Στην εποχή του COVID -19 νέες ορολογίες έχουν μπει στη ζωή όλων μας, συμπεριλαμβανομένων και των ιατρών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Ας δούμε, λοιπόν, τι σημαίνει το «σύνδρομο Long COVID», που τόσο ακούμε από τα χείλη των ειδικών τελευταία, αλλά και τι σημαίνουν και οι υπόλοιποι όροι που χαρακτηρίζουν τη λοίμωξη Covid-19, όπως οξεία, συνεχιζόμενη συμπτωματική, μετά-COVID σύνδρομο κλπ.
Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, πάντα στην πρώτη γραμμή της μάχης ενάντια στον COVID-19 και φυσικά δίνοντας μεγάλη σημασία στην υπεύθυνη ενημέρωση συνέταξε συγκεκριμένες οδηγίες, με στόχο να βοηθήσει τους γιατρούς όλων των ειδικοτήτων στη διάγνωση, αλλά και διαχείριση του «συνδρόμου Long COVID».
Οι οδηγίες αποτελούν ένα συνδυασμό των θέσεων της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας και οδηγιών που έχουν εκδοθεί για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση του συνδρόμου Long COVID, οι οποίες είναι βασισμένες σε γνώμες ειδικών από διεθνείς οργανισμούς, όπως το National Institute for Health and Care Excellence (NICE)1 και το CDC2, ενώ έχουν δημοσιευτεί παρόμοιες οδηγίες από διαφορετικές ερευνητικές ομάδες (3-4).
Τι σημαίνει το σύνδρομο Long Covid;
Με τον όρο “σύνδρομο Long COVID” αναφέρονται τα συμπτώματα, σημεία αλλά και οι επιπλοκές (όψιμες ή μακροχρόνιες) που εμμένουν ή εμφανίζονται 4 εβδομάδες μετά τη λοίμωξη με SARS-COV-2. Επίσης το NICE1 προτείνει την ακόλουθη ορολογία για τις φάσεις που έπονται της λοίμωξης από τον ιό SARS-CoV-2:
- Οξεία COVID-19 (Acute COVID-19): αφορά σε σημεία και συμπτώματα έως 4 εβδομάδες
- Συνεχιζόμενη συμπτωματική COVID-19 (Ongoing symptomatic COVID-19): αφορά σε σημεία και συμπτώματα από 4 έως 12 εβδομάδες.
- Μετά – COVID-19 σύνδρομο (Post COVID-19 syndrome): αφορά σε σημεία και συμπτώματα που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια ή μετά από τη λοίμωξη με COVID-19 και συνεχίζουν για περισσότερο από 12 εβδομάδες, χωρίς να μπορούν να αποδοθούν σε εναλλακτική διάγνωση.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο όρος Long COVID περιλαμβάνει την συνεχιζόμενη συμπτωματική COVID-19 και το μετά-COVID-19 σύνδρομο.
Πόσο συχνό είναι το σύνδρομο Long Covid;
Σύμφωνα με τον Δρ. Στυλιανό Βιττωράκη, Πνευμονολόγο – Φυματιολόγο, υπεύθυνο Ομάδας Εργασίας ΠΦΥ της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας: «Περίπου δύο στους δέκα ασθενείς που νόσησαν με COVID-19 εμφανίζουν μακροχρόνια συμπτώματα που εμμένουν για μήνες μετά την αρχική λοίμωξη ή εμφανίζονται μετά την αρχική ανάρρωση από τη νόσο και περιγράφονται με τον όρο Long COVID Syndrome (παρατεταμένο σύνδρομο COVID-19)».
Γιατί είναι αναγκαία η έγκαιρη αναγνώριση του συνδρόμου αυτού;
Γιατί με την έγκαιρη αναγνώριση του συνδρόμου αυτού και την κατάλληλη αντιμετώπιση οι γιατροί μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ασθενών και να μετριάσουν τις επιπλοκές της νόσησης από COVID-19.
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ασθενείς με COVID-19
«Το βασικό μήνυμα είναι κάθε ασθενής που νοσεί από COVID-19 να ενημερώνεται για την πιθανότητα εμμενόντων συμπτωμάτων που συνήθως υποχωρούν μέσα σε 12 εβδομάδες και εμφανίζονται ανάλογα με την βαρύτητα της νόσου και την προηγούμενη κατάσταση της υγείας του. Σε περίπτωση μη βελτίωσης ή εμφάνισης νέων συμπτωμάτων οι ασθενείς θα πρέπει να εξετάζονται από τον θεράποντα ιατρό τους», εξηγεί ο Στέλιος Λουκίδης, καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας.
Η μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια υγεία
Ο Δρ. Αργύριος Τζουβελέκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πνευμονολογίας, Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών επισημαίνει ότι «τo long COVID-19 σύνδρομο αποτελεί την τρέχουσα χρονική στιγμή την μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια υγεία μετά την οξεία λοίμωξη από κορονοϊό». Προσθέτει, δε, ότι εμφανίζει μια συχνότητα που κυμαίνεται από 10%-30% των ασθενών με μεγαλύτερη επίπτωση στους βαρέως πάσχοντες. Από τον πνεύμονα, η σοβαρότερη επιπλοκή του συνδρόμου ονομάζεται πνευμονική ίνωση που χαρακτηρίζεται από πολλαπλές ουλές στο πνευμονικό παρέγχυμα, κατάλοιπα της λοίμωξης από κορονοϊό και την οποία εμφανίζει ένα ποσοστό έως και 30% των βαρέως πασχόντων ασθενών. Δεδομένου ότι μέχρι σήμερα έχουν εξέλθει από τις ΜΕΘ περί τους 3.300 ασθενείς, αντιλαμβάνεται κανείς το τεράστιο μελλοντικό αντίκτυπο του συνδρόμου στη δημόσια υγεία.
Σύμφωνα με την πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμού Μαρία Θεοδωρίδου «δεδομένα ως προς την κλινική έκφραση της λοίμωξης Covid από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία, αλλά και την Ολλανδία επιβεβαιώνουν τη σπανιότητα μίας σοβαρής νόσου, ενός σπάνιου συνδρόμου που σχετίζεται με την Covid, το πολυοργανικό φλεγμονώδες σύνδρομο».
«Και είναι σημαντικό», πρόσθεσε, «ότι το επιστημονικό ενδιαφέρον εστιάζεται στην αναζήτηση και στη διευκρίνιση της συχνότητας των συμπτωμάτων που μπορούν να εμφανιστούν μετά από μία λοίμωξη με Covid στα παιδιά, εβδομάδες μετά από τη νόσηση, το λεγόμενο Post Covid ή Long Covid σύνδρομο, το οποίο συμβαίνει ανεξάρτητα από τη βαρύτητα της λοίμωξης και η συμπτωματολογία έχει συμπτώματα τόσο σωματικά, όσο και ψυχικά».
Πάντως την ίδια ώρα οργανώνεται η δημιουργία ιατρείων, τα οποία θα αντιμετωπίζουν τις μακροχρόνιες συνέπειες του κορονοϊού, στα νοσοκομεία της χώρας, όπως επιβεβαίωσε στα Νέα της Λέσβου και ο διοικητής του νοσοκομείου Γιώργος Καμπούρης, καθώς αρκετοί νοσήσαντες εμφανίζουν long covid σύνδρομο.
Αυτό μάλιστα που είπε ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, είναι ότι πολλοί ασθενείς, κυρίως νέοι, υποφέρουν από μακροχρόνιες συνέπειες του κορονοϊού σημειώνοντας ότι πρόκειται για ένα καινούργιο κεφάλαιο της παθολογίας, το οποίο θα απασχολήσει σύντομα όλες τις παθολογικές ειδικότητες και στη συνέχεια μπορεί και τους χειρουργούς.
Στο ίδιο πλαίσιο, ο διευθυντής ΜΕΘ στο νοσοκομείο Παπανικολάου της Θεσσαλονίκης, Νίκος Καπραβέλος, επεσήμανε ότι έχει υπολογίσει πάνω από 150-200 συμπτώματα της μακροχρόνιας επίπτωσης του κορονοϊού.
