Ακόμα και στις μέρες μας που η ιατρική έρευνα έχει προχωρήσει σε σημαντικό βαθμό ώστε να θεωρείται μία νόσος που μπορεί να είναι ιάσιμη αν υπάρχει έγκαιρη διάγνωση, ο καρκίνος του μαστού συνεχίζει να αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες.
Στη χώρα μας εκτιμάται ότι έχουμε πάνω από 7.000 νέα περιστατικά σε ετήσια βάση, ενώ στην Ευρώπη τα κρούσματα του καρκίνου του μαστού σε γυναίκες φτάνουν τα 450.000 ετησίως.
Γνωριμία
Ο καρκίνος είναι μία περίπλοκη ασθένεια και ο κάθε άνθρωπος που διαγιγνώσκεται με ογκολογικό νόσημα έχει εχθρό το χρόνο, καθώς θα πρέπει να ενεργήσει πριν η νόσος εξελιχθεί και γίνουν μεταστάσεις, καθώς τότε ο αγώνας δυσκολεύει. Όπως μας είπε ο χειρουργός Μάκης Αξιώτης, ο καρκίνος δημιουργείται όταν τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού επιτίθενται στον εαυτό τους λειτουργώντας με τη διαδικασία του ανεξέλεγκτου πολλαπλασιασμού, ενώ ταυτόχρονα τα κύτταρα που έχουν γεράσει δεν πεθαίνουν (αποπίπτουν) ώστε να ανανεωθούν και με αυτόν τον τρόπο σχηματίζεται η κακοήθεια.
Οι παράγοντες κινδύνου διαφέρουν ανάλογα με τη μορφή του καρκίνου και έχουν να κάνουν με την ηλικία, το φύλο, την εθνικότητα, ενώ ρόλο παίζουν και οι γονιδιακές μεταλλάξεις, το οικογενειακό και ατομικό ιστορικό, το ορμονικό προφίλ, καθώς και η μόλυνση του περιβάλλοντος και το κάπνισμα. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να προσβληθούν από καρκίνο του μαστού, ιδιαίτερα στην μεταεμμηνοπαυσιακή περίοδο σε σχέση με τις γυναίκες που έχουν κανονικό βάρος.
Η διήθηση του καρκίνου οδηγεί στη μετάσταση και γι’ αυτό όσο πιο πρώιμα γίνει η διάγνωση τόσο περισσότερο πολλαπλασιάζονται πραγματικά οι πιθανότητες η νόσος να ιαθεί.
Ο καρκίνος του μαστού χωρίζεται σε τρεις τύπους και συγκεκριμένα:
- Πορογενές καρκίνωμα in situ (DCIS)
- Διηθητικό πορογενές καρκίνωμα (IDC)
- Λοβιακό καρκίνωμα in situ (LCIS).
Συμπτώματα
Η έκκριση υγρού από τη θηλή, το κοκκίνισμα, η αλλαγή του σχήματος, το ίδιο και στο δέρμα του μαστού, ένα νέο εξόγκωμα που δεν υπήρχε προηγουμένως ή μία μάζα που πιάνεται κατά την ψηλάφηση, ένα οίδημα ή ερεθισμός και οποιαδήποτε αλλαγή παρατηρήσουμε ή πόνο, είτε ψηλαφώντας το μαστό ή κοιτάζοντας το στήθος με το μάτι στον καθρέφτη, θα πρέπει να μας ενεργοποιήσει για να τρέξουμε άμεσα στον γυναικολόγο.
Η μαστογραφία είναι η πιο σίγουρη διαγνωστική εξέταση, υπάρχουν όμως καρκίνοι του μαστού που δεν αποτυπώνονται ούτε με το μαστογράφο και γι’ αυτό συνιστάται για έναν πλήρη έλεγχο και ο υπέρηχος και η ψηλάφηση μαστού. Ειδικά η ψηλάφηση μαστού θεωρείται ο απόλυτος συνδυασμός που πρέπει να ακολουθεί τη μαστογραφία, ενώ είναι λάθος μία γυναίκα για να αποφύγει την ακτινοβολία της μαστογραφίας να κάνει μόνο υπέρηχο και όταν η εξέταση είναι αρνητική να κοιμάται ήσυχη. Ο υπέρηχος θα δείξει δυο χρόνια αργότερα ό,τι μπορεί να εντοπίσει η μαστογραφία σήμερα στο μαστό και αυτό το σημειώνουμε για να γίνει κατανοητό ότι δεν μπορεί μία γυναίκα να είναι ασφαλής διαγνωστικά μόνο με τον υπέρηχο, χωρίς μαστογραφία.
Η ακτινοβολία
Πολλές γυναίκες φοβούνται την ακτινοβολία της μαστογραφίας η οποία είναι ιονίζουσα, στην πραγματικότητα όμως η δόση είναι πολύ μικρή, αντιστοιχεί με αυτό που λέμε κοσμική ακτινοβολία που δέχεται ο κάθε άνθρωπος. Για να δώσουμε μία τάξη μεγέθους για να συγκρίνετε, η ακτινοβολία που δέχεται μία γυναίκα σε μία μαστογραφία, που θα κάνει σε ετήσια βάση, αντιστοιχεί με την ακτινοβολία για 8 ώρες πτήσης με αεροσκάφος.
Είναι, λοιπόν, προτιμότερο μία γυναίκα να υποστεί την ακτινοβολία, που αντιστοιχεί σε ένα μικρότερο αεροπορικό ταξίδι απ’ αυτό της Αθήνας με τη Νέα Υόρκη προορισμό από το να έχει την αμφιβολία του μη ελέγχου. Άλλωστε στον έλεγχο οφείλεται η αύξηση των ποσοστών ίασης του καρκίνου του μαστού, καθώς οι γυναίκες όλο και περισσότερο ευαισθητοποιούνται και κάνουν μαστογραφίες, εντοπίζουν τον καρκίνο και προλαβαίνουν πριν αυτός εξαπλωθεί. Αυτός είναι ένας παράγοντας της μείωσης των θανάτων σε σχέση με το παρελθόν. Ένας δεύτερος παράγοντας είναι ότι έχει προχωρήσει η επιστήμη και έχει αρχίσει να κατανοεί καλύτερα τη βιολογία του καρκίνου, ώστε να μπορεί και να τον αντιμετωπίσει με αποτελεσματικότερες θεραπείες.
Η χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου του μαστού είναι η πρώτη επιλογή για την αντιμετώπιση του καρκίνου και μάλιστα στις μέρες μας η πρώιμη διάγνωση οδηγεί στην αφαίρεση του όγκου και όχι σε ολόκληρο το μαστό, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Η πρόγνωση είναι αυτή που θα καθορίσει ποια θα είναι τα επόμενα θεραπευτικά στάδια μετά την αφαίρεση, ενώ οι εξειδικευμένες γονιδιακές εξετάσεις στην ουσία δημιουργούν το χάρτη της επικινδυνότητας σηματοδοτώντας τη διαδρομή που θα πρέπει να ακολουθήσει η ασθενής με το γιατρό της. Προλαμβάνοντας ενίοτε και άσκοπες θεραπείες ώστε να μην υποβάλλεται σε ταλαιπωρία που δεν χρειάζεται.
Η μαστογραφία στις ηλικίες μετά τα 40 κάθε χρόνο είναι πλέον στις μέρες μας επιβεβλημένη, καθώς ο καρκίνος και του μαστού χτυπά ολοένα και νεότερες ηλικίες. Χρειάζεται μία μαστογραφία βάσης σε νεαρότερη ηλικία και από κει και πέρα από τα 40 κάθε χρόνο μαστογραφία. Για τις γυναίκες από 20 ετών και πάνω απαιτείται η αυτοεξέταση, δηλαδή η ψηλάφηση του μαστού, την οποία θα τους δείξει πώς γίνεται η γυναικολόγος τους ώστε ό,τι κάνουν να το κάνουν με υπευθυνότητα.
Υπερηχογραφικός έλεγχος προτείνεται για γυναίκες κάτω των 40 ετών, δηλαδή κατά τη δεκαετία μεταξύ των 30 και 40 ετών. Προέκταση του υπερήχου στον μαστό είναι και η λεγόμενη ελαστογραφία, μία καινούργια απεικονιστική εξέταση χωρίς ακτινοβολία, που ουσιαστικά μελετά την ελαστικότητα του μαστού εντοπίζοντας σκληρά ύποπτα σημεία για κακοήθεια, τα οποία αποτελούν ένδειξη καρκίνου ή μελλοντικού καρκίνου.
Και η σκληρή πραγματικότητα
Όλα τα παραπάνω είναι αυτά που έχουν μπροστά τους οι γυναίκες για να μην θεωρούνται «παραμελημένες» στα θέματα του ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού. Δεν πρέπει να παραμελούν τον εαυτό τους και γι’ αυτό το ετήσιο ραντεβού για τη μαστογραφία θα πρέπει να κλείνεται από νωρίς. Υπάρχει ένα ζήτημα πρόσβασης σε τοπικό επίπεδο στα διαγνωστικά μέσα, καθώς μία γυναίκα που έχει να πληρώσει το κόστος της μαστογραφίας μπορεί να την έχει άμεσα στη διάθεσή της απευθυνόμενη στα ιδιωτικά Ακτινοδιαγνωστικά Κέντρα του τόπου μας.
Για όποια επιλέξει τις μονάδες του ΕΣΥ θα δυσκολευτεί και ειδικά μία γυναίκα που έχει συμπτώματα αν κάνει το λάθος να περιμένει να εξεταστεί από μαστογράφο του ΕΣΥ, ενδεχομένως, μετά από δίμηνη – τρίμηνη αναμονή να είναι ήδη αργά. Υπάρχει μεγάλη αναμονή για μαστογραφία στο νοσοκομείο, καθώς ο μαστογράφος είναι ένας και οι γυναίκες πολλές και εκ των πραγμάτων ένα μηχάνημα δεν είναι αρκετό για να καλύψει τις ανάγκες της Λέσβου. Ταυτόχρονα ο δεύτερος μαστογράφος που υπάρχει στο Κέντρο Υγείας Μυτιλήνης έχει μείνει χωρίς ακτινολόγο μετά την παραίτηση της ακτινολόγου που απασχολούνταν, πράγμα που σημαίνει ότι χάνεται η δυνατότητα του δεύτερου πόλου που θα μπορούσε να αποσυμφορήσει το Βοστάνειο και αυτό γινόταν μέχρι πρόσφατα εξυπηρετώντας περισσότερες γυναίκες.
