Του δημοσιογράφου Δημήτρη Κίνδερλη
Ο Δημήτρης Νικορέτζος είναι καταξιωμένος ποιητής και κριτικός ποίησης και αναλυτής και δοκιμιογράφος και βιογράφος με ενεργητικό 30 και πλέον βιβλία του. Είναι της γενιάς μας, λίγο πριν τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, της γενιάς που δεν διδαχτήκαμε στα σχολεία μας, τι ακριβώς είναι η ΠΟΙΗΣΗ!
Έριχναν τότε στα «ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΑ» μας κάποια ποιήματα και μας έλεγαν οι δάσκαλοι να τα «μάθουμε απ’ έξω», σπάνια, μας ζητούσαν να κάνουμε «ανάλυση», αν και δεν είχαν ανάγκη ανάλυσης, ήταν διάφανα και σαφή ακόμα και στο συμβολισμό τους!
Μόνοι μας καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι ποίηση είναι, επιλεγμένος λόγος που εκφράζει συγκεκριμένο νόημα και εκφέρεται στο ρυθμό ενός βωβού τυμπάνου, που δεν το ακούει ούτε αυτός που απαγγέλλει, ούτε αυτός που ακούει, αλλά χτυπά μέσα στα μηλίγγια μας και κρατά ρυθμό μουσικής στην εκφορά. Αυτό το χαρακτηριστικό το είπαμε «ΜΕΤΡΟ». Ως δεύτερο στοιχείο, ορίσαμε την ρίμα (ομοιοκαταληξία), όχι τόσο απαραίτητη, όσο το μέτρο, αλλά ως σημαντικό στο μουσικό περιεχόμενο στίχων και στροφών. Ιδιαίτερα μας άρεσε το ποίημα με τις ρίμες και δώσαμε ιδιαίτερη σημασία.
Θυμάμαι πόσο μας άρεσε «Το τραγούδι της ταβέρνας – Εφταλιώτης» με τις απόλυτες ρίμες: «Πάρε μαχαίρι σφάξε με και ρίξε τα κομμάτια μου – μάτια μου. Απ’ τη στιγμή που μ’ άφησες, τον κόσμο αυτό σιχάθηκα – χάθηκα. Αν βάλεις τώρα τ’ άσπρα σου και τα μαλαματένια σου – έννοια σου.» κ.λπ.
Αργότερα, καθώς η διδακτέα ύλη είχε “ΟΜΗΡΟ” μας είπαν λίγα πράματα για το ΜΕΤΡΟ στην Ποίηση. Ο διαπρέψας Λέσβιος εκπαιδευτικός, Θρασύβουλος Σταύρου έγραψε για την «ΜΕΤΡΙΚΗ» στην ΠΟΙΗΣΗ. «Ένα από τα πολύτιμα βιβλία του είναι η «ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΡΙΚΗ».
Είναι αλήθεια ότι ο ΕΜΜΕΤΡΟΣ Ελληνικός λόγος, η βασική μορφή της Ελληνικής ποίησης, διέπεται από κανόνες και μέτρα. Έχει κατηγορίες και είδη, όπως είναι το ιαμβικό μέτρο, το τροχαϊκό, το αναπαιστικό, το μεσοτονικό, το δαχτυλικό. Το κάθε μέτρο έχει τον δικό του ρυθμό, τον δικό του τονισμό και τους κανόνες του.
Έτσι λοιπόν, εμείς οι… μεταπολεμικοί καταλάβαμε την ποίηση αλλά καθώς «τα πάντα ρει», σαν τέλειωσε ο πόλεμος και ήρθε ειρήνη, κάποιοι εξαίρετοι ποιητές θέλησαν ν’ αποτινάξουν τα «δεσμά» της δομικής της ποίησης, να μην δεσμεύονται με «μορφές», «καλούπια», μέτρα, ρίμες! Να έχουν το πνεύμα τους λεύτερο και να διατυπώνουν τη σκέψη και να «ποιούν». Άλλοι κράτησαν το μέτρο και όχι τη ρίμα, άλλοι, «έδιωξαν» και τα δύο κι εκφράστηκαν με πεζό λόγο.
Εμείς, αποδεχτήκαμε τη νέα φόρμα! Θαυμάσαμε αυτούς τους «λεύτερους» εκφραστές, ανεξάρτητα αν η ψυχή μας είχε… κολλήσει στην ποίηση που αναδύει την μουσική του ρυθμού και της ρίμας! Δεν δεχτήκαμε μόνο εκείνους που δεν μας έδωσαν ποιήματα, αλλά… αινίγματα! Αυτούς που όρισαν ότι «ποίηση που την καταλαβαίνεις αμέσως και δεν την ψάχνεις, δεν είναι ποίηση!»
Αυτόν τον μεγάλο πρόλογο, τον παρέθεσα για να πω ότι η ποίηση του ΝΙΚΟΡΕΤΖΟΥ, ανήκει στην πρώτη «σχολή»! Ανήκει στην… μουσική του ρυθμού, στην αρμονία της ρίμας και στην ιδιαίτερη προσοχή στο λεξιλόγιο. Το κάθε ποίημα του Νικορέτζου, έχει αρμονική αρχιτεκτονική! Έχει περιγραφικό, συναισθηματικό, φιλοσοφικό, επικό, ΘΕΜΑ! Οι πρώτες στροφές, εισάγουν, οι μέσες κορυφώνουν, η τελευταία δίνει την κάθαρση ή αφήνει τον προβληματισμό!
Το κάθε ποίημα είναι… ΠΡΑΞΙΤΕΛΙΚΑ σμιλεμένο σαν άγαλμα από μάρμαρο λευκό, χιονάτο!
Το συναίσθημα είναι σαφές! Δεν αμφισβητείται! Η περιγραφή είναι λεπτομερής και μη φλύαρη! Η φιλοσοφική σκέψη είναι ως αλγεβρική εξίσωση αποδεδειγμένη!
Η τελευταία του συλλογή, σ’ ένα θαυμαστής μορφής πολυτελές βιβλίο, είναι έργο ζωής, μάζεμα όλων των ποιημάτων που δεν είχαν δημοσιευτεί στις προηγούμενες συλλογές!
Θυμάμαι μια κουβέντα που είχαμε κάποτε στον ΠΥΡΓΟ με τον αείμνηστο φίλο Καθηγητή ΔΗΜΗΤΡΗ ΝΙΑΝΙΑ για τον Δημήτρη Νικορέτζο. Μου είπε: «ΔΕΝ ξέρω τι στόχους έχει και πώς θα πορευτεί ο ΝΙΚΟΡΕΤΖΟΣ! ‘Ένα ξέρω: Είναι ΠΟΙΗΤΗΣ!».
