Εβδομάδα για την ευαισθητοποίηση κατά της υπέρτασης αυτή που διανύουμε, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υπέρτασης που γιορτάστηκε την Τρίτη. Στόχος η ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσμού να ελέγξει και να ρυθμίσει την πίεσή του, που αποτελεί για πολλούς ένα κρυφό πρόβλημα ή αλλιώς έναν ύπουλο εχθρό, που μπορεί να προκαλέσει τεράστια προβλήματα από το καρδιαγγειακό σύστημα, στα μάτια, ακόμα και τα νεφρά.
Δυστυχώς στη Λέσβο τόσο από το νοσοκομείο Μυτιλήνης όσο και από άλλους υγειονομικούς φορείς δεν λαμβάνονται κάποιες πρωτοβουλίες για την ανάδειξη αυτών των ζητημάτων, με αφορμή τις διάφορες παγκόσμιες και ευρωπαϊκές μέρες για παθήσεις και θέματα υγείας. Σε κάθε περίπτωση σε ό,τι αφορά τα Νέα της Λέσβου και τη σελίδα της Υγείας της εφημερίδας μας, εμείς προσπαθούμε κάθε εβδομάδα να αναδεικνύουμε θέματα με αφορμή και τις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές μέρες, όποτε συμπίπτουν, και κυρίως για τις σοβαρές και επικίνδυνες παθήσεις.
Η υπέρταση
Η υπέρταση είναι μια μακροχρόνια κατάσταση όπου η αρτηριακή πίεση αυξάνεται. Επηρεάζει περισσότερους από 1,4 δισεκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη μας και είναι η κύρια αιτία πρώιμων θανάτων παγκοσμίως, υπεύθυνη για περισσότερους από 28.000 θανάτους κάθε ημέρα.
Στην Ελλάδα πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού πάσχουν από υπέρταση (περίπου 3.300.000 άτομα), ενώ ένα στα δύο ηλικιωμένα άτομα είναι υπερτασικό. Περίπου 30% των υπερτασικών είναι αδιάγνωστοι, ενώ λιγότερο από 1/3 των υπερτασικών έχουν επιτύχει καλή ρύθμιση με φαρμακευτική αγωγή.
Υπάρχουν πολλά αίτια που προκαλούν αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Η μειωμένη φυσική άσκηση ή έλλειψή της, η διατροφή πλούσια σε αλάτι με υψηλά επεξεργασμένα και λιπαρά τρόφιμα και η χρήση αλκοόλ και καπνού είναι κάποια από αυτά. Αρχικά, η υπέρταση δεν προκαλεί συμπτώματα αλλά εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή προσβολή, νεφρική νόσο, απώλεια όρασης και άνοια.
Η πρόληψη, ο έλεγχος και η ρύθμιση της πίεσης μέσω φαρμακευτικής αγωγής μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από την υπέρταση και τις επιπτώσεις της.
Θυμηθήκαμε μία φράση του αείμνηστου καθηγητή καρδιολογίας, Παύλου Τούτουζα, αρθρογραφώντας στο περιοδικό της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, όπου ανέφερε, «καλύτερα να έχει κανείς «τσιμπημένη» χοληστερίνη παρά υπέρταση», θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να δείξει πόσο σοβαρές συνέπειες μπορεί να έχει η πίεση στο καρδιαγγειακό σύστημα και στην πρόκληση του εμφράγματος.
Η 17η Μαΐου έχει οριστεί από την Παγκόσμια Ένωση κατά της Υπέρτασης (World Hypertension League) ως μέρα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της υπέρτασης, της πολύ διαδεδομένης αυτής «σιωπηλής» νόσου.
Η αρτηριακή υπέρταση, δηλαδή η αυξημένη αρτηριακή πίεση που ασκεί το αίμα στο εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών, είναι μία πάθηση χωρίς συμπτώματα. Για το λόγο αυτό γίνεται πιο επικίνδυνη όταν δεν ελέγχεται, καθώς αποτελεί σημαντικό παράγοντα εμφάνισης σοβαρών και πιθανώς θανατηφόρων παθήσεων. Έτσι, είναι σημαντικός ο τακτικός έλεγχος της πίεσης, από πάσχοντες και μη, για να διασφαλιστεί ο έλεγχος, η πρόληψη, αλλά και η ορθή θεραπεία της.
Η υπέρταση είναι μία από τις πιο σημαντικές αιτίες πρόωρης νοσηρότητας και θνητότητας. Υπολογίζεται ότι ευθύνεται για το 6% των θανάτων διεθνώς. Αναλυτικότερα, η μη καλά ρυθμισμένη αρτηριακή πίεση αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιοπάθειας (στηθάγχη, έμφραγμα μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια), αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και βλάβης των νεφρών και των ματιών. Συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί ότι ευθύνεται για το 62% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και το 49% των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου.
Τι είναι η υπέρταση;
Με τον όρο «υπέρταση» περιγράφεται η αυξημένη πίεση που ασκείται στις αρτηρίες του σώματος. Η νόσος ταξινομείται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή. Η πρωτοπαθής (ή ιδιοπαθής) υπέρταση ευθύνεται για το 90%-95% όλων των περιστατικών. Η δευτεροπαθής υπέρταση σχετίζεται με μια επιπλέον ειδική κατάσταση, όπως νεφρική νόσο, ορμονικό σύνδρομο, λήψη ορισμένων φαρμάκων και εγκυμοσύνη.
Πολλοί παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης, από τους οποίους μερικοί μπορούν να ελεγχθούν και κάποιοι, δυστυχώς, δεν μπορούν.
Μη τροποποιήσιμοι παράγοντες:
- Ηλικία άνω των 40 ετών
- Οικογενειακό ιστορικό
Τροποποιήσιμοι παράγοντες:
- Το κάπνισμα
- Η έλλειψη σωματικής άσκησης
- Το υπερβολικό βάρος
- Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
- Το άγχος
- Η αυξημένη πρόσληψη αλατιού
- Πρόληψη και θεραπεία της υπέρτασης
-Η υγιεινή διατροφή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και τη θεραπεία της νόσου: Ελαττώνοντας το αλάτι και την κατανάλωση αλκοόλ και τρώγοντας πράσινα λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά και τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες μπορεί να επιτευχθεί διατήρηση της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα και μείωσή της σε περίπτωση υπέρτασης. Την ίδια επίδραση έχει και η γενικότερη αλλαγή τρόπου ζωής: Οι κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν συστηματική άσκηση μέτριας έντασης και διακοπή του καπνίσματος.
Σε ασθενείς με υπέρταση, οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν εντατική αγωγή με σκοπό τη μείωση της αρτηριακής πίεσης σε επίπεδα τουλάχιστον 140/90mmHg (9 με 14) σε όλους τους ασθενείς. Για τους ασθενείς υψηλού κινδύνου, τίθεται χαμηλότερος στόχος αρτηριακής πίεσης, προκειμένου να μειωθούν οι σχετιζόμενες επιπλοκές. Ειδικότερα σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, η μείωση της αρτηριακής πίεσης στο 130/80 mmHg (8 με 13) ή λιγότερο, ελαττώνει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας.
Φαρμακευτική αγωγή θα χρειαστεί η πλειονότητα των υπερτασικών ασθενών. Αν η αρτηριακή πίεση – στόχος δεν επιτευχθεί με την χορήγηση ενός αντιυπερτασικού φαρμάκου, τότε ο γιατρός είναι πιθανόν να συστήσει την αύξηση της δοσολογίας ή την προσθήκη ενός ή και περισσοτέρων αντιυπερτασικών φαρμάκων.
Σε κάθε περίπτωση, εξατομικευμένοι θεραπευτικοί στόχοι για κάθε υπερτασικό ασθενή πρέπει να συζητούνται και να ορίζονται από τον θεράποντα γιατρό.
Ακόμα και στις περιπτώσεις θεραπείας ή λήψης θεραπευτικής αγωγής, είναι σημαντικό οι ασθενείς να ελέγχουν τακτικά την πίεσή τους: Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα από τους ασθενείς που λαμβάνουν αγωγή, μόνο 3 στους 10 ελέγχουν την αρτηριακή τους πίεση, ενώ 7 στους 10, παρά την αγωγή, δεν ελέγχουν την αρτηριακή τους πίεση.
Μπορεί να μην αισθάνεστε ότι η θεραπευτική αγωγή διατηρεί την αρτηριακή σας πίεση υπό έλεγχο, όμως, ο εγκέφαλος, η καρδιά, τα μάτια, οι αρτηρίες και οι νεφροί σας αισθάνονται τη διαφορά, καθώς εξοικονομούν χρόνια ζωής!
Το αλάτι κι η υπέρταση
Το αλάτι συμβάλλει στη δημιουργία υπέρτασης με δύο τρόπους:
-Προκαλεί κατακράτηση υγρών, αυξάνοντας έτσι τον όγκο των υγρών στο σώμα (και άρα και την πίεση που αυτά ασκούν) και
-συμβάλλει στη σκλήρυνση των αγγείων, μειώνοντας έτσι την ελαστικότητά τους (και άρα την ικανότητά τους να αντεπεξέλθουν στην αυξημένη πίεση).
Στον ανεπτυγμένο κόσμο, η υπερβολική κατανάλωση αλατιού προέρχεται κατά κύριο λόγο από την κατανάλωση έτοιμων τροφών και προπαρασκευασμένων ή / και «γρήγορων» γευμάτων. Οι τροφές αυτές όχι μόνο είναι συνήθως φτωχές σε θρεπτικές ουσίες, αλλά έχουν και υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι.
Σε μικρές ποσότητες, το αλάτι έχει ευεργετικά αποτελέσματα για τον οργανισμό, καθώς περιέχει νάτριο, που ρυθμίζει την μεταφορά ηλεκτρικών φορτίων, αλλά και ιώδιο και φθόριο, που συμβάλλουν στην υγεία του θυρεοειδούς αδένα και των δοντιών, αντίστοιχα. Η ποσότητα που χρειάζεται ο μέσος ανθρώπινος οργανισμός είναι 4-5 γραμμάρια την ημέρα. Όμως, μέσω της προσθήκης αλατιού στο φαγητό και τις επεξεργασμένες τροφές, οι άνθρωποι σήμερα καταναλώνουν ως και 10 φορές περισσότερη ποσότητα αλατιού. Είναι χαρακτηριστικό ότι εάν η κατανάλωση αλατιού μειωνόταν στο μισό παγκοσμίως, θα αποφεύγονταν 2,5 εκατομμύρια θάνατοι από εγκεφαλικά και καρδιακά επεισόδια!
Έχει ενδιαφέρον ο πίνακας από τον Αμερικανικό Οργανισμό για την Καρδιά, που δείχνει τις ανώτατες και τις κατώτατες τιμές της πίεσης ανά ηλικία. Λάβετε υπόψη πως εάν η τιμή της αρτηριακής πίεσης βρίσκεται μεταξύ της μέσης και της ανώτατης τιμής, πρόκειται για τη λεγόμενη προ-υπέρταση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πάρετε προληπτικά μέτρα ώστε να μην κινδυνεύσετε στο μέλλον από υπέρταση
| Ηλικία | Ελάχιστο όριο | Μέση τιμή | Ανώτατο όριο |
|---|---|---|---|
| 15 έως 19 | 105/73 mm/Hg | 117/77 mm/Hg | 120/81 mm/Hg |
| 20 έως 24 | 108/75 mm/Hg | 120/79 mm/Hg | 132/83 mm/Hg |
| 25 έως 29 | 109/76 mm/Hg | 121/80 mm/Hg | 133/84 mm/Hg |
| 30 έως 34 | 110/77 mm/Hg | 122/81 mm/Hg | 134/85 mm/Hg |
| 35 έως 39 | 111/78 mm/Hg | 123/82 mm/Hg | 135/86 mm/Hg |
| 40 έως 44 | 112/79 mm/Hg | 125/83 mm/Hg | 137/87 mm/Hg |
| 45 έως 49 | 115/80 mm/Hg | 127/64 mm/Hg | 139/88 mm/Hg |
| 50 έως 54 | 116/81 mm/Hg | 129/85 mm/Hg | 142/89 mm/Hg |
| 55 έως 59 | 118/82 mm/Hg | 131/86 mm/Hg | 144/90 mm/Hg |
| 60 έως 64 | 121/83 mm/Hg | 134/87 mm/Hg | 147/ |
