Του Αθανασίου Γκουλιάμα
Επιμελητή Α’ Γενικής Ιατρικής ΕΣΥ
Κάθε φθινόπωρο και χειμώνα, μαζί με τα κρύα είχαμε τα κοινά κρυολογήματα και τη γρίπη που άρχιζαν να μας απασχολούν από τον Οκτώβριο και μετά. Τη χρονιά που μας πέρασε η πανδημία του COVID-19 επισκίασε τα πάντα και η ενασχόλησή μας με τη γρίπη μπήκε στο περιθώριο.
Στην πραγματικότητα η γρίπη φάνηκε να μας έχει ξεχάσει εντελώς, μιας και τον περασμένο χειμώνα γρίπη και κοινό κρυολόγημα είχαν σχεδόν εξαφανιστεί. Αυτό όμως δεν συνέβη επειδή η γρίπη εξαφανίστηκε. Εξακολουθεί να υπάρχει, θα υπάρχει και θα μας ταλαιπωρεί κάθε χρόνο. Εμείς πρέπει να προσπαθήσουμε ώστε να περιορίσουμε κατά το δυνατόν την παρουσία της. Επειδή, δε, πρόκειται για ιογενή νόσο του αναπνευστικού, το κύριο όπλο αντιμετώπισης είναι ο εμβολιασμός. (Σχετικά με την «εξαφάνιση» της γρίπης και του κοινού κρυολογήματος τον περασμένο χειμώνα, αυτό ήταν κυρίως αποτέλεσμα των αυστηρών μέτρων απομόνωσης και αποστασιοποίησης. Είναι μια ισχυρή απόδειξη ότι τα απλά αυτά μέτρα, αν εφαρμοστούν σωστά, λειτουργούν βέλτιστα στον έλεγχο της επιδημίας).
Η γρίπη είναι μια εποχική μεταδοτική νόσος του αναπνευστικού συστήματος, προκαλείται από τον ιό της γρίπης και συνοδεύεται από σημαντική νοσηρότητα αλλά και θνητότητα σε ορισμένες ευπαθείς ομάδες. Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια η δραστηριότητα της γρίπης αρχίζει τον Δεκέμβριο και κορυφώνεται τον Φεβρουάριο με Μάρτιο.
Ο πιο ριζικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η πρόληψη και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης είναι τα γενικά μέτρα ατομικής υγιεινής, τα μέτρα αποφυγής της διασποράς και, κυρίως, ο εμβολιασμός.
Όπως κάθε χρόνο το αντιγριπικό εμβόλιο (το οποίο έχει διαφορετική σύνθεση κάθε χρόνο λόγω μεταλλάξεων του ιού) αρχίζει να διατίθεται από αρχές Οκτωβρίου και ο εμβολιασμός πρέπει να ολοκληρώνεται 4-6 εβδομάδες πριν την έναρξη του ετήσιου επιδημικού κύματος, δηλαδή μέσα προς τέλη Νοεμβρίου. Επισημαίνεται ότι απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό για την επίτευξη πλήρους ανοσίας.
Ο εμβολιασμός αποδεδειγμένα μειώνει την πιθανότητα:
Α) Νόσησης από γρίπη
Β) Νοσηλείας, βαριάς νόσου ή θανάτου από γρίπη
Το τετραδύναμο εμβόλιο που ήδη διατίθεται είναι αποτελεσματικό και ασφαλές και καλύπτει και τους 4 υπότυπους του ιού που υπολογίζουμε ότι θα επικρατήσουν την φετινή περίοδο. Τέλος, μην ξεχνάμε ότι η γρίπη δεν θεραπεύεται με αντιβιοτικά!
Ποιοι θα πρέπει να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο;
- Άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών
- Άτομα ηλικίας 6 μηνών έως 60 ετών με υποκείμενα χρόνια νοσήματα ή ανοσοκαταστολή
- Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτως τριμήνου εγκυμοσύνης, λεχωίδες και θηλάζουσες
- Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (δείκτης μάζας σώματος>40)
- Παιδιά υπό χρόνια χορήγηση ασπιρίνης
- Άτομα που φροντίζουν βρέφη ή ηλικιωμένους
- Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας και άλλους επαγγελματικούς χώρους κλπ.
Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι το αντιγριπικό εμβόλιο:
- Προφυλάσσει από τη γρίπη αλλά όχι από τους ιούς του κοινού κρυολογήματος που εξακολουθούν να προκαλούν ενοχλητική μεν, αλλά πολύ ήπια νόσηση. Συνεπώς, το ότι κάναμε το εμβόλιο και «κρυολογήσαμε» δεν σημαίνει ότι ο εμβολιασμός απέτυχε.
- Χορηγείται σε 1 μόνο δόση.
- Μπορεί να συγχορηγηθεί με το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου (για όσους δεν το έχουν κάνει)
Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν χορηγηθεί την συνιστώμενη περίοδο μπορεί να χορηγηθεί και αργότερα.
Αποτελεί μέγιστη αναγκαιότητα για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, αλλά και για τον οποιονδήποτε έρχεται σε άμεση επαφή με ανθρώπους ηλικιωμένους, ιδιαιτέρως με ασθενείς με επιβαρυμένο ιατρικό ιστορικό (π.χ. χρόνια προβλήματα υγείας, ανοσοκατασταλμένους, κλπ.).
Γιατί μερικά εμβολιασμένα με αντιγριπικό εμβόλιο άτομα παρουσιάζουν συμπτώματα κρυολογήματος;
Στα άτομα αυτά μπορεί να συμβαίνει κάτι από τα παρακάτω:
- Τα «κρυολογήματα» μπορεί να οφείλονται σε κάποιον ιό απλού κρυολογήματος (από τις εκατοντάδες που κυκλοφορούν) οι οποίοι δεν καλύπτονται από το αντιγριπικό εμβόλιο – η πιο συνήθης εκδοχή.
- Το άτομο να έχει μολυνθεί από τον ιό της γρίπης αμέσως μετά τον εμβολιασμό, οπότε δεν έχει δημιουργηθεί πλήρης ανοσία για να το προστατεύσει.
- Το άτομο να έχει μολυνθεί από τον ιό της γρίπης, αλλά ακριβώς επειδή έχει εμβολιαστεί, νοσεί πολύ ήπια (στόχος του εμβολιασμού).
- Το άτομο λόγω βαριάς ανοσοκαταστολής να μην έχει αναπτύξει επαρκή ανοσιακή απόκριση ή να έχει μολυνθεί από κάποιο στέλεχος που δεν καλύπτεται από τα διαθέσιμα εμβόλια (η πιο σπάνια εκδοχή).
Το αντιγριπικό εμβόλιο στην εποχή της πανδημίας COVID-19
- Μπορεί να χορηγηθεί οποτεδήποτε, ακόμη και ταυτόχρονα (σε διαφορετική, όμως, θέση) με το εμβόλιο κατά του κορονοϊού.
- Ασυμπτωματικοί ασθενείς με τεκμηριωμένη λοίμωξη COVID-19 πρέπει να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο μόλις λήξει η καραντίνα-απομόνωσή τους.
- Ασυμπτωματικά άτομα που ήρθαν σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα και έχουν αρνητικό εργαστηριακό έλεγχο για κορονοϊό μπορούν να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο.
- Συμπτωματικοί ασθενείς με COVID-19 εμβολιάζονται με αντιγριπικό εμβόλιο μετά την καραντίνα-απομόνωσή τους και μετά την ύφεση των συμπτωμάτων.
Γιατί πρέπει να ενταθεί ο αντιγριπικός εμβολιασμός κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19;
- Η συνύπαρξη λοίμωξης του αναπνευστικού ταυτόχρονα από δυο επικίνδυνους ιούς είναι ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί.
- Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί με αντιγριπικό εμβόλιο νοσούν ηπιότερα αν προσβληθούν από τον κορονοϊό.
Το υγειονομικό σύστημα λειτουργεί οριακά λόγω COVID-19 και πρέπει να προστατευθεί από την επιπλέον πίεση που θα ασκούσαν οι λοιμώξεις από γρίπη των ανεμβολίαστων ασθενών (νοσηλεία) ή ιατρονοσηλευτικού προσωπικού (απουσία από το «πεδίο της μάχης» λόγω μόλυνσης).
Τέλος, πρέπει να έχουμε κατά νου το εξής:
Η χρήση της μάσκας και των λοιπών μέτρων αποστασιοποίησης βοήθησε τα μέγιστα να μειωθεί σημαντικά η γρίπη κατά την περσινή περίοδο. Υπάρχει ενδεχόμενο (κυρίως λόγω κόπωσης του πληθυσμού) τα παραπάνω μέτρα να χαλαρώσουν τον φετινό χειμώνα. Αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να συμβεί. Για το λόγο αυτό τα λοιπά (πλην του εμβολιασμού) μέτρα όχι μόνον δεν πρέπει να χαλαρώσουν, αλλά αντιθέτως θα πρέπει ιδανικά να εντατικοποιηθούν επειδή ακριβώς τη δεδομένη χρονική στιγμή και με τις υπάρχουσες υγειονομικές συγκυρίες δεν μπορούμε, και δεν είναι ό,τι το καλύτερο, να “τα βάλουμε με δυο εχθρούς” ταυτόχρονα (COVID-19 & γρίπη) τώρα μάλιστα που αρχίζει μετά από τόσο καιρό να διαφαίνεται κάποιο φως στην άκρη του τούνελ.
