Του Βασίλη Καϊλή,
Ορθοπεδικού Χειρουργού
- Σημαντική η πρώτη φάση αποκατάστασης μέχρι τα 3 χρόνια του παιδιού
Κατ’ αρχάς πρέπει να γνωρίζουμε πως ΔΕΝ είναι κάτι σοβαρό και αν γίνει σωστή αντιμετώπιση το παιδί μας θα έχει μια φυσιολογική ζωή και δεν θα πονάνε τα πόδια του, θα μπορεί δε να αθλείται κανονικά.
Η κλασική παραμόρφωση θυμίζει ένα μπαστούνι του γκολφ (golf-clubfoot είναι άλλωστε η ονομασία στα αγγλικά).
Γιατί είναι έτσι το πόδι του;
Η ακριβής αιτία είναι ακόμα άγνωστη. Αυτό που γνωρίζουμε είναι πως αρχικά ΟΛΟΙ μας έχουμε αυτή τη μορφή στα πόδια στην εμβρυϊκή ζωή, αλλά μετά τον τρίτο μήνα εγκυμοσύνης αυτά παίρνουν την φυσιολογική μορφή τους.
Άρα ΔΕΝ φταίνε οι γονείς για αυτήν την παραμόρφωση.
Πρέπει να κάνουμε τον διαχωρισμό μεταξύ ιδιοπαθούς και συνδεόμενης με κάποιο νόσημα μορφής. Τα σύνδρομα αυτά μπορεί να είναι spina bifida, αθρογρύπωση, νευρομυϊκά σύνδρομα, πολυδυσμορφικά σύνδρομα.
Πάντως στο 90% των περιπτώσεων πρόκειται για απλή ιδιοπαθή ραιβοϊπποποδία.
Περίπου 1 στα 700 παιδιά, 2 φορές περισσότερα αγόρια. Οι μισές περιπτώσεις αφορούν και τα δυο πόδια.
Υπάρχουν βαθμοί σοβαρότητας;
Έχουμε 4 στάδια με βάση την κλίμακα του Diméglio. Το πρώτο είναι πολύ εύκολο να διορθωθεί και αφορά το 20% των περιπτώσεων. Το τέταρτο είναι αντιθέτως εξαιρετικά δύσκολο στην αντιμετώπιση, αφορά όμως ευτυχώς μόνο το 10%. Τα στάδια 2 και 3 αφορούν το 70% των περιπτώσεων.
Αντιμετώπιση
Η καλύτερη, αποδεδειγμένα, μέθοδος αντιμετώπισης είναι αυτή του Ponseti.
Πρόκειται για θεραπεία κατά την οποία αλλάζουμε κάθε εβδομάδα έναν γύψο, ο οποίος ΣΤΑΔΙΑΚΑ διορθώνει το παραμορφωμένο πόδι του παιδιού. Συνήθως απαιτούνται 5 ή 6 γύψοι. Περίπου μια φορά στις δέκα ο Αχίλλειος τένοντας εμποδίζει την διόρθωση της παραμόρφωσης. Σε αυτή την περίπτωση και μετά το τέλος των 6 γύψων πραγματοποιούμε μια πολύ μικρή και απλή χειρουργική πράξη που ονομάζουμε» τενοτομή του Αχιλλείου». Μετά από αυτήν, απαιτούνται άλλες 3 εβδομάδες γύψου.
Το παιδί δεν πονά όταν τοποθετήσουμε γύψο. Επειδή όμως φοβάται και κλαίει καλό είναι πριν έρθουμε στο ραντεβού μας να το έχουμε ταΐσει, ώστε να είναι σε φάση ηρεμίας και πέψης.
Και τελειώσαμε μετά τους γύψους;
Δυστυχώς όχι. Η ραιβοϊπποποδία ζητάει μόνο ένα πράγμα, την υποτροπή. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντική η πρώτη φάση μέχρι τα 3 χρόνια του παιδιού να γίνει σωστά. Η επόμενη φάση, μετά τους γύψους, αποτελείται από ειδικούς κηδεμόνες (σαν snowboard) τους οποίους φοράει το παιδί ΜΕΡΑ-ΝΥΧΤΑ για 3 μήνες και μετά ΜΟΝΟ τη νύχτα μέχρι να γίνει 3 χρονών. Αυτοί οι κηδεμόνες φέρουν το όνομα Denis-Browne. Κρατάνε το πάσχον πόδι σε έξω στροφή 70 μοιρών.
Εάν οι γονείς δεν ακολουθούν τις συμβουλές του ορθοπεδικού και σε ποσοστό 80% το πόδι θα ξαναπάρει την αρχική του μορφή (υποτροπή).
Σε περίπτωση υποτροπής ξαναρχίζουμε την ίδια διαδικασία με τους γύψους, αλλά αυτή τη φορά η θεραπεία είναι πολύ δυσκολότερη.
Χειρουργική θεραπεία
Στις περισσότερες περιπτώσεις, εάν εξαιρέσουμε την τενοτομή του Αχιλλείου, δεν χρειάζεται χειρουργείο, καθώς αυτά μόνο προβλήματα φέρνουν (ίνωση, δυσκαμψία).
Αντίθετα υπάρχουν κάποιοι τύποι επεμβάσεων που θα γίνουν μόνο άμα χρειαστεί, όπως η μετάθεση του προσθίου κνημιαίου τένοντα, όταν το πόδι γυρνάει πολύ προς τα μέσα, στο περπάτημα.
Τα αποτελέσματα;
Εάν η θεραπεία γίνει σωστά από ορθοπεδικό με εμπειρία, τα αποτελέσματα είναι πάρα πολύ καλά.
Ένα τέτοιο πόδι δεν θα είναι ποτέ απόλυτα φυσιολογικό, αν και πλήρως λειτουργικό. Τα τρία «κουσούρια» που θα αφήσει είναι:
1.Το πόδι είναι μικρότερο σε μέγεθος (1 με 2 νούμερα). Αυτό βέβαια δεν αποτελεί πρόβλημα παρά μόνο σε μονόπλευρη ραιβοϊπποποδία.
2.Η γάμπα είναι μικρότερη σε πάχος, λόγω μερικής ατροφίας του γαστροκνημίου.
3.Η κινητικότητα της ποδοκνημικής είναι πολύ ελαφρώς διαταραγμένη, καθώς ο αστράγαλος είναι πιο πλατύς στην άνω επιφάνειά του (flat talus).
