Ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχει να κάνει με την προσπάθεια να αποκτήσει τεχνολογική κυριαρχία και να απεξαρτηθεί από την εισαγωγή τεχνολογιών από τρίτες χώρες, έχει ως βάση του το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας στο Ηράκλειο Κρήτης. Εκεί ξεκίνησαν οι δοκιμές του EPAC 1.0, του πρώτου τσιπ ευρωπαϊκού επεξεργαστή, με το ΙΤΕ να συμβάλει στον τομέα σχεδίασης υλικού και στις πρώτες δοκιμές του.
Στις δοκιμές αυτές ο EPAC 1.0 έδωσε και τα πρώτα σημάδια ζωής τρέχοντας ένα πρόγραμμα που εκτύπωνε στην οθόνη το μήνυμα «Hello World!» (Μτφ: «Γεια σου κόσμε»), και μάλιστα σε μια περίοδο που η παγκόσμια αγορά αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα έλλειψης τσιπ. Όλα αυτά στο πλαίσιο της κοινοπραξίας European Processor Initiative, στην οποία συμμετέχει το ΙΤΕ ως ένας από τους 28 εταίρους από 10 χώρες της Ε.Ε., ανάμεσα στους οποίους ερευνητικοί οργανισμοί, πανεπιστήμια αλλά και εταιρείες, όπως η γαλλική Αtos, η BMW κ.ά..
Εκτός από τον ευρωπαϊκό επεξεργαστή, η Ε.Ε. έχει στόχο να αναπτύξει και ένα οικοσύστημα υπερυπολογιστών, τομέας στον οποίο η Ευρώπη επίσης υπολείπεται σε σύγκριση με άλλες χώρες. Όλα αυτά τα έργα βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα του EuroHPC, ενός προγράμματος της Ε.Ε. διάρκειας 8 ετών (2021-2027), ενώ για την επίτευξη των παραπάνω στόχων έχουν δεσμευτεί 3 δισεκατομμύρια ευρώ από την Κομισιόν, 3 δισεκατομμύρια ευρώ από ευρωπαϊκά κράτη και 900 εκατομμύρια από ιδιώτες.
Σε αυτό το πλαίσιο έχουν ξεκινήσει 24 ερευνητικά έργα σε 9 από τα οποία συμμετέχουν Έλληνες εταίροι, πέραν του ΙΤΕ, όπως το ΕΜΠ, το Πολυτεχνείο Κρήτης, το ΕΠΙΣΕΥ, το ΑΠΘ, ο Δημόκριτος αλλά και η Exapsys, «τεχνοβλαστός του Πολυτεχνείου Κρήτης. Επίσης, έχουν εγκριθεί 3 πολύ σημαντικά έργα-πιλότοι με συμμετοχή Ελλήνων εταίρων, για τη δημιουργία δύο προηγμένων υπερυπολογιστών (Exascale Supercomputers) οι οποίοι θα μπορούν να εκτελούν πάνω από 1 τρισεκατομμύριο πράξεις στο δευτερόλεπτο. Στόχος είναι στο τέλος του 2027 να αναπτυχθεί ένα σύνολο ευρωπαϊκών υπερυπολογιστών που θα έχουν τις ίδιες ή και περισσότερες δυνατότητες από εκείνους των ΗΠΑ, Κίνας και Ιαπωνίας.
Μεταξύ 33 χωρών, η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις 5 κορυφαίες χώρες σε συμμετοχή στα έργα του EuroHPC, μετά τις Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία, ενώ υπολογίζεται πως στα έργα απασχολούνται περισσότεροι από 100 Έλληνες επιστήμονες.
