Για τον άγνωστο και υποτιμημένο πολιτιστικό πλούτο της Λέσβου μίλησε η δημιουργός Τζέλη Χατζηδημητρίου στα «ΝΕΑ της Λέσβου», με αφορμή την υποστήριξη της Περιφέρειας στην δημιουργία δύο ντοκιμαντέρ της, που έχουν ως στόχο να συμβάλλουν στο να αγαπήσουμε οι Λέσβιοι τον τόπο μας. Πρόκειται για δύο ταινίες, οι οποίες αποτελούν σύνοψη ενός τεράστιου υλικού, που συλλέγεται επί χρόνια με ίδια μέσα, και το οποίο καταγράφει δύο σημαντικά στοιχεία του νησιού: Tα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα των πετράδων της Λέσβου και την ιδιαίτερη συνύπαρξη δύο κοινοτήτων, των λεσβιών και των Λέσβιων.
Αγάπη για την ομορφιά
Η Τζέλη Χατζηδημητρίου ξεκίνησε πριν από 10 χρόνια να καταγράφει σε φωτογραφίες και βίντεο έναν μεγάλο όγκο υλικού, που αφορά τους πετράδες της Λέσβου, σε συνεργασία με τον Χρήστο Χατζηλία, ο οποίος είχε κάνει το 2009 μια σχετική διδακτορική διατριβή, η οποία εκδόθηκε πριν λίγα χρόνια και σε λεύκωμα. Αυτό, που την παρακίνησε, πέρα από την καταγωγή της από την Ανεμότια της Λέσβου, όπου υπήρχε σημαντική παράδοση στα πετρόχτιστα, ήταν η διαπίστωση πως ο αρχιτεκτονικός πλούτος του νησιού στην πραγματικότητα αγνοείται. «Είναι εντυπωσιακό, πως υπάρχουν περιοχές της Ελλάδας που είναι ξακουστές για τους πετράδες της, αλλά τη Λέσβο δεν την αναφέρει κανείς», σημειώνει. «Παρ’ όλα αυτά, οι ντόπιοι μάστορες έκαναν εκπληκτική δουλειά κι ακόμη και τα… ντάμια είναι πραγματικά αριστουργήματα χρήσης πέτρας!».
Σύμφωνα με την ίδια, στη δουλειά των Λέσβιων πετράδων είναι έκδηλη η αγάπη για την ομορφιά και αποτελεί δείγμα μιας ιδιαίτερης κουλτούρας, που δεν συναντάται σε τέτοιο βαθμό σε άλλα μέρη της Ελλάδας. «Σε άλλες περιοχές χρησιμοποιούσαν την πέτρα απλά για να φτιάξουν σπίτια», αναφέρει. «Στη Λέσβο η διακόσμηση παίζει σημαντικό ρόλο. Οι μάστορες στο νησί δεν ήξεραν γράμματα, αλλά άφηναν πίσω τους αρχιτεκτονικά αριστουργήματα».
Η συγκέντρωση και καταγραφή του υλικού, που θα συμπεριληφθεί στην ταινία «Τα πνεύματα της πέτρας», έγινε με ίδια μέσα από τη δημιουργό, που ευελπιστεί ότι οι συνθήκες της καραντίνας θα επιτρέψουν κάποια τελευταία γυρίσματα και το post production, ώστε το ντοκιμαντέρ να βρεθεί και σε κάποια φεστιβάλ μέσα στο 2022. Σε αυτό περιλαμβάνονται επίσης συνεντεύξεις από τεχνίτες, οι οποίοι δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή, κι αυτό καθιστά την ταινία ένα σημαντικό ιστορικό και πολιτιστικό τεκμήριο για τη Λέσβο.
Συνύπαρξη
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε η κ. Χατζηδημητρίου στην περίπτωση των λεσβιών και τη σχέση τους με τη Λέσβο και συγκεκριμένα την Ερεσό, με αφορμή την ταινία «Λesvia». Η δημιουργός υποστηρίζει πως η σχέση της συγκεκριμένης κοινότητας γυναικών με αυτό το απομακρυσμένο χωριό της δυτικής Λέσβου είναι πολύ βαθύτερη από τις δυο εβδομάδες διακοπές, που κάνουν εκεί.
«Η Ερεσός άλλαξε τη ζωή πολλών γυναικών από όλο τον κόσμο», υπογραμμίζει η κ. Χατζηδημητρίου. «Είναι ένα μέρος, όπου οι γυναίκες αναζήτησαν την ταυτότητά τους και ασφάλεια», πρόσθεσε και αναφέρθηκε και στην αποδοχή της κοινότητας από την τοπική κοινωνία, από τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης όταν άρχισαν να συρρέουν οι λεσβίες στην Ερεσό, θέλοντας να βρεθούν στον τόπο όπου γεννήθηκε η Σαπφώ. Όπως προκύπτει από τις δεκάδες ώρες συνεντεύξεων σε περισσότερα από 150 άτομα από την τοπική, τη λεσβιακή και την πολυπολιτισμική κοινότητα της περιοχής, την αντίδραση διαδέχθηκε η ανοχή, λόγω της αύξησης των επισκεπτών, και με το πέρασμα του χρόνου την ανοχή η ανάπτυξη και προσωπικών σχέσεων και η αποδοχή της διαφορετικότητας.
«Η Ερεσός μπορεί να αποτελέσει χώρο συνάντησης για μελετητές ζητημάτων φύλου από όλο τον κόσμο, κι όχι απλώς ο χώρος πραγματοποίησης ενός περιθωριακού φεστιβάλ», σημείωσε η δημιουργός, για να προσθέσει πως το «Λesvia» είναι ένα έργο σε εξέλιξη και ανεξαρτήτως της ταινίας, όλο το υλικό των συνεντεύξεων – σε συνεργασία με τα LGBTQI+ αρχεία του Παρισίου – θα βρίσκεται ελεύθερα διαθέσιμο στο διαδίκτυο.
Μονοπωλεί το μεταναστευτικό
Στη συζήτησή μας για τις ταινίες, η κ. Χατζηδημητρίου δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί και στην αντιμετώπιση που είχε στις προσπάθειες στήριξης του έργου της. Πολλοί είναι αυτοί, που υποστηρίζουν πως το μεταναστευτικό/προσφυγικό μονοπωλεί πολύπλευρα στη Λέσβο και κάθε είδους προσπάθεια είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. «Ό,τι συμβαίνει εδώ τα τελευταία έξι χρόνια δεν αλλάζει την εκατοντάδων ετών ιστορία της Λέσβου», λέει χαρακτηριστικά, υποστηρίζοντας πως με το έργο της προσπαθεί να βάλει το δικό της λιθαράκι στην ανάδειξη του κοινωνικού και πολιτιστικού πλούτου του νησιού.
