Του Αθανασίου Γκουλιάμα,
Επιμελητή Α΄ Γενικής Ιατρικής
Έχει περάσει πάνω από ένας χρόνος από την επέλαση του κορωνοϊού στην Ευρώπη και εν αναμονή της ολοκλήρωσης των εμβολιασμών, το μόνο μας όπλο παραμένει η χρήση μάσκας. Η καθολική χρήση της θα είναι επιτακτική και τους προσεχείς μήνες καθώς το τρίτο κύμα της πανδημίας εξελίσσεται, η διασπορά του ιού αυξάνει και ο ψυχρός ακόμη καιρός αυξάνει τον συνωστισμό στους κλειστούς χώρους και δημιουργεί επιπλέον ευκαιρίες μετάδοσης του ιού.
Μύθος #1: Η χρήση υφασμάτινης μάσκας δεν είναι χρήσιμη
Γνωρίζουμε ότι ο κορωνοϊός, μεταδίδεται από άνθρωπό σε άνθρωπο κυρίως με τα σταγονίδια που παράγονται κατά την ομιλία ή τον βήχα. Η χρήση μίας αυτοσχέδιας μάσκας προσώπου από ύφασμα είναι ένας απλός και εύκολος τρόπος για να προστατεύσετε τους γύρω σας. Οι υφασμάτινες μάσκες λειτουργούν ως ένα φυσικό εμπόδιο μειώνοντας τον αριθμό των μικροοργανισμών που κάποιος απελευθερώνει στον αέρα. Επιπλέον, μελέτες έδειξαν ότι η μάσκα προστατεύει και τον χρήστη της καθώς σε περίπτωση έκθεσης θα εισπνεύσει λιγότερα μολυσματικά σταγονίδια και είναι πιθανότερο να νοσήσει ελαφρά ή και να παραμείνει ασυμπτωματικός.
Μύθος #2: Αν δεν είμαι άρρωστος, δεν χρειάζεται να φοράω μάσκα
Ο κορωνοϊός SARS CoV2 μεταδίδεται και από τους ήπια νοσούντες ακόμα και τους ασυμπτωματικούς ανθρώπους. Εκτιμάται ότι το 40% της μετάδοσης του ιού γίνεται από ασυμπτωματικούς φορείς. Αυτό είναι το βασικό του χαρακτηριστικό που τον κατέστησε ικανό να μας προσβάλει καθολικά και ανεξέλεγκτα. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιος φέρει τον ιό και συνεπώς δεν μπορούμε να προφυλαχθούμε, να τον απομονώσουμε έγκαιρα. Συνεπώς, επειδή δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιος φέρει τον κορωνοϊό και ποιος όχι, συνιστάται να φοράμε σωστά όλοι μάσκα, ώστε να προστατεύουμε εμάς και τους συνανθρώπους μας.
Μύθος #3: Αν φοράω μάσκα, δεν χρειάζεται να τηρώ τις αποστάσεις ή να παραμένω σπίτι σε περίπτωση που δεν νιώθω καλά
Με οποιοδήποτε σύμπτωμα λοίμωξης, ακόμα και ήπιο θα πρέπει να παραμένουμε στο σπίτι και αν τα συμπτώματα επιμένουν ή επιδεινώνονται να επικοινωνούμε με τον θεράποντα ιατρό μας. Η χρήση της μάσκας αποτελεί ένα συμπληρωματικό μέτρο κατά της εξάπλωσης του κορωνοϊού και δεν υποκαθιστά τα καίριας σημασίας προληπτικά μέτρα, όπως η φυσική απόσταση, η αναπνευστική υγιεινή (χρήση χαρτομάντηλου για τον βήχα ή το φτέρνισμα), η υγιεινή των χεριών και η αποφυγή αγγίγματος του προσώπου.
Μύθος #4: Η μάσκα αρκεί να καλύπτει το στόμα μου
Μια μάσκα πρέπει να καλύπτει το στόμα και τη μύτη σας. Θα πρέπει να είναι άνετη και στις δύο πλευρές του προσώπου σας, για να μπορείτε να αναπνέετε χωρίς περιορισμούς. Επιλέξτε λοιπόν μια μάσκα που να καλύπτει σωστά το πρόσωπό σας. Μην φοράτε τη μάσκα γύρω από το λαιμό σας, το πηγούνι σας ή το χέρι σας – αυτό δεν προστατεύει κανέναν.
Μύθος #5: Φορώντας μάσκα, ενδέχεται να αρρωστήσω
Το προηγούμενο διάστημα, υπήρξαν κάποιες αναφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι χρησιμοποιώντας μάσκα, εισπνέουμε διοξείδιο του άνθρακα, γεγονός που μπορεί να μας αρρωστήσει. Απερίφραστα, αυτό είναι ψευδές. Σε αντίθεση με τα σταγονίδια, η διάχυση των μορίων του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα δεν επηρεάζεται από τη χρήση υφασμάτινης ή χειρουργικής μάσκας. Οι μάσκες δεν μειώνουν το εισπνεόμενο οξυγόνο και δεν προκαλούν επανεισπνοή του διοξειδίου του άνθρακα.
Ωστόσο, υπάρχουν μερικές ομάδες ανθρώπων που δεν πρέπει να φορούν μάσκες. Σε αυτές περιλαμβάνονται παιδιά ηλικίας κάτω των 2 ετών, άτομα που παρουσιάζουν αναπνευστικά προβλήματα ή άτομα τα οποία δεν μπορούν να βγάλουν τη μάσκα χωρίς βοήθεια.
Τελικά είναι οι μάσκες αποτελεσματικές;
- Ποιο είδος μάσκας είναι περισσότερο αποτελεσματικό; Σύμφωνα με το CDC των ΗΠΑ, οι καλύτερες μάσκες είναι αυτές που έχουν δύο ή περισσότερα στρώματα. Οι μπαντάνες και τα κασκόλ θα πρέπει να αποφεύγονται καθώς συνήθως έχουν μόνο 1 στρώμα υφάσματος και δεν προστατεύουν επαρκώς από τον ιό. Οι ιατρικές μάσκες με βαλβίδες επίσης δεν πρέπει να προτιμώνται καθώς οι βαλβίδες επιτρέπουν τη διαρροή σωματιδίων του ιού.
- Η μάσκα προστατεύει αυτόν που τη φοράει ή τους άλλους; Στην αρχή της πανδημίας, όταν δεν είχαμε ακόμα επαρκή δεδομένα, η χρήση μάσκας είχε προταθεί κυρίως για την προστασία των άλλων. Έκτοτε, έχουμε μάθει αρκετά σχετικά με τον τρόπο που μεταδίδεται ο ιός και τελευταία δεδομένα δείχνουν ότι ακόμα και αυτός που φοράει τη μάσκα έχει κάποια οφέλη. Συνολικά, οι περισσότερες έρευνες έχουν δείξει ότι η καθολική χρήση μάσκας είναι αυτή που προσφέρει τα περισσότερα οφέλη.
- Μπορούν οι μάσκες να περιορίσουν τη σοβαρότητα της νόσησης; Οι μάσκες μειώνουν την αρχική ποσότητα του ιού στην οποία εκτίθεται ο χρήστης. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η μικρότερη ποσότητα έκθεσης οδηγεί σε ηπιότερη νόσηση, επομένως δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι η καθολική χρήση μάσκας μπορεί να οδηγήσει σε επίσπευση της ανοσίας της αγέλης με ηπιότερα περιστατικά. Η παραπάνω θεωρία έχει αποτελέσει αιτία μεγάλων αντιπαραθέσεων και προς το παρόν δεν στηρίζεται από επιστημονικά δεδομένα. Η μεγαλύτερη ανησυχία σχετικά με την παραπάνω προσέγγιση είναι ότι τα άτομα που φορούν μάσκα πιστεύουν ότι είναι προστατευμένα από τον ιό, με αποτέλεσμα να μην τηρούν τα υπόλοιπα μέτρα πρόληψης.
- Πρέπει πάντοτε να φοράμε μάσκα όταν βγαίνουμε από το σπίτι; Εξαρτάται. Αν πηγαίνετε για ένα περπάτημα εκτός του σπιτιού σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν άλλα άτομα, τότε προφανώς η μάσκα δεν προσφέρει οφέλη. Ωστόσο, αν έρθετε σε επαφή με άλλα άτομα ή αν πάτε σε κάποιο χώρο όπου είναι αδύνατο να τηρηθούν τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, πρέπει οπωσδήποτε να φοράτε μάσκα.
- Η χρήση διπλής μάσκας μας προστατεύει τελικά; Πρόσφατα ο Dr Fauci (επικεφαλής λοιμωξιολόγος της Αμερικής) δήλωσε ότι «αποτελεί κοινή λογική ότι αν κάποιος φοράει μία μάσκα με μονή επίστρωση και προσθέσει άλλη μία πάνω από την πρώτη πιθανότατα θα είναι πιο αποτελεσματική η προστασία που παρέχεται». Έτσι αν κάποιος φοράει απλή υφασμάτινη μάσκα μπορεί να την αναβαθμίσει τοποθετώντας πάνω από αυτήν μια χειρουργική ή να εφαρμόσει κάποια μορφή ενισχυμένης υφασμάτινης διπλής μάσκας (δύο επιστρώσεων με πυκνή ύφανση) ώστε να αισθάνεται πιο προστατευμένος ειδικά σε κλειστούς χώρους με συνωστισμό. Αυτοί οι συνδυασμοί μπορούν να παράσχουν συνολική αποτελεσματικότητα >90% (έναντι 60% – 70% αποτελεσματικότητας της απλής χειρουργικής μάσκας) στην παρεμπόδιση σωματιδίων 1 mm και μεγαλύτερων, που αντιστοιχούν στο μέγεθος των αναπνευστικών αερολυμάτων που είναι τα πιο σημαντικά για τη διαμεσολάβηση της μετάδοσης του COVID-19.
Συμπέρασμα
Αν θέλουμε να τερματίσουμε ή να επιβραδύνουμε κατά το δυνατό την εξάπλωση της πανδημίας, θα πρέπει να ακολουθούμε τις οδηγίες των ειδικών. Πρέπει να αναγνωρίσουμε επίσης ότι υπάρχουν ακόμα ερωτήματα που δεν έχουν απαντηθεί με βεβαιότητα, επομένως οι οδηγίες συνεχώς αλλάζουν βάσει των νέων δεδομένων που συνεχώς έρχονται στη δημοσιότητα. Σήμερα, τα περισσότερα δεδομένα δείχνουν ότι θα πρέπει όλοι να φοράμε μάσκες, καθώς έτσι περιορίζεται η εξάπλωση του ιού και σώζουμε ζωές. Επομένως είναι πολύ δύσκολο να αποδειχθεί με επιχειρήματα ότι η μάσκα ΔΕΝ είναι αποτελεσματική.
