Του Αθανασίου Γκουλιάμα
Επιμελ. Α’ Γενικής Ιατρικής
Ένα από τα πιο καυτά θέματα προς συζήτηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας του SARS-CoV 2 είναι η σωστή χρήση των μασκών αναπνευστικής προστασίας. Οι πολίτες είναι μπερδεμένοι και οι μέχρι σήμερα οδηγίες πολύ συχνά αναθεωρούνται με βάση παρατηρήσεις από την επιστημονική κοινότητα, που μένει να διερευνηθούν με μελέτες μεγαλύτερης κλίμακας.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Οι ιατρικές μάσκες που κυκλοφορούν ανήκουν σε μία από τις εξής κατηγορίες:
Χειρουργικές μάσκες
Aυτές οι μάσκες προστατεύουν από εκπνεόμενα σταγονίδια. Τις χρησιμοποιούν οι χειρουργικές ειδικότητες για να προστατεύουν το χειρουργικό πεδίο από την εκπνοή τους κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό αυτές τις μάσκες να τις χρησιμοποιούν οπωσδήποτε οι ασθενείς με αναπνευστικά συμπτώματα ώστε να μην διασπείρουν τον ιό με την ομιλία ή το βήχα.
Μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας FFp2 και FFp3
Αυτές οι μάσκες προστατεύουν από εισπνεόμενα σταγονίδια και σωματίδια πολύ μικρού μεγέθους. Τις χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες υγείας κυρίως των μονάδων εντατικής θεραπείας, για να προστατεύονται από ασθενείς με αναπνευστικά συμπτώματα γιατί φιλτράρουν τον αέρα που εισπνέουν. Αν οι μάσκες αυτές έχουν βαλβίδα η εκπνοή γίνεται μέσω βαλβίδας εκπνοής, δεν φιλτράρεται όμως, οπότε αν κάποιος έχει συμπτώματα, όπως βήχα, διασπείρει τον ιό. Οι μάσκες αυτές δεν συστήνονται για ασθενείς. Για να υπάρχει έλεγχος και του εκπνεόμενου αέρα θα πρέπει η μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας να μην έχει βαλβίδα.
Κατά την πορεία της πανδημίας πολύ γρήγορα διαπιστώθηκε ότι η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο μπορεί να γίνει από ασυμπτωματικούς αλλά κυρίως από προ-συμπτωματικούς ασθενείς, ανθρώπους δηλαδή που θα νοσήσουν μεν αλλά πριν την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Για την προστασία του πληθυσμού σε αυτές συγκεκριμένα τις περιπτώσεις, η επιστημονική κοινότητα προβληματίζεται σχετικά με την ανάγκη για γενικευμένη χρήση της μάσκας, έτσι ώστε να μην διασπείρουν τον ιό οι άνθρωποι που τον έχουν χωρίς να το γνωρίζουν.
Πολλές χώρες εντός και εκτός Ευρώπης παροτρύνουν τους πολίτες τους να χρησιμοποιούν τη μάσκα στις εξόδους τους. Το Center for Disease Control (CDC) των ΗΠΑ συστήνει την κάλυψη αναπνευστικού με υφασμάτινες μάσκες ως συμπληρωματικό μέτρο σε συνθήκες συνωστισμού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την 7η Απριλίου εξέδωσε νέα οδηγία όπου τονίζει τον ανεπαρκή ρόλο των μασκών για προστασία αν δεν τηρούνται τα μέτρα της υγιεινής των χεριών και της επαρκούς απόστασης των 1-1,5 μέτρων από τον ασθενή που μεταδίδει. Συνιστά να περιοριστεί η χρήση των μασκών στους εργαζόμενους στο χώρο της υγείας, στους ασθενείς και σε αυτούς που τους φροντίζουν. Επίσης τονίζει ότι η αφαίρεση της μάσκας γίνεται με ασφάλεια από την πίσω πλευρά της και ότι δεν πρέπει να αγγίζει κανείς τη μάσκα από μπροστά γιατί τότε μπορεί να μολυνθεί.
Το European Center for Disease Control (ECDC) μία ημέρα μετά, εκδίδει οδηγία τονίζοντας ότι δεν υπάρχει επαρκής απόδειξη για την αποτελεσματικότητα της χρήσης της μάσκας στον περιορισμό της επιδημίας. Τα γνωστά μέτρα είναι υποχρεωτικά και η μάσκα από διάφορα υφάσματα (εφόσον υπάρχει έλλειψη χειρουργικών μασκών) θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματικό μέτρο σε περιπτώσεις εισόδου σε πολυσύχναστους κλειστούς χώρους.
Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας σε σύμφωνη γνώμη με το ECDC δεν συνιστά (9-04-2020) τη γενικευμένη χρήση μασκών από το κοινό με βάση την τρέχουσα πορεία της επιδημίας στην Ελλάδα.
Η μάσκα μπορεί να προσφέρει ένα ψευδές αίσθημα ασφάλειας και αυτό μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνο. Φορώντας τη μάσκα μπορεί να πλησιάσουμε πολύ κοντά σε έναν άνθρωπο χωρίς μάσκα γιατί αισθανόμαστε προστατευμένοι, όμως η προστασία αυτή αφορά εκείνον (όχι εμάς) και αν μεταδίδει εμείς θα κολλήσουμε.
Επιπλέον, αυτή η ψευδής αίσθηση μπορεί να μας κάνει να παραμελήσουμε και την υγιεινή των χεριών (κάτι που 100% συμβαίνει με τη χρήση των γαντιών).
Υποστηρίζει ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ίσως σε πολυσύχναστους κλειστούς χώρους σε μέρη όπου συνεχίζεται η επιδημία και αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο αναθεώρησης της οδηγίας ανάλογα με την πορεία της επιδημίας στη χώρα μας.
Όμως πέρα από τη χρήση μάσκας καλό θα ήταν να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες περιορισμού της μετάδοσης του ιού.
Η τήρηση με ευλάβεια των μέτρων ατομικής υγιεινής είναι εκ των ων ουκ άνευ για την αποφυγή της διασποράς.
Συγκεκριμένα:
- Συνεχές πλύσιμο χεριών με σαπούνι και νερό ή αλκοολούχα διαλύματα για 20΄΄ τουλάχιστον.
- Όταν βήχουμε ή φτερνιζόμαστε χρησιμοποιούμε χαρτομάντιλο ή την καμπή του αγκώνα μας.
- Κρατάμε απόσταση ασφάλειας τουλάχιστον 2 μέτρα για να προφυλαχθούμε.
- Αποφεύγουμε χειραψίες, αγκαλιές, φιλιά.
- Αποφεύγουμε συγκεντρώσεις σε κλειστούς χώρους με πολλά άτομα και άσκοπες επισκέψεις στα νοσοκομεία.
- Η χρήση μάσκας (απλής χειρουργικής) προφυλάσσει όταν κάποιος που νοσεί την φοράει για να μην μολύνει και άλλους. Δεν προσφέρει επιπλέον ασφάλεια στον ασυμπτωματικό που τη φοράει.
- Όταν παρουσιάσουμε (ήπια) συμπτώματα, βάζουμε μάσκα και απομονωνόμαστε από τους άλλους.
- ΔΕΝ πηγαίνουμε στο νοσοκομείο.
- Όταν έχουμε επίμονο ψηλό πυρετό και δύσπνοια (λαχάνιασμα, δυσκολία στην αναπνοή, αδυναμία ολοκλήρωσης μιας πρότασης) πηγαίνουμε στο νοσοκομείο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου.
Τηλέφωνα επικοινωνίας: ΕΟΔΥ 210 5212054, τετραψήφιο 1135.
Όταν έλθουμε σε επαφή με πιθανό ή επιβεβαιωμένο κρούσμα βάζουμε μάσκα και αυτοπεριοριζόμαστε σπίτι μας (προστατεύοντας πάντα τους οικείους μας) για 2 εβδομάδες.
Στη χώρα μας εδώ και 40 περίπου ημέρες έχουν επιβληθεί έγκαιρα σκληρά και επώδυνα οριζόντια μέτρα που αποσκοπούν στον περιορισμό της διασποράς και την προστασία των υγειονομικών δομών. Αν τηρηθούν με ευλάβεια από όλους μας σε συνδυασμό με τα μέτρα ατομικής υγιεινής θα είναι αποτελεσματικά και θα μας προστατέψουν από ολέθριες και μη αναστρέψιμες συνέπειες.
Καθημερινά αποδεικνύουμε ότι είμαστε μικρή χώρα, αλλά μεγάλος λαός στα δύσκολα. Η τύχη όλων μας είναι στα χέρια του καθενός μας.
