Τα «τοπόσημα» είναι εκείνα τα σημεία αναφοράς μιας πόλης ή μιας περιοχής που τη χαρακτηρίζουν, τα μνημεία εκείνα που θα αποτελέσουν την πρώτη επιλογή αποτύπωσης σε μια… καρτ-ποστάλ και τα οποία αμέσως μόλις τα δει κάποιος θα τα συνδέσει με τη συγκεκριμένη πόλη. Συνήθως κάθε πόλη έχει κι ένα χαρακτηριστικό τοπόσημο και αρκετά άλλα μικρότερης εμβέλειας. Στη Μυτιλήνη έχουμε την τύχη να διαθέτουμε αρκετά από αυτά, που μπορεί στη δική μας αντίληψη να αποτελούν ένα σύνηθες σημείο της εικόνας που έχουμε για την πόλη που κατοικούμε, για τους επισκέπτες της όμως, και για όσους κατάγονται από εδώ αλλά ζουν μακριά ξυπνούν συναισθήματα, νοσταλγία ή και προσμονή για το επόμενο ταξίδι τους εδώ.
«Βασικό» τοπόσημο της Μυτιλήνης, ο Άγιος Θεράποντας, ο χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής με γοτθικές αναφορές τρούλος του οποίου ξεπροβάλλει πίσω από τα κτίρια της προκυμαίας της πόλης. Την ανέγερση του Ναού οραματίστηκε ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης Καλλίνικος, μετέπειτα Πατριάρχης Αλεξανδρείας, με πρωτοβουλία του οποίου διενεργήθηκαν έρανοι για την οικοδόμηση, που ξεκίνησε στα 1850 σε σχέδια του Λέσβιου αρχιτέκτονα Αργύρη Αδαλή, ο οποίος διετέλεσε βοηθός των δύο μεγαλύτερων αρχιτεκτόνων της εποχής, του Δανού Θεόφιλου Χάνσεν και του Γερμανού Ερνέστου Τσίλλερ, έχοντας εμπειρία στην ανέγερση των κτιρίων της Ακαδημίας και του Ζαππείου στην Αθήνα. Η ανέγερση του ναού ολοκληρώθηκε το 1935, αλλά έστω και ημιτελής ξεκίνησε να λειτουργεί ήδη από το 1900.
Σημαντικό σημείο αναφοράς βέβαια για τη Μυτιλήνη και το κάστρο της, το τρίτο μεγαλύτερο της Μεσογείου! Δεν υπάρχει περίπτωση να μην το δει ο ταξιδιώτης που μπαίνει με το πλοίο στο λιμάνι, ενώ εξαιρετική θέα σε αυτό προσφέρει και η περιοχή της Επάνω Σκάλας. Βρίσκεται στο σημείο, που τοποθετείται η ακρόπολη της αρχαίας πόλης, με την κατασκευή του να ξεκινά επί Ιουστινιανού του Α’ τον 6ο αιώνα μ.Χ., ενώ η τωρινή μορφή του οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ανοικοδόμηση που έλαβε χώρα επί Φραγκίσκου Γατελούζου του Α’ και των διαδόχων του (1355-1462), αλλά και την οθωμανική περίοδο που ακολούθησε. Πέραν των επισκέψεών του, το Κάστρο της Μυτιλήνης αποτελεί εδώ και χρόνια χώρο πραγματοποίησης των περισσότερων πολιτιστικών εκδηλώσεων της πόλης, ενώ αξιοσημείωτες είναι οι παρεμβάσεις και στο κάτω Κάστρο από την Εφορεία Αρχαιοτήτων.
Μιλώντας, ωστόσο, για τοπόσημα που θα διακρίνει ο επισκέπτης που φτάνει με το πλοίο στη Μυτιλήνη δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε το Άγαλμα της Ελευθερίας, κάτω από το Κάστρο στην περιοχή Τσαμάκια, στο σημείο που βρισκόταν το «Καστρέλι». Απομίμηση φυσικά του αντίστοιχου αγάλματος στη Νέα Υόρκη, χωρίς αυτό να μεταφράζεται σε υποβάθμιση της καλλιτεχνικής του αξίας, το σχεδίασε το 1921 ο Λέσβιος ζωγράφος Γιώργος Ιακωβίδης και το έφτιαξε ο γλύπτης Γρηγόριος Ζευγώλης κατ’ εντολή του τότε γενικού διοικητή Λέσβου Α. Σπηλιωτόπουλου, με τα εγκαίνια να γίνονται το 1930.
Ο Άγιος Θεράποντας, το Κάστρο και το Άγαλμα είναι τρία τοπόσημα, που σίγουρα θα εντοπίσουμε στις περισσότερες από τις φωτογραφίες επισκεπτών της Μυτιλήνης, δεν είναι όμως τα μοναδικά χαρακτηριστικά σημεία, που σκιαγραφούν την ταυτότητα και την μακραίωνη ιστορία της πόλης. Το Αρχαίο Θέατρο ήταν το επιφανέστερο των δημόσιων κτιρίων της αρχαίας πόλης, το θαύμασε ο Πομπήιος το 62 π.Χ. και ζήτησε να κατασκευαστεί ένα πιο μεγάλο και λαμπρότερο αντίγραφό του στη Ρώμη.
Τα πάμπολλα αρχοντικά τα εντοπίζει κανείς σχεδόν σε κάθε γωνιά της Μυτιλήνης, αλλά κυρίως στον δρόμο της Σουράδας, ενώ σπάνιας ομορφιάς – κι ας την έχουμε συνηθίσει εμείς οι ντόπιοι – είναι η βόλτα στην κεντρική αγορά της πόλης, στην αρχή της οποίας θα δει κανείς το εξαιρετικής αρχιτεκτονικής (διά χειρός Αδαλή κι αυτό!) κεντρικό Γυμνάσιο της Μυτιλήνης. Στο μέσον της το συνεχώς αναπτυσσόμενο ιστορικό κέντρο με τις λαδαποθήκες που μετατρέπονται σε όμορφα μαγαζάκια εστίασης και στην άλλη άκρη στέκει το Γενί Τζαμί και κοντά σε αυτό το Τσαρσί Χαμάμ, ενώ χαρακτηριστικής ομορφιάς είναι η περιοχή της Επάνω Σκάλας, όπου βρίσκεται το παλιό λιμάνι της πόλης.
Όλα αυτά σε μια απίστευτης ομορφιάς πόλη, που αξίζει να θαυμάζουμε και να αναδεικνύουμε για να τη χαιρόμαστε εμείς κι οι επισκέπτες της.
