίμημα είναι πολύ μικρό. Το πώς τελειώνουν οι πανδημίες εξαρτάται απ’ το πώς αρχίζουν. Ξεκινώντας αργά, όπως στη χώρα μας, λόγω των έγκαιρων μέτρων, τελειώνουν σχετικά καλά με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες… Τη δεδομένη στιγμή όλη αυτή η κατάσταση, δηλαδή το πόσο θα διαρκέσει, και το πώς θα εξελιχθεί εξαρτάται από το πόσο υπεύθυνη στάση θα κρατήσει ο καθένας μας τόσο απέναντι στον εαυτό του όσο και στους γύρω του…
Τελικά όλα είναι στο χέρι μας… Κυριολεκτικά και μεταφορικά…
