Η 28η Ιουλίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας. Στόχος της συγκεκριμένης ημέρας είναι η ενημέρωση των πολιτών και η ευαισθητοποίηση των εμπλεκόμενων φορέων για τις ιογενείς ηπατίτιδες, την πρόληψη και την αντιμετώπισή τους. Παγκοσμίως δίνεται προτεραιότητα στην εξάλειψη των λοιμώξεων από ηπατίτιδα B και C, καθώς μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια ηπατίτιδα με αυξημένο κίνδυνο κίρρωσης και ηπατοκυτταρικού καρκίνου, επιπλοκές που είναι υπεύθυνες για ένα εκατομμύριο (1.000.000) θανάτους ετησίως.
Η ηπατίτιδα είναι ένας όρος για ασθένειες που οφείλονται σε φλεγμονή του ήπατος. Η λέξη προέρχεται από την αρχαία λέξη ήπαρ, που σημαίνει συκώτι και από την κατάληξη -ίτις που δηλώνει τη φλεγμονή του οργάνου.
Ιογενής ονομάζεται η ηπατίτιδα η οποία έχει δημιουργηθεί από κάποιον ιό.
Η οξεία ηπατίτιδα διαρκεί λιγότερο από 6 μήνες. Τα αρχικά χαρακτηριστικά της, μπορεί να μοιάζουν με της γρίπης, δηλαδή ο ασθενής να αισθάνεται αδιαθεσία, μυοσκελετικούς πόνους, πυρετό, ναυτία, διάρροια και πονοκέφαλο. Ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν επίσης, κιτρίνισμα στα μάτια και στο δέρμα και σκούρα ούρα, δηλαδή ίκτερο. Αν η ασθένεια προχωρήσει, μπορεί να δημιουργήσει διόγκωση του ήπατος, λεμφαδενοπάθεια, ή ακόμα και ηπατική ανεπάρκεια. Όταν η κατάσταση επιδεινώνεται, η μοναδική αντιμετώπιση είναι η μεταμόσχευση ήπατος.
Οι ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα σε ένα μεγάλο ποσοστό είναι ασυμπτωματικοί ή έχουν ήπια συμπτώματα. Συνήθως ανακαλύπτουν ότι νοσούν τυχαία, με κάποια εξέταση αίματος. Τα συνήθη συμπτώματα είναι μία γενική κόπωση και αδιαθεσία. Σε περίπτωση που ο ασθενής παρουσιάσει ίκτερο, σημαίνει ότι έχει κάποια βλάβη στο συκώτι η οποία έχει προχωρήσει σημαντικά. Η κίρρωση του ήπατος (δηλαδή οι εκτεταμένες βλάβες στους ιστούς του ήπατος), μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια και βλάβες στον εγκέφαλο.
Ιδιαίτερο γνώρισμα της χρόνιας ηπατίτιδας είναι ο ασυμπτωματικός χαρακτήρας της, με αποτέλεσμα πολλά από τα άτομα που έχουν μολυνθεί να μην το γνωρίζουν.
Οι κύριοι ιοί της ηπατίτιδας είναι πέντε, οι A, B, C, D, E. Οι ιοί ηπατίτιδας Β και C προκαλούν χρόνια νόσο σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους και αποτελούν τη συχνότερη αιτία κίρρωσης και καρκίνου του ήπατος.
Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι 200.000 άνθρωποι είναι χρόνιοι φορείς της ηπατίτιδας Β και 70.000 άτομα της ηπατίτιδας C.
- Οι ιοί ηπατίτιδας A και E προκαλούνται συνήθως από την κατανάλωση μολυσμένων τροφών ή νερού.
- Οι ιοί ηπατίτιδας B, C και D μεταδίδονται παρεντερικά μέσω των μολυσμένων υγρών του σώματος.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της ηπατίτιδας είναι:
- Σκούρα ούρα (ηπατίτιδα Α, Β, C)
- Στομαχικός πόνος (ηπατίτιδα Β, C)
- Κίτρινο δέρμα ή μάτια, που ονομάζεται ίκτερος (ηπατίτιδα Α, Β, C)
- Χαμηλός πυρετός (ηπατίτιδα Α, Β, C)
- Απώλεια της όρεξης (ηπατίτιδα Α, Β, C)
- Κόπωση (ηπατίτιδα Α, Β, C)
- Αίσθημα αδιαθεσίας στο στομάχι (ηπατίτιδα Α, Β, C)
- Πόνους στις αρθρώσεις (ηπατίτιδα Β)
Τρόποι μετάδοσης
Ένα άτομο μπορεί να μολυνθεί με ηπατίτιδα Α από την κατανάλωση τροφίμων ή πόσιμου νερού που μεταφέρουν τον ιό, αλλά και με:
- Σεξουαλική επαφή με ένα μολυσμένο άτομο
- Κοινή χρήση μολυσμένων βελόνων
- Όντας σε άμεση επαφή με μολυσμένο αίμα
- Τραυματισμοί με βελόνες
- Μετάδοση από τη μητέρα στο έμβρυο
- Όντας σε επαφή με τα σωματικά υγρά ενός μολυσμένου ατόμου
Ένα άτομο μπορεί να μολυνθεί με ηπατίτιδα C από:
- Σεξουαλική επαφή με ένα μολυσμένο άτομο (λιγότερο συχνά)
- Κοινή χρήση μολυσμένων βελόνων
- Όντας σε άμεση επαφή με μολυσμένο αίμα
- Τραυματισμοί με βελόνες
Η ηπατίτιδα D μεταδίδεται κυρίως με:
- Επαφή με μολυσμένο
- Σεξουαλική επαφή με ένα μολυσμένο άτομο
- Μολυσμένη μητέρα στο νεογνό της κατά τη διάρκεια του τοκετού
Η μετάδοση της ηπατίτιδας Ε, όπως και της ηπατίτιδας Α, γίνεται με την κοπρανοστοματική οδό και σχετίζεται με συνθήκες πτωχής υγιεινής και κατανάλωση μολυσμένου νερού και τροφής.
Προστασία κατά της ιογενούς ηπατίτιδας
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι με τους οποίους μπορείτε να μειώσετε τις πιθανότητες να μολυνθείτε από ηπατίτιδα:
- Εμβολιαστείτε για την ηπατίτιδα Α και την ηπατίτιδα Β
- Λαμβάνετε προφυλάξεις κατά την σεξουαλική επαφή
- Μην επαναχρησιμοποιείτε βελόνες
- Εφαρμόστε καλή προσωπική υγιεινή
- Λαμβάνετε προφυλάξεις όταν κάνετε τατουάζ
- Λαμβάνετε προφυλάξεις όταν ταξιδεύετε σε περιοχές του κόσμου με κακές συνθήκες υγιεινής.
Σημειώνεται ότι τους τελευταίους μήνες, έχει παρατηρηθεί, παγκοσμίως, μια ανεξήγητη αύξηση περιστατικών οξείας ηπατίτιδας, σε παιδιά. Η επιστημονική κοινότητα εργάζεται για τον εντοπισμό της αιτίας της, καθώς δεν πρόκειται για κανέναν από τους γνωστούς 5 τύπους ιών ηπατίτιδας: A, B, C, D και E.
Για το έτος 2022, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τονίζει τη σημασία της εύκολης πρόσβασης των ατόμων στη διάγνωση και τη θεραπεία. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα διάγνωσης και θεραπείας σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και όχι μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην πρόληψη και αντιμετώπιση των ιογενών ηπατίτιδων. Ο εμβολιασμός έναντι της ηπατίτιδας Β έχει συμπεριληφθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού της χώρας μας και είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη της νόσου και των επιπλοκών της. Επιπλέον, η χρήση συνδυασμού αντιιικών φαρμάκων έχει συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση της ιογενούς ηπατίτιδας Β.
Η ηπατίτιδα C είναι σήμερα, ιάσιμη, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια, τα νέας γενιάς φάρμακα άλλαξαν ριζικά το τοπίο, στη θεραπεία των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα C.
Τα νέα φάρμακα, χορηγούνται ως δισκία, έχουν ισχυρή αντιιική δράση και αυξάνουν το ποσοστό ανταπόκρισης στη θεραπεία με ταυτόχρονη μείωση της διάρκειάς της.
Σήμερα, όλοι οι ασθενείς έχουν πρόσβαση στα νέα θεραπευτικά σχήματα που οδηγούν στην πλήρη κάθαρση του ιού και την ίαση της λοίμωξης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΠΥΥ, από το έτος 2014 μέχρι σήμερα, έχουν λάβει αγωγή με τα νέα θεραπευτικά σχήματα, 13.322 άτομα. Στην Ελλάδα, στρατηγικός στόχος είναι η εξάλειψη της ηπατίτιδας C, μέχρι το έτος 2030 (στρατηγική Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας).
Η σωστή ενημέρωση αποτελεί τον μοναδικό τρόπο για την εξάλειψη της αδικαιολόγητης ανησυχίας, του φόβου και των προκαταλήψεων που οδηγούν στη συναισθηματική και κοινωνική απομόνωση των ατόμων που έχουν μολυνθεί από ιογενείς ηπατίτιδες.
Η οξεία ηπατίτιδα άγνωστης αιτιολογίας σε παιδιά
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέχρι σήμερα, έχουν καταγραφεί 1.010 περιστατικά οξείας ηπατίτιδας άγνωστης αιτιολογίας σε παιδιά, σε 35 χώρες του κόσμου. Στην Ευρώπη έχουν καταγραφεί 484 περιστατικά, εκ των οποίων τα 272 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται σταθερή μείωση των περιστατικών διεθνώς.
Στη χώρα μας, στο διάστημα των τελευταίων 20 ημερών έχουν εντοπιστεί 2 νέα περιστατικά παιδιών, τα οποία πληρούν τα κριτήρια του «πιθανού κρούσματος» οξείας ηπατίτιδας άγνωστης αιτιολογίας, σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Το πρώτο περιστατικό αφορά ένα παιδί 2 ετών που παρουσίασε πυρετό και γαστρεντερικά συμπτώματα και το άλλο περιστατικό, παιδί 13 ετών με πυρετό και εξάνθημα. Από τον εργαστηριακό έλεγχο διαπιστώθηκαν αυξημένες τρανσαμινάσες >500 IU/ml, χωρίς να τεκμηριώνεται λοίμωξη ή άλλη αιτία που να δικαιολογεί την αύξηση αυτή. Τα παιδιά νοσηλεύτηκαν, βελτιώθηκαν και εξήλθαν από το νοσοκομείο σε άριστη κατάσταση. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί στη χώρα μας 14 περιστατικά, τα οποία πληρούν τα κριτήρια του «πιθανού κρούσματος» οξείας ηπατίτιδας άγνωστης αιτιολογίας σε παιδιά.
Όπως έχει πει κατά καιρούς η Υφυπουργός Υγείας και γιατρός Μίνα Γκάγκα, το πρώτο σύμπτωμα που πρέπει να κινητοποιήσει τους γονείς είναι τα κίτρινα μάτια. Αν διαπιστώσουν ότι το άσπρο μέρος των ματιών των παιδιών τους αρχίζει να παίρνει μία κίτρινη χροιά πρέπει να τρέξουν στο γιατρό. Ωστόσο η ίδια η Υφυπουργός επεσήμανε ότι ακόμα καλύτερα είναι να παρατηρούν οι γονείς τα ούρα των παιδιών τους και να απευθυνθούν στον παιδίατρο αν διαπιστώσουν ότι είναι σκουρόχρωμα (έχουν το χρώμα του κονιάκ).
Το Τμήμα Ηπατίτιδων του ΕΟΔΥ είναι στη διάθεση του κοινού και των επαγγελματιών υγείας για οποιαδήποτε διευκρίνιση ή και πληροφορία στα τηλέφωνα: 210 5212178 και 210 5212183, ΚΕΠΙΧ: 210 5212054.
