Καρκίνος του Προστάτη: Αίτια και Διάγνωση

Γράφει ο Γκούμας Δ.Γεώργιος
Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος μεταξύ των ηλικιωμένων ανδρών στην Ευρώπη. Επιδημιολογικά εμφανίζονται περισσότερα από 200 νέα περιστατικά ανά 100.000 ανδρικού πληθυσμού και αυξάνει συνεχώς. Υπάρχει όμως τεράστια διαφορά στην επιβίωση μεταξύ Δυτικής Ευρώπης και Ανατολικής. Η πενταετής επιβίωση αυξάνει τα τελευταία χρόνια από 74,3% σε 83,4%.

Ο καρκίνος του προστάτη χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες που παίζουν μεγάλο ρόλο στην επιβίωση. (πίνακας 1). Ενώ φαίνεται ότι επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες μόνο 3 έχουν αναγνωρισθεί επιστημονικά και τεκμηριωμένα:

• Η αυξανόμενη ηλικία
• Η εθνικότητα
• Η κληρονομικότητα

Νεκροτομικές έρευνες σε πτώματα ηλικιωμένων ανδρών έδειξαν ότι σε άνδρες άνω των 85 ετών, το ποσοστό καρκίνου του προστάτη είναι 84%, ενώ όταν η ηλικία γίνεται 94 ετών και άνω, τότε το ποσοστό φτάνει στο 93%. Επίσης η συχνότητα της εμφάνισης της νόσου στον έγχρωμο πληθυσμό είναι στατιστικά σημαντική έναντι της λευκής φυλής. Τέλος, αν υπάρχει ένας ή περισσότεροι πρώτου βαθμού συγγενείς με την νόσο, τότε η πιθανότητα να νοσήσει κάποιος αυξάνει 5-11 φορές. Ακόμη αυτοί εμφανίζουν την νόσο ή τα συμπτώματα αυτής 6-7 χρόνια νωρίτερα από τον γενικό πληθυσμό.

Άλλοι παράγοντες που μελετούνται αυτή την στιγμή είναι:

1. Η διατροφή
2. Η κατανάλωση αλκοόλ
3. Η έκθεση σε υπεριώδης ακτινοβολία
4. Η χρόνια φλεγμονή
5. Η επαγγελματική έκθεση σε χημικά.

Με αυξημένο στατιστικά (μόνο) κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη σχετίζονται η υπέρταση και η διάμετρος της μέσης όταν είναι πάνω από 102 εκ.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ιδανικός για έγκαιρη διάγνωση διότι εμφανίζει:

1. Υψηλό επιπολασμό και επικράτηση
2. Μακρά πορεία αφάνειας
3. Ενδοκρινή εξάρτηση
4. Διαθεσιμότητα δεικτών (PSA, PCA3)
5. Ιστολογικά πρόδρομη βλάβη (PIN).

Κάθε άντρας πρέπει να υποβάλλεται σε ένα εξατομικευμένο σχέδιο διάγνωσης και παρακολούθησης. Σκοπός της έγκαιρης διάγνωσης είναι η μείωση της θνησιμότητας και η διατήρηση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Γενική οδηγία είναι μια πρώτη μέτρηση PSA γύρω στα 40 έτη, και το ποσό αυτού θα μας κατευθύνει.

Πρώιμη μέτρηση PSA σε άνδρες με αυξημένο κίνδυνο κάνουμε:

1. Σε άνδρες άνω των 50 ετών που δεν έχουν προηγούμενη μέτρηση
2. Σε άνδρες άνω των 45 ετών με οικογενειακό ιστορικό
3. Σε έγχρωμους ασθενείς
4. Σε άντρες με PSA>1ng/dl σε ηλικία 40 ετών
5. Σε άντρες με PSA>2mg/dl σε ηλικία 60 ετών.

Η διάγνωση βασίζεται στην τιμή του PSA και στην δακτυλική εξέταση του προστάτη κυρίως. Το PSA είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται από τα προστατικά κύτταρα και μας υποδηλώνει ότι κάτι συμβαίνει στον προστάτη. ΟΧΙ ΟΜΩΣ ΤΙ. Όσο αυξάνεται η τιμή του όμως τόσο αυξάνει και η πιθανότητα κακοήθειας. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί και ένας άλλος δείκτης με μεγαλύτερη ευαισθησία, το PCA3, που ανιχνεύεται στα ούρα. Η χρήση του όμως για την ώρα παραμένει στην διαλεύκανση των δύσκολων περιστατικών. Σε κάθε περίπτωση η διάγνωση είναι ιστολογική και γίνεται μέσω της διορθικής βιοψίας κατά κύριο λόγο είτε μέσω διουρηθρικής εκτομής του προστάτη.

Πίνακας 1. Κριτήρια D’ Amico