Του Αθανασίου Γκουλιάμα – Επιμελητή Α’ Γενικής Ιατρικής ΕΣΥ
Ένα από τα βασικά πράγματα μέσα στην τσάντα θαλάσσης τους θερινούς μήνες μετά την πετσέτα είναι το αντηλιακό, ο πλέον απαραίτητος σύμμαχος στην προστασία απ’ τον ήλιο.
Ο ήλιος είναι ζωογόνος και έχει πολλές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία μας, όμως ταυτόχρονα ενοχοποιείται και για πολλά προβλήματα στο δέρμα μας, τα οποία και μπορούμε να τα κατατάξουμε σε δύο κατηγορίες:
-Εκείνα που γίνονται αμέσως φανερά όπως π.χ. το ηλιακό ερύθημα και έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες) κλπ..
-Εκείνα τα οποία εμφανίζονται πολύ αργότερα και είναι και πιο σοβαρά, όπως π.χ. η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες, κλπ.), και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση (καρκινώματα του δέρματος).
Ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5% (επομένως 0,5% κάθε χρόνο). Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι περισσότερη.
Η ηλιακή υπεριώδης ακτινοβολία (UV) που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Εκτός όμως από τη συσσωρευτική δράση της ακτινοβολίας, σημασία έχει και η ευκαιριακή έκθεση στον ήλιο (κατά βάση ηλιοθεραπεία), η οποία είναι η πλέον επικίνδυνη για την εμφάνιση μελανώματος (του πιο επιθετικού καρκίνου του δέρματος).
Καθοριστική λοιπόν η σημασία των αντηλιακών με προϋπόθεση τη σωστή χρήση τους.
Τα αντηλιακά χωρίζονται με βάση:
1) Το δείκτη αντηλιακής προστασίας (SPF- Sun Protection Factor, και είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα). Έτσι, για παράδειγμα ένα αντηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή προστασία. Αναφερόμαστε όμως σε «θεωρητική» άποψη, γιατί ο χρόνος αυτός θα εξαρτηθεί και από άλλες συνθήκες. Αντηλιακά με SPF 30 απορροφούν το 97% της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) του ήλιου, ενώ εκείνα με SPF 50 απορροφούν το 98%.
2) Και σε αντηλιακά προσώπου και σώματος με διαφορετική σύσταση, μιας και το δέρμα του προσώπου απαιτεί μεγαλύτερη και πιο εξειδικευμένη προστασία.
Η σωστή χρήση του αντηλιακού
Παρότι έχουν γίνει εκτεταμένες ενημερωτικές εκστρατείες, ο περισσότερος κόσμος εξακολουθεί να έχει λανθασμένες αντιλήψεις για τη σωστή χρήση του αντηλιακού.
Ας δούμε λοιπόν κάποιους απλούς κανόνες για την ορθή χρήση του αντηλιακού που θα μας εξασφαλίσουν τη μέγιστη προστασία κατά την έκθεσή μας στον ήλιο.
1) Προτιμήστε αντηλιακά που απορροφούν τόσο την υπεριώδη ακτινοβολία (UVA) όσο και την υπεριώδη ακτινοβολία Β (UVB) και να τα εφαρμόζετε όποια ώρα της ημέρας κι αν πρόκειται να βγείτε από το σπίτι. Γιατί; Διότι η UVA, που ευθύνεται για τη φωτογήρανση (ρυτίδες, κηλίδες κ.λπ.), είναι σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας ενώ η UVB, που σχετίζεται με το μελάνωμα, έχει τη μέγιστη έντασή της το μεσημέρι και νωρίς το απόγευμα. Επομένως χρειάζεστε προστασία από την UV από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου.
2) Εφαρμόστε το αντηλιακό 20 λεπτά πριν εκτεθείτε στον ήλιο, ακόμη και σε σημεία που δεν είναι άμεσα εκτεθειμένα (τα φίλτρα που περιέχουν, χρειάζονται χρόνο για να απορροφηθούν και να δράσουν). Έπειτα από 2-3 ώρες το πολύ θα πρέπει να το ανανεώσετε αν θέλετε να συνεχίσετε την παραμονή σας στον ήλιο. Ακόμα κι αν το αντηλιακό είναι ανθεκτικό στο νερό (water-resistant), πρέπει οπωσδήποτε να επαναλαμβάνετε την επάλειψη μετά το κολύμπι ή όταν ιδρώσετε πολύ. Το αντηλιακό μας θα πρέπει να το φοράμε – στη χώρα μας τουλάχιστον – κάθε εποχή και όχι μόνο το καλοκαίρι.
Ακόμα, όμως, κι αν καθίσετε σε σκιερό μέρος, μην ξεχνάτε ότι η άμμος, η θάλασσα, τα τζάμια και οι άλλες λείες επιφάνειες αντανακλούν την UV. Επομένως, πάλι χρειάζεστε αντηλιακό. Το ίδιο και όταν έχει συννεφιά, διότι ποσοστό έως και 80% της UV διαπερνά τα σύννεφα και φθάνει στην επιφάνεια της γης (γι’ αυτό τον λόγο χρειαζόμαστε αντηλιακό και τον χειμώνα).
Μη σας ξεγελάνε λοιπόν οι συννεφιασμένες μέρες, γιατί η ηλιακή ακτινοβολία δεν παύει να υπάρχει. Επίσης, να γνωρίζετε ότι η ομπρέλα θαλάσσης προφυλάσσει από την ηλιακή ακτινοβολία σε ποσοστό 15%, ενώ το νερό της θάλασσας μόλις κατά 5%!
3) Χρησιμοποιείστε τη σωστή ποσότητα. Αναλόγως με το μέγεθος του σώματος, σε κάθε επάλειψη πρέπει να χρησιμοποιούμε περίπου 30 γραμμάρια αντηλιακού. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε μια γεμάτη χούφτα, αλλά ελάχιστοι άνθρωποι την χρησιμοποιούν σε κάθε επάλειψη. Επομένως απλώστε μια γενναία ποσότητα στο σώμα σας και μην ξεχάσετε το πρόσωπο.
4) Ιδανικά, επιλέξτε αντηλιακό με SPF το λιγότερο 30+ και ανώτερο 50 (αντηλιακά με SPF 30 μπλοκάρουν το 97%, ενώ τα αντηλιακά με SPF 50 μπλοκάρουν το 98% της ακτινοβολίας). Επιπλέον χρησιμοποιήστε διαφορετικό αντηλιακό για το πρόσωπο, διαφορετικό για το σώμα, μιας και το καθένα διαφέρει στη σύστασή του ακριβώς γι’ αυτό το λόγο. Και βέβαια αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε περσινά αντηλιακά γιατί το πιθανότερο είναι να έχει αλλοιωθεί η σύστασή τους λόγω πλημμελούς συντήρησης και να μην παρέχουν καμία προστασία.
Μεγάλη σημασία έχει η προφύλαξη στις μικρές ηλικίες διότι τα παιδιά εκτός ότι έχουν πολύ ευαίσθητο δέρμα δέχονται το 80% της συνολικής ηλιακής ακτινοβολίας, που θα δεχτούν σε ολόκληρη τη ζωή τους, έως τα 20 πρώτα χρόνια της ζωής τους.
Γι’ αυτό όσον αφορά τα βρέφη και τα μικρά παιδιά, καλό θα ήταν να αποφεύγουν την άμεση έκθεση στον ήλιο τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 2 ετών, ενώ είναι απαραίτητο να λαμβάνουμε γι’ αυτά όλα τα μέτρα προστασίας από την UV (μόνο εξειδικευμένα λόγω σύστασης παιδικά αντηλιακά).
Επίσης μην ξεχνάτε ότι το αντηλιακό επιτρέπεται σε μωράκια άνω των 6 μηνών και η αιτία είναι ότι το δερματάκι τους είναι εξαιρετικά ευαίσθητο για να εκτεθεί τόσο στις υπεριώδεις ακτίνες τους ηλίου όσο και στις ουσίες που περιέχουν τα αντηλιακά! Οπότε κάντε λίγη υπομονή οι μαμάδες και θα έχετε άπλετο χρόνο μπροστά σας για πλατσουρίσματα με το μωρό σας, μόλις αυτό συμπληρώσει τους 6 μήνες ζωής του!
Το αντηλιακό δεν μπορεί να προσφέρει 100% προστασία, για το λόγο αυτό δεν πρέπει να επαναπαύεστε, ότι φορώντας ένα έστω και πολύ καλό προϊόν έχετε απαλλαγεί από την έγνοια της ηλιακής ακτινοβολίας. Την υπόλοιπη «δουλειά» της προστασίας την συμπληρώνουν το καπέλο, τα γυαλιά ηλίου και τα ρούχα. Φυσικά, ο «χρυσός κανόνας» είναι να αποφεύγετε τον ήλιο κατά τη διάρκεια ειδικά των μεσημεριανών ωρών (12 μ.μ. και 4 μ.μ.) όπου η ηλιακή ακτινοβολία είναι κάθετη, άρα και πιο έντονη.
Ακολουθώντας τις παραπάνω οδηγίες σίγουρα θα έχετε ένα όμορφο καλοκαίρι, προστατευμένοι όπως πρέπει από τον ήλιο! Και προπάντων μην παρασύρεστε και μην διστάζετε να ζητάτε βοήθεια από ειδικούς σχετικά με το ποιο προϊόν είναι το ιδανικό για τις δικές σας ανάγκες.
