Του Παύλου Π. Αμπατζή
Ιατρού Ειδικευόμενου Ακτινολόγου
ΠΓΝΑ “Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ”
Η καρδιά είναι το κέντρο της κυκλοφορίας του αίματος. Ουσιαστικά, η καρδιά είναι μια “αντλία” που διοχετεύει αίμα σε όλα τα σημεία του σώματος μέσω των αρτηριών. Ακολούθως το φλεβικό δίκτυο είναι υπεύθυνο για την επιστροφή του αίματος, που έχει χρησιμοποιηθεί και είναι πτωχό σε οξυγόνο, από την περιφέρεια στους πνεύμονες προκειμένου να επανοξυγονωθεί και, τέλος, να επιστρέψει στην κεντρική αντλία (καρδιά) όταν και ολοκληρώνεται ένας κύκλος.
Το φλεβικό δίκτυο των άκρων μας (άνω ή κάτω) αποτελείται από τις εν τω βάθει και τις επιπολής (επιφανειακές) φλέβες. Στα κάτω άκρα (πόδια) συνυπάρχουν οι φλέβες “γέφυρες” (διατιτραίνουσες φλέβες) οι οποίες φέρνουν σε επικοινωνία τις δύο αυτές κατηγορίες, με σκοπό την παροχέτευση του αίματος από το επιπολής δίκτυο στο εν τω βάθει. Το κυρίαρχο δίκτυο των κάτω άκρων, το εν τω βάθει, επιστρέφει το αίμα μέσω της κάτω κοίλης φλέβας στους πνεύμονες, ενώ στα άνω άκρα (χέρια) αμφότερα τα δίκτυα παίζουν σημαντικό ρόλο και επιστρέφουν το αίμα στους πνεύμονες, μέσω της άνω κοίλης φλέβας. Οι φλέβες των άκρων στο εσωτερικό τους έχουν βαλβίδες (Εικ.1) οι οποίες προωθούν το αίμα κεντρικότερα, ενώ παρεμποδίζουν την παλινδρόμηση αυτού. Επίσης, η φλεβική ροή υποβοηθείται από τους μυς που περικλείουν τα εν λόγω αγγεία.
Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ή φλεβοθρόμβωση
Με απλά λόγια αναφερόμαστε στην δημιουργία θρόμβου αίματος, εντός του εν τω βάθει ή του επιπολής φλεβικού δικτύου, ο οποίος το αποφράζει και δεν επιτρέπει την συνέχεια της ροής του αίματος εντός του αγγείου. Υπάρχει και η περίπτωση να είναι μερική θρόμβωση, ως εκ τούτου να υπάρχει τμηματική ροή εντός του αγγείου. (Εικ.2) Μπορεί να είναι οξεία (θρόμβος ηλικίας έως 1-2 εβδομάδων) ή χρόνια.
Παράγοντες κινδύνου
- Οικογενειακό ιστορικό
- Χειρουργική επέμβαση
- Υπερβολικό βάρος
- Εγκυμοσύνη
- Καθιστική ζωή
- κ.ά.
Κλινική εικόνα
Η πιο συχνή κλινική εικόνα που παρουσιάζει ένας ασθενής είναι άλγος, οίδημα, θερμότητα και ερυθρότητα. Συνυπάρχουν πυρετική κίνηση, ταχυπαλμία κ.ά. Στην περίπτωση θρόμβωσης του επιπολής φλεβικού δικτύου σε αυτά τα σημεία συμπεριλαμβάνεται και επώδυνη σκληρία κατά μήκος της πορείας μιας επιπολής φλέβας.
Η εξέταση
Η εξέταση εκλογής για την ανάδειξη της θρόμβωσης των αγγείων των άκρων, σε κλινικά ύποπτους ασθενείς παραμένει το Τriplex αγγείων, εξέταση που διενεργείται από όλους τους Εκπαιδευμένους Ακτινολόγους. Είναι μια εύκολη και ανώδυνη εξέταση, για την οποία ένας άρτια εκπαιδευμένος Ακτινολόγος μπορεί να καταλήξει σε συμπέρασμα από τα πρώτα κιόλας στάδια της ειδικότητάς του. Το υπερηχογράφημα δεν έχει κανέναν επιβαρυντικό παράγοντα για τον ασθενή, καθώς προσφέρει απεικόνιση μέσω υπερήχων (υψηλής συχνότητας ήχοι) που μετατρέπονται σε εικόνα.
Κατά την εξέταση ο ασθενής πρέπει να είναι κατακεκλιμένος σε κρεβάτι ή φορείο. Ο Ακτινολόγος “σκανάρει” κατά μήκος των αγγείων του ασθενή και με την βοήθεια διαφόρων λειτουργιών του υπερηχοτομογράφου έχει μια πλήρη εικόνα ως προς την λειτουργία και παθολογία των αγγείων που είναι υπό διερεύνηση.
Επιπλοκές
Η πιο συχνή (100/100000) κύρια επιπλοκή μιας θρόμβωσης, η οποία μπορεί να είναι και δυνητικά απειλητική για την ζωή του ασθενούς, είναι η Πνευμονική εμβολή (ΠΕ). (Εικ.3) Αναφερόμαστε στην ΠΕ ως επί απόφραξης των πνευμονικών αρτηριών που έχει ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο φάσμα συμπτωμάτων, με κύρια το θωρακικό άλγος, την ταχυκαρδία και την δύσπνοια.
Σε κάθε υποψία διενεργείται Αξονική Τομογραφία Θώρακος, με την χρήση σκιαγραφικής ουσίας (Αξονική Αγγειογραφία), ενώ επί ενδείξεων σε συνεργασία με τους υπόλοιπους κλινικούς Ιατρούς, οι ειδικά εκπαιδευμένοι Επεμβατικοί Ακτινολόγοι τοποθετούν ένα “φίλτρο” (Εικ.5) στην Κάτω Κήλη Φλέβα σαν μέτρο πρόληψης – θεραπείας, ώστε να σταματήσει η συσσώρευση θρόμβων στα πνευμονικά αγγεία. Η διαδερμική τοποθέτηση φίλτρου Κάτω Κοίλης Φλέβας είναι μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδος η οποία διαρκεί περί τα 15 λεπτά και είναι ανεκτή από όλους τους ασθενείς. Κατά την διάρκεια της επέμβασης και με την χρήση τοπικής αναισθησίας, παρακεντάται μια κεντρική περιφερική φλέβα (συνήθως) από την οποία ο Επεμβατικός Ακτινολόγος εισάγει και τοποθετεί το φίλτρο.
Με την βοήθεια του Ψηφιακού Αγγειογράφου (ακτινοβολία) το τοποθετεί στην σωστή θέση (Εικ.4) ώστε να αποτρέψει την μετακίνηση θρόμβων αίματος από την περιφέρεια προς τους πνεύμονες. Ο ασθενής μετά από λίγες ώρες μπορεί να πάρει εξιτήριο, χωρίς να αισθάνεται ουδεμία ενόχληση.
Αντιμετώπιση – θεραπεία
Μετά την διάγνωση (κλινική υποψία, τεκμηρίωση με triplex φλεβών) το πρώτο μέλημα είναι να αποφευχθεί η επέκταση της νόσου, να μην υπάρχουν επιπλοκές. Ο κλινικός Ιατρός λοιπόν με βάση κατευθυντήριες οδηγίες και την γνώση του ιστορικού του ασθενούς αντιμετωπίζει τον κάθε ασθενή μεμονωμένα με την αντιπηκτική αγωγή να είναι το κύριο μέσον.
Συμπερασματικά πολύ σημαντικό και ουσιαστικό σκοπό για τον ασθενή έχει η πρόληψη. Αποφυγή πολύωρης ακινησίας (π.χ. διαλείμματα από εργασία, μικρή άσκηση κατά την διάρκεια πολύωρων ταξιδιών με αεροπλάνο κ.ά.), σωματική δραστηριότητα και επαρκής ενυδάτωση είναι τρεις βασικοί πυλώνες. Ασθενείς με υψηλό δείκτη μάζας σώματος, υπέρταση, σάκχαρο και άλλες παθήσεις πρέπει να στοχεύσουν σε άμεση αλλαγή τρόπου ζωής. Σημαντικότατος αναδεικνύεται ο ρόλος του κλινικού Ακτινολόγου στην αξιόπιστη τεκμηρίωση της διάγνωσης και του επεμβατικού Ακτινολόγου στην πρόληψη πνευμονικής εμβολής.
